Емтихан билеті №1
жүктеу/скачать 110,19 Kb.
|
саясат сессия
| ЕМТИХАН БИЛЕТІ № 22
Саяси тұрақсыздық, түрлері және белгілері. Саяси тұрақсыздық дегеніміз – қоғамның саяси жүйесінің сыртқы және ішкі саяси шешімдерге байланысты тәуекелділікке баруы. Саяси тұрақсыздықтың екі түрі болады: экстрозаңды және өкіметтік. Экстрозаңды тұрақсыздыққа жататындар: терроризм, соғыс т.б. Ал өкіметтік тұрақсыздыққа жататындар: мемлекеттің ішкісаясатына байланысты қабылданған шешімдерге байланысты, мысалы: сайлау, реформа, заң, болатын өзгерістер. Кез келген саяси тұрақсыздықты алдын ала байқап білуге болады. Оның негізгі белгілері: Қоғамның құндылықтарын үлестірудегі әлеуметтік теңсіздік деңгейі; Этносаралық және діни шиеленістер деңгейі; Конституциялық құқықтың бұзылу деңгейі; Солшыл радикалды идеялар деңгейі; Саяси плюрализм деңгейі. Әлеуметтанулық теория. Жеке мектептер мен бағыттардың дамуы (О. Конт, Э. Дюркгейм, Г. Спенсер). ). 1.Әлеуметтанулық теория. Әлеуметтану ғылымының даму ерекшеліктері тарихи тұрғыдан баяндалатынбұл кітапта авторлар әлеуметтану ғылымының өзекті мәселелерін классикалық және қазіргі көзқарастармен ұштастырған. Кітаптың бірінші бөлімінде ежелгі дәуірдегі әлеуметтік ой мен сол кезең өкілдерінің көзқарастары, әлеуметтану ғылымының негізін салған ойшылдардың өмірбаяны мен басты идеялары, екінші бөлімінде қазіргі әлеуметтану теориясының негізгі мектептері туралы сөз болады. Құрылымдық функционализм, структурализм, неомарксизм, символикалық интеракционизм, этнометодология, айырбас, желілік, рационалды таңдау, қазіргі феминистік, микро, макроинтеграциялық және басқа да теориялар әлеуметтану ғылымының көппарадигмалық мазмұнын жан-жақты көрсетеді. Ал қорытынды бөлімде модерннен постмодернге дейінгі және одан кейінгі модерннің заманауи теорияларына терең шолу жасайды. 2 Жеке мектептер мен бағыттардың дамуына талдау жасау (О. Конт, Э. Дюркгейм, Г. Спенсер). О.Конт Әлеуметтану ХІХ ғасырдың 30-40 жылдары өз алдына дербес ғылымболып қалыптасты. Оның негізін салушы Огюст Конт (1798-1857ж.ж) болды. Оның әлеуметтану тұжырымдамасының негізінде қоғам дамуының сатыларғажіктелуі туралы идея жатыр. Жалпы, О.Конттың тұжырымдамасы бойынша, әрбір қоғамды ақыл-сана, жалпы идея басқарады деген идеалистік ой жатыр. Сондықтан О.Конт жалпықоғамның дамуын адамдардың интеллектуалды ақыл-ойының, санасыныңбірізгілікпен дәйекті дамуының 3 кезеңі, яғни теологиялық, метафизикалықжәнепозитивистік сатыларын тұжырымдау арқылы түсіндіреді. 1.Бірінші, яғни теологиялық сатыда адам қандайда бір құбылыс, процесс, затболмасын, оларды діни тұрғыдан түсіндіруге тырысты, оларға табиғат пенөмірге байланысты жоқ ғажайып, абстрактілі ұғымдарды қолданды. 2.Екінші, яғни метафизикалық сатыда адам табиғаттан, өмірден тыс абстрактілі ұғымдардан бас тартты,ендігі жерде құбылыстарды, процесс, олардың мәні мен себебін философиялық абстракциялы ұғымдардың негізінде түсіндіруге тырысты.Бұл кезеңнің басты қызметі – ол қандай да бірзатты, құбылысты, процесті алмайық, оларды сын тұрғысынан өткізіп қарауды қажет етеді. Сөйтіп екінші кезең адамның интелектуалдыдамуыныңғылыми түрін, яғни позитивизмді дайындайды. 3.Ал, үшінші, яғни позитивистік кезеңде адам құбылыс, процестердің, заттардың абстрактылы мәндері мен мазмұндарынан, себептерінен бас тартады.Ол тек қана құбылыстарды бақылап, олардың арсындағытұрақтыбайланыс пен қатынастарды белгілеп отырады. О.Конттың пікірінше, ғылым позитивтік сипатта болуы керек, ол үшін нақтыфактілерді оқып, үйрену керек.Нақтылы фактілер – бұл әлеуметтік құбылыстар мен процестер. Ғылымдардың дамуы, бір кезеңнен екінші кезеңге өтуі ретпен болады, бірақ, ол бір уақытта болмайды.Бұл арада басшылыққа алатын бір қағида – ғылымға қарапайымнан күрделіге, төменнен жоғарыға қарай даму тән.Обьектқарапайым болған сайын одан алынатын позитивтік білім жеңілірек, тезірекболды.Осыған орай позитивтік әдіс алғаш рет математика, физика, астрономия, химия, биология ғылымдарында қолданған.Ал, әлеуметтану жағымды,оң білімнің ең жоғары шыңы, өйткені ол құбылыстарды, процестерді зерттегенде «позитивтік » әдістерге сүйенеді.Позитивтік әдіс теориялық әлеуметтік талдауларда бақылау, салыстыру, эксперимент, т.б. арқылыалынған эмпирикалық (яғни, тәжірибелік) факторларға сүйенеді Эмиль Дюркгейм Әлеуметтаудың классикалық негізін салушылардың ірі өкілінің бірі, әрі өте беделдісі – Эмиль Дюркгейм (1858-1917ж. ж.). Өзінің әлеуметтануында оләлеуметтік таным процесінің әдістемесіне көп көңіл аударды. Ал бұл методология «Социологизм» деп аталады. Социологизмнің мәні мен мазмұныәлеуметтілікте. Э.Дюркгеймнің пікірінше, әлеуметтану әлеуметтік нақтымәні бар, оған ғана тиісті қатынастарды, олардың сапаларын терең зерттеуі керек.Э.Дюркгеймнің әлеуметік теориясының өзегін әлеуметтік келісім, ынтымақтастық теориясы құрайды. Осы теорияны зерттеуге оның ең бастыеңбегі- «Қоғамдық еңбектің бөлінуі» арналған . Бұл еңбегінде ол әлеуметтанудың басты міндеті – әлеуметтік байланыстар мен қатынастардыңтабиғатын және осы әлеуметтік бірліктердің негізін анықтау деп санады.Э.Дюркгейм қоғамның тұтастығының негізі – ұжымдық сана. Яғниәрқоғамда тарихи қалыптасқан салт-дәстүрлердің, көзқарастардың, моральдықережелердің жиынтығы болады. Қоғам дамуының ХІХғ. Аяғы мен ХХғ. Басындағы өзгерістерге талдау жасай келе, Э.Дюркгейм ұжымдық санадағыөзгерістерге тоқталған. Оның пікірінше экономикалық байланыстар әлеуметтік ұйымдастыруды қоғамдық еңбектің бөлінуін қамтамасыз етеді.Қазіргі қоғамды өткен көне қоғаммен салыстырғанда оның тұрақтылығы төмен, аномия (яғни қоғамда адамдардың тәртібін, адамгершілікқасиетін басқарып реттеудің төмендеп кетуі) жағдайында болады. Дюркгеймнің пікірінше, аномия қоғамның белгілі бір кезеңінде адамныңмінезқұлқының төмендеп, моральдық, яғни адамгершілік тұрғыда басқару қиынғасоғуынан, қоғамдағы негізгі әлеуметтік институттардың іс әрекетінің тиімсіздігінен және әлеуметтік қайшылықтардың өсуінен байқалмақ. Э.Дюркгейм нақтылы әлеуметтік зерттеулер негізінде социологизмпостулатына сүйене отырып, адамдардың өзіне қол жұмсаудағы бастысебебін анықтауға тырысады. Оның ойынша, адамның өзіне қол жұмсау әрекеті қоршаған әлеуметтік ортаның сипатына байланысты болмақ. Нақтылай айтсақ, оның тамыры ұжымдық байланыстардың деңгейі мен шапшаңдығына және әлеуметтік интеграцияның негізінде тетігінде жатыр. Э.Дюркгейм мынадай тамаша қорытындыға келеді: қоғамның даму деңгейі және интеграциясы жоғарылаған сайын адамның өз жанын өзі қиюшылық әрекеті төмен болады және керісіншеде де солай. Осындай тұжырыммен оләрбір әлеуметтік топтардағы өзін-өзі өлтірушіліктің түрліше деңгейін ашыпберді. Ол өзін-өзі өлтірушіліктің төрт типін анықтап берді, олар: эгоисттік, альтуристтік, экономикалық және фатолисттік. Э.Дюркгеймнің бұл теориялықеңбегі қылмыстық істердің және девианттық мінез-құлық әлеуметтануыныңнегізін салды. Герберт Спенсер-19ғ. аяғы мен 20ғ. басындағы батыс әлеуметтануыныңбиорганикалық мектебі қоғамның дамуын табиғи ағза аналогы ретінде қарастыруы және әлеуметтік өмірді биологиялық заңдылықтар негізінде түсіндіруге талпыныс жасаған бағыт. Оның негізгі өкілдері Г. Спенсер, Л.Гумплович, А.Гобино және т.б. Герберт Спенсер (1820-1903), ағылшын философы мен әлеуметтанушы- позитивисты әлеуметтануда натуралистік бағыттың көрнекті өкілі болып келді. Ол қоғамды биологиялық ағза аналогиясында қарастырды. Спенсердің әлеуметтік оқулары «органикалықтеориялар» отауына ие болды. Ол бойынша қоғам жанды дамушыағза ретіндеоның негізгі құрамдас бөліктерінің өзара әрекет дамуы негізінде қарастырылады. Қоғам функциялары тірі ағза функцияларымен ұқсас келеді. Спенсердің «Әлеуметтану негіздері» басты еңбегінде, қоғамды зерттеуде эволюциялық-тарихи тәсіл құрылымдық-функционалдық және жүйелік ұштаскеледі. Әлеуметтік ағза үш басты «жүйеден» тұрады: «реттеуші», «өмір үшінқажет шарттарын қалыптастыру» және «үлестіруші». Спенсер қоғамның екі түрін ажыратты: әскери және өндірістік. Олардыңәрқайсысында өмір сүру күрес құралдары әртүрлі келеді. Қоғамның бірінші түрі әскери қайшылықтарға бағытталса, ал екіншісі өндірістік бәсекеге, яғнижігер, күш, қабілеттер негізінде жеңіске жетеді. Осындай күрес түрі қоғамүшінқолайлы, себебі бұл қоғамның интеллектуальды және моральды деңгейініңөсуіне әкеледі. Конт сияқты, Спенсер әлеуметтік дамудың органикалық үрдісіне күштеп араласу талпыныстарын, мысалы, революцияны жағымсызбағалады. Социализмнің қарсыласушысы ретінде, Спенсер бұл жүйе бюрократиялық аппараттың өсуіне әкеледі деп дәйектеді. Бір уақытта ол теңдік жақтасы болып, тұлғаның құқық еркіндігі мен заң алдындағытеңдігімен түсіндірді. Спенсердің әлеуметтік қағидасы функционализмжәнеқұрылымдық функционализм сияқты батыс мектептердің қалыптасуына елеулі әсерін тигізд Еңбек нарығы мен жұмысбастылық құрылымы. Жаһандық қоғамда еңбек рөлінің өзгеруі. жүктеу/скачать 110,19 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|