Ес процесінің физиологиялық негізін ашу

Ес процесінің физиологиялық негізін ашу
Анықтамасы
Ес — адамның бұрын көрген, естіген, білген
нəрселері мен бейнелерін ойында ұзақ уақыт
сақтап, қажет кезінде қайта жаңғырту қабілеті,
жүйке жүйесінің негізгі қызметтерінің бірі.
Негізгі процестері
1.Белгілі бір заттар мен кұбылыстардың есте
бекітуі (фиксация) адамның жеке өмірлік
тəжірибесінін жиналуына байланысты.
2.Есте сактау (ретенция)- жаналық адамның
санасында бұрынғы бір нарсемен байланыстыру.
3.Бұрынғы уакытқа жуйке байланыстары кызмет
істесе, адамның есінде қалғаны кайта
жаңғырады, санасына кайтадан келеді. Бұны
қайта жаңғырту (репродукция) дейміз.
4.Адам көптен көрмеген танысын көрген де
болған жері есіне туседі. Кабылдаган нарсемен
кездеспей-ақ қайта жаңғыртуды қиял деп
атайды.
5.Ұмыту дегеніміз - қабылдағанды, есте
қалдырғанды еске түсіре алмау, танымау немесе
еске түсіру мен танудың қателесіп танылысуы.

Физиологиялық негізі
Бұл жүйке жүйесінің пластикасына
байланысты қабықта сақталған бұрынғы жүйке
процестерінің іздері: кез-келген жүйке процесі,
ол қозу немесе тежелу болсын, жүйке тініне із
қалдырмай өтеді, бірақ оны белгілі бір түрдегі
«із» ретінде қалдырады. сəйкес жүйке
процестерінің жүруін жеңілдететін
функционалдық өзгерістер, олар қайталанған
кезде, сондай-ақ оларды тудырған тітіркендіргіш
болмаған кезде қайта пайда болады.біздің
ойымыз, сөйлеуіміз, бастан кешкен сезімдеріміз
бен əрекеттеріміз бекітіледі, одан кейін бастан
кешкен сезімдеріміз бен əрекеттеріміз қайта
жаңғыртылады. Бұл əрбір адамға күнделікті
тəжірибеден белгілі. Мəселен, мектепте əртүрлі
ғылым негіздерінен берілген білімді шəкірттер
есте сақтайды жəне қайта жаңғыртады.
Түрлері
Козғалыс есі - ойын, еңбек əрекетіне
байланысты
тауып отыратын қимыл козгалыстарды еске
калдыру мен кайта жангыртып отыруды айтады.
мысалы: коньки тебу, билеу.

2.
Заттар мен кубылыстардын касиеттерінін
нактылы бейнесін ойда калдыруда, кайта
жаңғыртуда көрініп отыруын образдык ес деп
атайды.
3.
Адам ойынын турлі формаларын еске калдыра
алу кабілетін соз-логикалык ес деп атайды
(УЫМ, пікір).
4.
Сөйлемдерді еске калдырып отыруды
эмоциялык ес дейді.
Ес процесі туралы
басты теориялар
1. Психологиялық теория - психологиялық
теория негізінде назар не объектіге немесе
субъектіге аударылады. Психология процесі
жеке элементтерге бөлінеді, ал кейін оны санада
ассоциация заңына байланысты қайтадан
қарастырады.
2. Физиологиялық теория- естің
физиологиялық теориясы Павловтың жоғарғы
нерв қызметінің заңдылықтарымен байланысты.

Есте сақтау бұл нерв системасының мидың
иілімділігіне байланысты болады.
3. Физикалық теория- бұл теория бойынша
нерв импульстары , нерв клеткалары арқылы
өткенде өзінен кейін физикалық із қалдырады.
Адамның ми қабығында қозулар тізбек бойымен
айналады.
4. Биологиялық теория- іздердің сақталуы
биологиялық өзгерістермен байланысты. Есте
сақтау процесі биология теориясы бойынша екі
сатылы:
• Нерв системасында қысқа мерзімді
электрохимиялық реакция.
• Біріншінің негізіндегі биологиялық реакция