Эволюция жəне прогресс, түсініктер қатынасы прогресс критерийі

Прогресс - ең төменгіден ең жоғары деңгейге дейінгі даму бағытын, алға қарай қозғалысты, ұйым деңгейінің артуын, ұйымның күрделілігін ішкі байланыстардың өсуін сипаттайтын даму үрдісі. Бастапқыда прогресс идеясы жаратылыстық- ғылыми танымда қарастырылды (Ф. Бэкон, Р.Декарт). Кейінірек ол қоғамға, әлеуметтік қатынастарға да таралды (Тюрго, Кондорсе). Прогресс мәселесіне Гегель көп көңіл аударды, ол ағартушылардың рационализмін, олардың тарихты, өткенді елемеуін жоққа шығарды, сонымен қатар, ол өткенді шексіздендіретін романтизм мектебінің жалған тарихилығын қабылдамады. Тарихи прогресті әлемдік рухтың өзіндік дамуы ретінде қарастыра отырып, Гегель оны бостандық түсінігіндегі прогресс ретінде сипаттады. К. Маркс қоғамдық прогресс критерийлерін өндіріс күштерінің дамуынан көрді.

Прогресс - ең төменгіден ең жоғары деңгейге дейінгі даму бағытын, алға қарай қозғалысты, ұйым деңгейінің артуын, ұйымның күрделілігін ішкі байланыстардың өсуін сипаттайтын даму үрдісі. Бастапқыда прогресс идеясы жаратылыстық- ғылыми танымда қарастырылды (Ф. Бэкон, Р.Декарт). Кейінірек ол қоғамға, әлеуметтік қатынастарға да таралды (Тюрго, Кондорсе). Прогресс мәселесіне Гегель көп көңіл аударды, ол ағартушылардың рационализмін, олардың тарихты, өткенді елемеуін жоққа шығарды, сонымен қатар, ол өткенді шексіздендіретін романтизм мектебінің жалған тарихилығын қабылдамады. Тарихи прогресті әлемдік рухтың өзіндік дамуы ретінде қарастыра отырып, Гегель оны бостандық түсінігіндегі прогресс ретінде сипаттады. К. Маркс қоғамдық прогресс критерийлерін өндіріс күштерінің дамуынан көрді.

Ж. Б. Ламарктың эволюциялық теориясы

Биологияда 17 ғасырдың өзінде-ақ трансформизм деп аталатын бағыт пайда болды. Трансформистер тіршіліктің өзгергіштігіне, трансформацияға сенді. Жан Жан Батист Ламарк (1744-1829) ең көрнекті трансформист деп есептелді. Ол алғашкы тұтас эволюциялық теория жасады. Оның «Зоология философиясы» (1809) еңбегі биологияда эволюцияның түсініктерінің басымдылығына бағытталған жолда маңызды қадам болды.