компьютермен жеке жумыс ютегенде  бш м гер дщ  б ш м  алуын баскаруга

Абай атындагы Цаз¥ПУ-дыцXабаршысы,  «Филология гылымдары» сериясы, №  2  (52),  2015 ж.
бiрiктiретiн  Еуропа  мен  Орта  Азияныц  Виртуалды  университетнде  жасалган  жэне  колданылып 
келедi.  Орта мектепке арналган осы тэрiздес Netschool багдарламалык кешеш  бар.
Мундай  кешендермен  жумыс  ютегенде,  муFалiм  кажетп  материалдарды  (лекция  конспектшерш, 
демонстрациялык  материалдарды,  хрестоматия,  практикалык  тапсырмаларды,  тест  сурактарын, 
жаттыгуларды  жэне  т.б.)  жеке  файл турiнде  дайындауы  керек.  Содан  кешн диалог  режимiнде  белгiлi 
бiр топ немесе жеке  б ш м  алушыныц eзiндiк жумысты уйымдастыру сценарийiн калыптастырады.
Fылыми  зергтеулердiц  кандай  да  бiр  феномендi  карастыруда  немесе  интерпретациялауда  эртурлi 
кезкарас тургысынан  iске  асатынын  лекцияныц  шектеулi  уакыты  толык баяндауга мумкiндiк бермеуi 
мумкiн,  оган  байланысты  эдебиеттер  саны  да  шектеул^  колжетiмсiз  болуы  мумкш.  Акпараттык 
вакуумныц  орнын  толтыру  максатында  лекторлар  баспа  турiнде  де,  мультимедиялык  турде  де 
eздерiнiц  кeрнекi  материалдарын  тираждап,  таратып  жатады.  Осы  мэселеш   шешудiц  бiр  тэсiлi 
ретiнде  лекция  сабактарыныц бейнежазбалары  студенттерге  таратылуда.  Бейнекурстар VH S,  sVHS  C, 
HI  8,  Digital  8,  Mini  D V   форматтарында  емес  MPEG-4  форматында  тусiрiлген.  Оныц  артыкшылыгы 
кeрнекiлiк  бейнеленген  кадрды  стоп-кадр  аркылы  токтатып,  кeрнекiлiктiц  кажегтi  тустарын 
улгайтып  керуге  болады,  шу  д е ц г е й   де  темен,  кажегтi  узiндiнi  кез-келген  багыттан  алуга,  керуге 
мумкiндiк  береди  Сонымен  бiрге,  алгашкы  багдарламалар  кем епм ен  теледидар  аркылы  мэтiн 
окыганда,  теледидар  экраныныц  тeменгi  жиiлiгi  салдарынан  кездщ   кeруi  жылдам  шаршайды. 
Мундай  бейнекурстардыц  артыкшылыгы  -   лектордыц  шеберлiгiн,  айтатын  ойын  eзiндiк  ретпен 
баяндап  керсету.  Презентация  орнына  булайша  тусiндiру  логика  мен  себеп-салдарлык  байланысты 
мимика, дыбыс эуенi,  интонация жэне  педагогикалык артистизм аркылы угындырумен iске  асады.
1. Гершунский Б.С.  Философия образования.  -М .,  1998.  С.65.
2.  Новые  педагогические  и  информационные  технологии  в  системе  образования:  Учебное  пособие. 
/Е.С.Полат,  др.  -Москва.:  «Академия»,  2001.  С.12.
3.  Педагогические технологии:  Учебное пособие  для  студентов пед.  спец.  / Под общей ред.  В.С.Кукушина.  - 
Серия «Педагогическое образование».  - Ростов н/Д:  изд.  центр «Март»,  2002.  320 с.
4.  ЦараевЖ.  Компьютердi оцыту Yрдiсiнде пайдалануга юркпе.  -Алматы,  1992,  57- бет.
5.  Чернилевский Д.В. Дидактические технологии в высшей школе.  -Москва:  «Юнити»,  2002.  С.371.
6.  Карпенко  М.П.  Опыт  и  перспективы  международного  сотрудничества  на  основе  информационно - 
коммуникационных образовательных технологий.  / /  «Педагогическая информатика»,  2005,  №1.  С.  57-60.
7.  Коджаспирова Г.М.,  Петров К.В.  Технические средства обучения и методика их использования.  -Москва: 
Изд.  центр «Академия»,  2001.  -256 с.
Резюме
Т. Меркибаев, Г.К. Абдрахман, А.М. Жумабаева. Некоторые проблемы формирования 
информационной компетентности будущих учителей
В  статье  рассмотрены  проблемы  формирования  информационной  крмпетентности  будущего  педагога, 
рассматриваемого  как  пользователя  компьютера  и  как  программиста.  Как  известно,  модернизация  высшего 
образования  связана  с  формированием  ключевых,  предметных  и  профессиональных  компетенций  у  будущих 
учителей.  Вопросы развития информационной компетентности учителя-предметника -  обновление  содержания 
образовательных  программ,  определение  конкретных  целей  по  улучшению  компьютерной  компетентности 
являются  наиболее  актуальными  вопросами  подготовки  учителей  в  вузе.  Будущие  учителя-предметники 
должны  не  только  уметь  работать  с  программными  облочками  Moodle,  ToolBook  Assistant,  Virtual  Learning 
Environment,  готовить  электронные  образовательные  ресурсы,  уметь  организовать  онлайн  тестирование,  но  и 
самому  обладать  навыками  самотоятельного  изучения  новых  программных  оболочек.  Эта  проблема  требует 
дальнейшего исследования.
Ключевые слова:  будущий учитель, информационная компетентность, информационная среда.
159

Вестник КазНПУ им.Абая,  серия «Филологические науки», №  2  (52),  2015 г.
Summary
Т. Merkibaev, G. Abdrakhman, A.  Zhumabayeva.  Some problems formation of information competence of
future teachers
This  article  deals  with  the  problem  of formation  of information  kompetentnosti  future  teacher,  considered  as  a 
computer  user  and  as  a  programmer.  As  you  know,  the  modernization  of  higher  education  is  associated  with  the 
formation  of the  key,  subject  and  professional  competence  of future  teachers.  Issues  of development  of information 
competence  of  subject  teachers  -   Update  the  content  of  educational  programs,  identify  specific  goals  to  improve 
computer competence are the most pressing issues of teacher training at the university. Future  subject teachers must not 
only  be  able  to  work  with  the  program  oblochkami  Moodle,  ToolBook  Assistant,  Virtual  Learning  Environment, 
prepare  electronic  educational  resources,  to  be  able  to  organize  online  testing,  but  also  to  have  the  skills 
samotoyatelnogo learning new software shells.  This issue requires further study.
Key words:  future teacher, information competence, information environment.
Э О Ж  373 048:811.111 
Ш ЕТ Т1Л1Н ОЩЫТУ УДЕР1С1НДЕ ИННОВАЦИЯЛЫЩ Ж ОБА ЭД1С1Н ЩОЛДАНУ
Л.М. А лиярова, А.Р. Халенова, Л.М . М ахажанова 
-  
эл-Фараби атындагы Цазащ улттыщ 
университетi,  Филология,  эдебиеттану жэне элем тiлдерi факультеттщ ага ощытушылары
Ацдатпа.  Жеке тулгага багдарлаган технологияларды щолдануы жеке тулгага щ ажет жагдай жасау арщылы, 
т1лд1 уйренуде  танымдыщ  шыгармашылыщ  белсендшпн жогарылатуга  мумкшд1к  беред1,  жеке  студенттщ жан- 
жащты  дамуын  щамтамасыз  ете  отырып,  терец  бшмд1  мецгеруде  щажеттшкп  тудыра  бшед1,  шет  тш н  уйрету 
барысында  непзп  щузыреттшкп  щалыптастырады.  Ка^Р1"!  тацда  eзектi  эдютерд!  практикада  жузеге  асыруга 
жагдай  жасайтын  жацашыл  технологиялар  мен  эдютерд!  мецгермей  педагогикалыщ  сауатты  маман  бола 
алмайсыз.  Жогаргы  ощу  орындарында  студенттердщ  жеке  тулгасын  щалыптастыру,  оныц  рухани  элемш 
эрдайым байыту, ощуга деген ынта-жп-ерш арттыру,  щогамдыщ eмiрдегi барлыщ салалардагы eзгерiстер адамныц 
интеллектуалдыщ  куш  -   ж!герш,  саналы  эркеп  мен  1здешмпаздыгын,  танымдыщ  ой-eрiсiннiц  белсендшп  мен 
ic-эрекетш mыгармаmылыщ сипатта жузеге асыруды талап етедг
Кiлт  сездер:  жобалау жумысы,  mыгармаmылыщ жумыс, тацдау ершндш, танымдыщ ой-eрiсiнiц белсендшп, 
жобалыщ эдютеме, жеке тулганы щалыптастыру.
Каз!рп  тацдагы  б!л!м  беру  саясатыныц  ец  б!ршш!  м!ндет!  -   жогары  сапалы  б!л!м  беруге  щол 
жетк!з!п,  эр!  оны  тулганыц,  щогамныц  жэне  мемлекетпц  eзектi  де,  eмiрш ец  щажеггiлiгiне 
сэйкестенд!ру.Каз!рп  щогам талабы,  мемлекетпк т!лге  щажеттшктщ артуы,  оныц щогамадыщ аясыныц 
кецею!  ощыту  мен  уйрету  эд!стемелер!н  жащсартуда,  ощытудыц  жаца  технологияларын  щолдануды 
щажет  етед!.  X   гасырдыц  соцы-XI  гасырдыц  басында  т!лд!  кэс!би  багытта  уйретуд!  дамыту  ерекше 
орын  алды,  ол  гылымныц т!келей дамуымен  байланысты  жагдай  .Тшд!  уйретудег!  бул  эд!ске  Европа 
Кецес!  ягни  бул  уйым  европа  елдерш деп  мэдени  жэне  агартушылыщща жауапты  уйым  болгандыщтан 
б!рге  эрекет  етп.С ебеб!  осы  мемлекеттерде  белг!л!  б!р  маманды  дайындауда  шет  т!л!н  б!лу  ж эне 
алынган б!л!мд!,  щаб!лет!н жэне  ш еберлш н кeрсету уш!н щолдану.
Ш ет тшш б!лу  маманныц тек  eз  ел!нде  гана емес,  шет елмен  партнерлш  щарым  щатынаста жылдан 
жылга басща да елде  жумыс  ютеу б!здщ   eмiрiмiзге  енуде.  Каз!рг!  тацда щандай да б!р  маман болмасын 
«щандай  шет  тшш  бшес!з?»  деген  суращ,  талаптар  щойыла  бастауда.  Сонымен  жогарыда  айтып 
eткенiмiзден  шыгатын  щорытынды  шет  тшш  бшу  щаз!рг!  замандагы  б ш м д !  адамныц  eмiрiне  толыщ 
енд!  деген  щорытынды  шыгады.  Будан  басща,  дун и еж узш к   б!л!м  берудег!  урд!ст!  де  ескеру  керек. 
Осыны  айта  отырып  мецзейтш  жагдай  «Европаныц  б!р  экономикалыщ  кещстште  б!р!гу!,  европа 
кец!ст!г!ндег!  жогары  б ш м н щ   щалыптасуына  ыщпал  етт!»  [1,  10].  Бугш п  тацда  щогамымыздыц  даму 
багытында  жан-жащты  дамыган,  сауатты,  саналы  азамат  тэрбиелеу  мэселес!  жуктел!п  отыр. 
Республикамызда щолга алынган  б!л!м  беру ж уйесш  реформалау  ici  осы  саналы  жан-жащты  eзгертуге 
багытталган кешенд!  шыгармалармен тыгыз байланысты.
160

Абай атындагы Цаз¥ПУ-дыцXабаршысы,  «Филология гылымдары» сериясы, №  2  (52),  2015 ж.
Студентпк  кезецде  «экономикалык  бел сендш к»  басталады.  Бул  кезец  студентпц  eнегелi  жэне 
эстетикалык  сезiмдерiнiц  активтi  дамуына,  мiнез-  кулкыныц  калыптасуы  мен  турактануына,  есею дiц 
элеумегтiк рольдерiнiц  (азаматтык,  кэсш тк,  ецбек жэне  т.б.)  толык  кешенш  мецгеруiне  байланысты. 
Демографтардыц 
пайымдауынша, 
осы 
кезецде 
адамныц 
дербес 
eндiру 
кы зм ет, 
ецбек 
биографиясыныц басы жэне  отбасын куруга кулшынысы басталады.
Окытушыныц  эрбiр  eтiлетiн  сабагы  казiргi  кездегi  заман  талабына  сэйкес  окыту  талаптарына  сай 
болып  келуi  кажет.  Демек,  жастарды  ецбектiц  кай  саласыцда  да,  б ш м   алуда  да  тек  мэлiмет 
жиынтыгын  мецгеруiмен  шектелмей,  студенгтердiц  eзiндiк  iC-эрекетш  тиiмдi  уйымдастыра  отырып, 
сол  тургыда  ез  болмысын  таныта  алатын  студент  етш  даярлау  кажет  болып  отыр.  Шыгармашылык 
ецбекте  студенттiц  iскерлiк  кабш ет,  бiлiм  кeлемi,  бiлiм  молдыгынан  туатын  толык  дербестiгi  айкын 
кeрiнуi  тшс.  Шыгармашыдлык  жумыстар  студентердiц  дуниетанымына,  iзденiмдiк  кабiлетiнiц 
дамуына,  тулга  ретiнде  калыптасуына  ыкпал  етедi.  Онымен  катар  ездш н ен   ой  корытып,  шешiм 
шыгаруга, дурыс сейлеп,  сауатты жазуга, тiл байлыгын арттыруга жэрдемдеседi.
Ш ет  тiлiн  уйретуде  ец  мацызды  нэрсе  ол  студенттердщ  белсендiлiгiн  дамыта  отырып  топтык 
жумыстар,  рольдiк  ойындар,  iскерлiк  ойындар  жэне  ецщ рю тк  ойындар.  Рeлдiк  ойындар  -  
интербелсендi  эдiстердiц  тиiмдi  бiр  турь  Рeлдiк  ойындар  екiге  бeлiнедi:  1.  Эрбiр  окушы  релде 
ойнайды.  2.  Окушылардыц  шагын  топтары  релде  ойнайды.  Iскерлiк  оку  ойындарга  келсек,  мысалы, 
сабак такырыбы  бойынша жазылган  сценарийлерге  кыска жагдаяттар  ойнау.  Ал  саяхат ойындарында 
окушылар  кунделiк  жургiзедi  немесе  достары  мен  туыстарына  хат  жазады.  Блиц  оку  ойындары 
туралы  айта  кетсек,  олар  шагын  ойындар,  окушылардыц  накты  бiлiктерi  мен  дагдыларын  дамытуга 
багытталады,  мынадай  тYрлерi  болады:  фотосурегтердi  баяндау  (отбасы  мушелерiн,  достарын,  ез 
ушцщ,  бeлмендi),  сухбат алу  (мерекелер  такырыбы  бойынша),  шындык  детекторы  (дурыс,  кате),  т.б. 
0н дiр iстi  ойындарда  элеуметпк  жэне  экономикалык  мацызы  бар  кYPделi  мэселелердi  шешуге 
болады.  Мысалы,  «Коршаган орта немесе  кокысты кайта жiберуге  болады» деген такырыптар  аркылы 
ездерш   eзi  байкай  бiлуiн  арттыру  болып  табылады.  Кандай  да  бiр  кателер  болса  барынша  eздерi 
тусiндiредi,  ал  окытушы  ол  тек  тeрешi  р ет н д е  гана  болады.  Тапсырманыц  орындап  болысымен 
рефлекстеу  кезецi  жургiзiледi.  Бiз  рефлексия  дегендi  былай  тусiнемiз  «курделi  козгалыстыц  ез 
талдауы  ойлауы,  жеке  психикалык  ахуалды  жэне  интеллектуалдык  децгейдi  анализ  жасауга 
жетелейтiн  кезец»  [2,  67].  Жогары  оку  орныныц  окытушысы,  тэлiмгерi  ретiнде  басты  максатымыз 
жастардыц  осы  аталган  жактарын  тулгалык  дамуыныц  уйлеш мдш гш   калыптастыруда,  студенттердi 
азаматтык  белсендiлiкке  тэрбиелеуде,  б ш м   алушылардыц  мамандыктыц  жумыс  оку  жоспары 
аясында  бiлiм  алу  траекториясыныц  тацдамалыгы  негiзiнде  eзiн-eзi  калыптастыру  жэне  eзiн-eзi 
керсету кабiлеттерiн дамыту болып отыр.
Казiргi  тацда  eзектi  эдiстердi  практикада  жузеге  асыруга  жагдай  жасайтын  жацашыл 
технологиялар  мен  эдiстердi  мецгермей  педагогикалык  сауатты  маман  бола  алмайсыз.  Жогаргы  оку 
орындарында  студенттердiц  жеке  тулгасын  калыптастыру,  оныц  рухани  элемш   эрдайым  байыту, 
окуга  деген  ы нта-жтерш   арттыру,  когамдык  eмiрдегi  барлык  салалардагы  eзгерiстер  адамныц 
интелектуалдык  куш  -   ж1герш,  саналы  эркетi  мен  iзденiмпаздыFын,  танымдык  ой-eрiсiннiц 
белсендiлiгi  мен  iC-эрекетш  шыгармашылык  сипатта  жузеге  асыруды  талап  етедь  Тэж1рибе 
керсеткендей,  бiр  жобаны  2-3  студент  орындаса  жобаныц  практикалык  сапасын  арттыруга 
болатындыгы кeрiнедi, ягни,  бул топтастырган тэсiл ез б е т м е н  жумыс iстеуге,  езара кемек керсетуге, 
шыгармашылыгын  жэне  жауапкершiлiгiн  арттыруга  себебш   тигiзетiндiгi  анык.  0йткенi  жобалау 
к е зв д е  студенттер тацдау еркiндiгiн алады.
Бш мгерлердщ   eздiк  жумыстарын  кадагалаудыц  тэсiлдерi  де  улкен  нэтиже  береди  0 з iн   багалай 
жэне  кадагалай  бiлудi,  eзiне  бага  б е р у д   калыптастыру  -   окушыныц  кызыгушылык  кезкарасын  жэне 
белсендiлiгiн  арттыратын  сенiмдi  тэсiл.  Эр  пэнге  арналган  eзiндiк  жумыстар  студенгтердiц  ез 
куштерiне сеш м дш гш  жэне жауапкершiлiгiн арттырып,  eзiндiк бага беру кабшетш калыптастырады.
0зiн д iк   жумыстыц 
нэтижесiн 
керу 
ушiн 
уйымдастыру-эдiстемелiк 
шараларыныц 
анык 
жоспарланган  ж уйесi  болуы  тшс.  0 зiн дiк   жумыстыц  керектi  нэтижесiн  алу  уш ш   койылатын  негiзгi 
шарт  -   студенгтердi  оку-эдiстемелiк ж эне  аныктама-нормативтiк  материалдармен  толык  камтамасыз 
ету  кажет.  Эрбiр  студенгтiц  eсуi  мен  жетiлуi  окыту  барысында  табысты  болуы  ушiн,  окытушы 
олардыц  эркайсыныц  кабiлетiне  байланысты  беш мделген  жэне  ерекшелiктерiне  сай  болуга  т т с п , 
ягни бул жерде жеке  студентке тец кукыкты  серiктес ретiнде  сыймен караудыц да мацызы  зор  [3,  10]. 
------------------------------------------------------------------------- 1 6 1 ---------------------------------------------------------------------------

ВестникКазНПУ им.Абая,  серия «Филологические науки», №  2  (52),  2015 г.
Б ш м   беру  барысында  окытушы  пэнге  деген  кызыгушылыкты  тудырып,  студент  содан  канагат 
алатындай  жагдай  жасауы  керек.  Эйткеш  оку  материалын  саналы  турде  мецгеру,  оныц  кажеттш гш 
тусш ш , мэнш угынуга кеп байланысты.
Студенттердщ  ездш   жумыстарын  уйымдастыру  максатын  тшмд!  шешудщ  ж эне  б!р  тур!  -  
уйренген  окыту  эдюш ен  алшак,  каз!рп  кезге  сай  гылыми  дэйектелген  жэне  жете  зерттелген 
окулыктар  мен  эдютемелш  оку  куралдарын  окыту  урд!сше  енпзу.  Студент  окулыкты  жете  тусшш, 
жецш  кабылдауы  ушш,  сабакка  ездш н ен   дайындалу  барысында  колданатын  эр  пэннщ  лекциялык 
курстары,  окулыктары  жэне  оку  куралдары  м ш детп  турде  оку  жоспарына  сэйкес  болганы  жен. 
Сонымен  катар  барлык  кажетп  оку-эдютемелш  жэне  аныктама  материалдары  баспа  т у р в д е  де, 
электронды  турде  де  ж етк ш к п   жэне  кол  жетюзерлштей  болуы  м!ндетп.  Д ербес  танымдык  кызметте 
окытушы  жэне  студент ж уйесш щ   ю-эрекет!ндеп  ж етю тш т  аныктайтын  мацызды  факторлардыц  б!р! 
педагогикалык  карым-катынас  болып  табылады.  Ол  мундай  жагдайда  хабар  алмасу  р ет в д е  емес, 
адамныц баска адамдармен езара байланысыныц турмыстык т э с ш  ретшде  карастырылады  [4,  137].
Жобалау  жумысы  тш  уйренудщ   формалдык  сипатын  жоюга,  тшд!  уйренудщ   тэж!рибел!к  нэтиже 
беруш е  ыкпал  ет ед !  Ж оба  окытушы  мен  студенттщ  функционалдык  м!ндеттерш  езгертед!  Студент 
шет т ш н  окытудыц накты  б!р  сабагыныц мазмунын тацдауда,  уйымдастыруда,  курастыруда белсенд! 
катысса,  окытушы  кецесш!,  кемектесуш!  немесе  ойынга  катысушы  ретшде  гана  керш едь  Егер 
студенттерге б ш м  беру жэне  юкерлш пен дагдыны с!цд!ру п р о ц ес  педагогикалык карым-катынастыц 
кандай  ынталандырушы  туршде  б е р ш г е н д т   жэне  уйымдастырушылыгы  ескершмесе,  онда сабактыц 
сэт п   болуын  м этв д ер дщ  мазмуны  да,  тшмд!  жаттыгуларды  да,  эдю-тэсш дер  мен куралдарды  !р!ктеп 
алу  да  камтамасыз  ете  алмайды.  Жобалык  эдютеме  -   накты  мэселен!  толык  эз!рлеу  дидактикалык 
максаттар  аркылы  табыска жететш  эдю.  Бул  эдютщ   максаты  студенттердщ  б ел гш   мэселен!  шешуде 
кызыгушылыгын  арттырады,  сонымен  катар  б ел гш   теориялык  б ш м дер ш   практикада  жобалык 
жумыс аркылы керсетед!
Бул  технология  элемдш  педагогикада  жацалык  емес.  Агылшын  тш н ен   аударганда  «cooperative 
learning»  -   «б!рге  уйрену»,  ал  латын  т ш н е н   аударганда  «projectus»  -   «алдын-ала»  деген  магынаны 
бшд!ред!  деген  ею  угым  бар.  Студент  уш ш   жоба  дегешм!з  -   езш щ   шыгармашылыгын  барынша 
жузеге  асыруына  мумюндш  беру.  Бул  м ум ю ндш т  жеке  немесе  б ! р т п   топ  болып  бар  бш м дер ш , 
куштерш  кандай  пайда  келт!рет!ндерш  керсетуге  барынша  тырысады  [5,  104].  Сабакта  карым- 
катынас  кез!нде  сез!мталдык  пен  тшектеспк,  табигилык  пен  ерюндш,  адамгерш ш к  жагдайын  жасау 
студенттщ  тшдш  кызметш  жэне  бел сен дш гш   жандандырады.  Э деттепдей,  окытушы  сабактарда 
студенттермен  юкерлш  карым-катынасты  калыптастыруга  тырысады,  онда  шет  т ш н д е  сейлеу 
колдайтындыгын,  ынталандыратындыгын,  куаттайтындыгын  жэне  тагы  баска  танысу  уш!н 
колданылады.
Жобалык эдютщ пэннщ мацыздылыгына байланысты:
Жеке ж оба (б!р гана пэннщ шецбершде);
Пэнаралык
Катысушылардыц санына байланысты:  жеке; топпен.
Жобаны  орындау мерз!мдер!  юш! ж оба (сабак к езв де);  кыскамерз!мд!(б!рнеше  сабактык);  орташа 
узактык (аптадан айга дешн); узак уакытты  (б!р  айдан б!рнеше  айга дешн).
Алайда,  каз!рп  тацда  кандайда  б!р  саланы  алсак  жобалык-технологиялык  куралымнан  туратыны 

жүктеу/скачать 6,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: