Файлы 1 ОҢТҮстік қазақстан медицина академиясы ж. К. Шимирова «Медициналық және фармацевтикалық тауартану» (оқулық)

65 
Ылғалдың ортақ саны, яғни материалдың жұту жағдайын, массасы (W
m
)мен 
көлеміне (W
v
) қарай мына формуланы ала отырып анықтайды:
W
m
= [(m
2
–
m
1
) / m
1
]* 100% 
W
v
= [(m
2
–
m
1
) / v]*100% (12) 
Мұндағы:
v - 
материал көлемі, см
3
Әр
түрлі материалдардың ылғал тартқыштығы 0,2 
- 
ден (фарфор) 20 
-
дан 
200%) - 
ға дейін (ағаш) тербіледі.
Көптеген таңу материалдарының ылғал қабылдағышын қабылдау 
кезінде ескеру керек, массасына қарай тасымалдау мен сақтау өнімді 
эксплуатациялауда ескеру керек.
Өткізгіштік
-
мембрана арқылы заттарды ауыстыру
үрдісі, ол әртүрлі 
шекаралық фаза
бөлігінде концепция арқылы белгіленген.
Мембрана арқылы 
заттардың өтуі қысымның әртүрлі болуымен байланысты, мембрананың 
түсуіменде байланысты. Материал өткізгіштігі 
- 
Р (г/см
3
ч
3
тор), ал диффузия 
коэффициенті Д (см /ч) және еру коэффициенті σ, (г/см
3
тор)3 кестеде 
көрсетілген. Бұл көлемдер әрбір материалдар үшін әр кезде қажет және олар 
барлық нормативті документацияларда көрсетілген. Диффузды және фазалы 
өткізгіштерді бөледі. Металлдардың көпшілігінде полимерлі материалдар да 
диффузиялы өткізгіштік байқалады, ал маталарда, қағазда 
- 
фазалы өткізгіш 
байқалады. Бірінші жағдайда өткізгіштік томен болады, ал екінші жағдайда су 
өткізгіштік 10 есе жоғары болады, себебі мембрана арасындағы
сызаттар 
арасынан өтіп кетеді.
Кесте
3 - 
Бірнеше материалдардың 20
0
С 
- 
та берілуі Р (см /с
-
ат):
Металлдар
10-
18
-10
-12
Әйнектер
10
-15
-10
-19
Полимер (пленка)
10
-12
-10
-5
Сұйықтық
10
-7
-10
-5
Қағаз, тері
10
-5
-10 
Бұл көрсеткіш полимерлі және шыны
қаптамаларда сақталатын 
дәрілердің сақтау уақытын анықтауда маңызды.
Ауа өткізгіштік
- 
материал мен өнімнің газды өздерінен өткізуге 
қабілетті, ол материалдық екі жағында да ауа өткізетін концепциясы бар. Ол 
газ өткізгіштің әр
-
қилылығы. Материал арқылы өткен ауа саны, материал 
тығыздығы мен оған әсер
ететін
қысымның айырмашылығына байланысты.
Гигроскопиялық материалдардың ауа өткізгіштігі қоршаған ортаның 
ылғалдылығы, ондағы тамшықтың көпсуі есебінен жузеге асырылады.

66 
Су өткізгіштік
- 
бұл материалдың белгілі бір анықталған қысымы 
арқылы өздерінен су өткізуге қабілеттігі. Материал арасынан да сулар өтеді, 
ол фазалық өткізгіш
қасиеті
болады.
Бу өткізгіштік
- 
бұл материалдың өзінен су буын өткізуге қабілеттігі. 
Материал табиғатына қарай бу өткізгіштік кезінде диффузиялы болуымен 
қатар, фазалы да болады.
Шаң өткізгіштік
- 
материалдың өзінен қатты дене арқылы 10
-4
- 
тен 10
-2
см 
- 
ге дейін шаң
өткізу қабілеттілігі. Шаң өткізгіштік көрсеткші фильтрді 
пайдалануда керек болады, медициналық киімдерді санитарлы гигиеналық 
ерекшеліктерде қажет.
Биологиялық 
ерекшеліктері
. 
Материалдардың 
биологиялық 
ерекшеліктерін қоршаған ортаға биологиялық әсерін белгілі бір ағзаға керек 
екенін және оның бір ағзаны. Органикалық тектегі тауардың тұрақтылығы 
микроағзалардың көрсеткіші үшін өте маңызды.
Материалдардың микроағзалар арқылы қоршаған ортаға байланысты 
-
ылғалдылық, температура, рН берілуі. Қоршаған ортаның температурасы 20
-
40
0
С
-
қа тең болса және ылғалдылық жоғарылатылғанда, шіру үрдісі
тездетіледі. Осы үрдістер
болып жатқан өнімде, олар өз түрлерін, беріктігін
жоғалтады.
Эксплуатациялық 
ерекшеліктер
.
Материалдың 
эксплуатациялық 
ерекшелігі материал ерекшелігіне ғана байланысты емес, сонымен бірге ол 
медициналық пайдаланудағы өнімнің эксплуатация шартына да байланысты. 
Көптеген материалдар тура немесе басқаша түрде өнімнің эксплуатациясының 
ұзақтығына әсер етеді. Мысалы: ескіруге қарсылық белгілі бір қуаттау арқылы 
анықталады; полимердің қышқылдану мүмкіндігі 
- 
ескіруге әкеліп соғады. 
Сақтау шарты мен эксплуатациялау таттану, эрозия, ескіру мен өнімнің 
жарамдылық мерзімін анықтаушы болып табылады.
Тауарды тутыну ерекшелігі.
Тұтыну ерекшелігіне тұтыну үрдісіндегі 
қандайда бір ерекшелік мінезделеді, эксплуатация, тасымалдау, оларды сақтау 
мен күту.
Тұтыну 
ерекшеліктері 
мен 
олардың 
көрсеткіштерін 
өнімнің 
тағайындалып тиімді
түрде пайдалануы анықталады, тәжірибе
жүзінде 
пайдалығы, 
пайдалануға 
ыңғайлығы, 
аса 
қауіпті 
емес. 
Табиғи 
ерекшеліктерімен өзара құндылығы тауар сапасын белгілейді.
Тұтыну көрсеткіштерінің теңдеуі мен олардың көрсеткіштерінің тауар 
өндірушінің техникалық деңгейіне байланысты, қоғамдық тұтыну мен тауар 
сапасын 
тұтынуға 
талаптар. 
Әр 
- 
қилы 
топтағы 
тауарлар 
кешендіерекшеліктермен анықталады, оларды үздіксіз пайдалану удерісі мен 
олардың пайдалы
екенімен мінезделеді. Олар қарапайым және күрделі болып 
бөлінеді.
Қарапайым
шынының
жарық өткізуі жатады, ал медицина 
техникасының сенімділігі жатады.
Тұтыну ерекшелігін пайдалану үрдісінде
адамды сол өнім 
қанағаттандырумен қатар, адам ағзасына кері әсер етуі де мүмкін (жұмыс істеп 

67 
тұрған құралдың
шуы, монитордың сәулеленуі, электр өткізгіш және т.б.). 
Сондықтанда кешеннен
арнайы тұтынушы негіздерін алу керек.
Тауар сапасына баға бергенде, ол өнімнің мемлекеттік стандарт бойынша 
отын білу маңызды және көрсеткішін
шегі белгілі, тұтыну ерекшелігін 
білдіреді.
Декоративты ерекшеліктер
- 
тұтыну ерекшелігінің ішіндегі ең 
маңыздысы. Ол өнімнің сыртқы түрі мен олардың ішіндегі суреттер арқылы 
анықталады, 
жоғарғы 
қабатын 
өңдеу 
әдісімен
, 
текстурамен 
құрылымымен,қаптау
мен рельефке де байланысты анықталады.
Бірқатар материалдардың өзіндік ерекшеліктерді иеленген, оларды 
арнайы спецификациялар бойынша пайдалану әсерлерінде анықталады
(лазерлі заттар, жартылай өткізгіштер, мембраналар, биоактивті заттар мен 
т.б.). Мұндай материалдарды «қалып естелігі» деп атайды, бұндай 
материалдарды медициналық мақсаттарда пайдаланады. Мысалы: никелидті 
титанның еруі мен алюминийді сынғанда, сколиозда (омыртқа, жұлынның 
деформациясында) қолданады.

жүктеу/скачать 46,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: