Файлы 1 ОҢТҮстік қазақстан медицина академиясы ж. К. Шимирова «Медициналық және фармацевтикалық тауартану» (оқулық)

162 
пішінді немесе әр түрлі өлшемді болып келеді. Басы күрекшелі және тағы 
басқа түрлері де кездеседі.
Тістің қалдықтарын, тастарын алып тастауға қашау типті тікесі немесе 
иілген түрлері болып келеді, олардың жұмыс басы өте қатты болуы керек, 
№10 нөмірден босатылады, қатты тісті алуда тиімді. №3 нөмірлі құралдың 
жұмыс басы пластмассасы қатты болады. 
Пломбылау құралдары
- 
әр
түрлі отандық
және шетел
өндірісімен
шығарылады, пломбылаушы құралдарды әр түрлі топқа бөлуге болады: 
тұрақты (пломбылаушы және құралдар қалпын толбтыруға арналған)
немесе 
уақытша. Тұрақты құралдар цементтен, пластмассадан, металлдық пломбылау 
материалынан алынатын құралдарға бөлінеді. 
Мырышты фосфорды цементі («Фосфат», «Висфат»): микроб жойғыш 
цемент жас балалардың сүтті тісін пломбылау үшін жасайды, оның құрамында
50гр ұнтақ 30
-
40 ерітінді топтан жеткізіп үш тістен шығарады. Комплектінде 
30гр ұнтақтың
-
18гр ерітіндісі болады
. 
Пластмассалық пломбылаушы құралдар («Нокрил
-
65», «Нокрил
-100», 
«Акрилоксид», 
«Элодент»). 
Химиялық 
тұрақтылығымен, 
жоғары 
мықтылығымен
айқындалады, алдыңғы қатарлы тістерге пайдаланылады. 
Шайнаушы тістерді пломбылау үшін сирек қолданылады, оны ұнтақтан және 
ерітіндіден жасайды.
Металлды пломбылаушы құрал («Галлодент
-
М»). Жоғары мықтылықпен 
сипатталады, шайнаушы тістерді пломбылау үшін қызмет етеді, 3
-
тен 2 бөлімі 
күмістен, қалғаны мыстан тұратын құрал, қораппен босатылады.
Уақытша пломбылаушы құралдар («Виноксол», «Дентин», «Дентин
-
паста»), уақытша пломбылаушы ретінде қолданылады. Дәрі
-
дәрмекті сапалы 
түрде анықтауға болады. Тістің орнына
салынған келесі түрде босатылады 
«Виноксол» 
- 
40гр ұнтақ немесе 10гр ерітінді. «Дентин» 
- 
20гр немесе 200 гр 
ұнтақ
түрінде. «Дентин
-
паста» 
- 
50гр немесе паста.
Қазіргі
стоматологиядағы пломбалау материалдары Пломбалау 
материалдарын тісті жөндеу үшін және
тіндердің орнына қою үшін белсенді 
қолданады
. 
Олар келесі белгілері бойынша ажыратылады: 
- 
құрамы
(металлдардан қорытпалар, стоматологиялық цементтер);
- 
қатаю
тәсілі (химиямен, жарықпен, жылумен немесе екеуімен); 
- 
толықтығы (микро
-
, макротолтырылған, гибридті);
- 
шығару формасы (біркомпонентті және екікомпонентті).
Композиттер –
қазіргі стоматологияда жиі қолданатын пломбалау 
материалы.
Композиттер –
жоғары сынамалы стоматология
. 
Стоматологиялық 
композиттер –
бұл тістерді емдеу және реставрациялау үшін қолданылатын 
тұтқырлық дәрежесі әртүрлі полимерлік көпфазалы құрамдар. Композиттерді 
қолданғанда
стоматология аталған материалдың беріктігіне, иілімділігіне және 
полмерлеу кезінде барынша аз отыруына назар аударады. Оларды алдыңғы 
күрек тістермен де, азу тістермен де жұмыс істегенде қолдана беруге болады. 
Басқа 
пломбалау 
материалдарымен 
салыстырғанда 
композиттердің 

163 
эстетикалық сипаттамалары пломбаның қажетті түсін дәл таңдау мүмкіндігін 
береді. Стоматологиядағы композиттер органикалық және органикалық емес 
компоненттердің қоспасы болып табылады. Бұл көбіне аморфты кремнезем, 
кварц, барий және стронций шынысы, цирконий және титан силикаттары, 
полимерлік бөлшектер. Композиттер толтырғыш
бөлшектерінің өлшемдеріне 
және 
толықтық 
дәрежесінеқарай 
әртүрлі 
болады. 
Композиттердің 
полимерленуі (қатаюы) әдетте екі тәсілмен өтеді: химиямен (өздігінен 
қатаятын
түрі); жарық сәулесімен (нәтижесінде жарық композиттері алынады).
Жарық композиттерінің ерекшелігі –
олардың кейін араластыруды қажет 
етпейтін біртекті құрылымы. Олар галогенді лампалардың көмегімен қатаяды. 
Композиттердің химиялық жолмен қатаюы аминнің және бензоил асқын 
тотығының өзара әрекеттесуінің арқасында жүзеге асады. Мұндай тәсілмен 
алынған материалдың басты артықшылығы –
ол пломбаның өлшеміне 
қарамастан 
біркелкі 
полимерленеді. 
Дегенмен 
материалдың 
технологиялылығына қарамастан, бірнеше кемшіліктері де бар: тіс тініне 
қарағанда
жұмсақтау; жылулық ұлғаю коэффициенті жоғары, бұл 
саңылаулардың пайда болуына, тісжегінің қайта дамуына және тіпті 
пломбаның түсіп қалуына әкелуі мүмкін. Аталған кемшіліктерді жою үшін 
стоматологияда адгезивтерді –
материалдарды беттік ұстасу жолымен 
жабыстыра алатын заттарды қолданады. Олар тіс тіні мен композиттің берік 
ұстасуын қамтамасыз етеді. Пломбалау материалдарын өндірудің заманауи 
технологияларының бірқатар артықшылықтары барын айта кету керек: 
бөлшектерді үгіту технологиясын жақсартады; материалды арнайы 
талшықтармен мықтайды; отыру кернеуін азайтады (үшөлшемді
құрылымды 
енгізу арқылы). Бұған қоса, олар пломбаның коррозияға қарсы қасиеттерін 
қамтамасыз
ететін фторлы толтырғыштарды енгізеді.
Хирургиялық стоматологиялық құралдар
. 
Хирургиялық әдіспен тісті 
жұлу үшін тіс қысқыштар қолданылады:
- 
тіс қысқыш үлкендерге
және балаларға арналған әр мөлшерде болады, әр 
қысқыштың әр тістерге қаралған қызметтері бар. Әр қысқыштар шурыппен 
бекітілген екі бөліктен тұрады. Сыртын қапталған коррозияға ұшырамайтын 
етіп жасалынған. Өнеркәіпте шығаратын әр қасқыштың нөмері
сабының ішкі 
жағына көрсетілген. Тіс қысқыштарының мықтылығын тексереді, келесі 
көрсеткіштерімен:
- 
екі ернеудің ортасына мысты (6
-
8 мм диаметрі) қоямыз, 30 кг күшпен 
қорытындыда ернеуі майыспаған, бұралмаған сол күйде болуы керек. Басы өте 
қатты
болуына негізделген, балаларға арналған қысқыштарды диаметрі 4
-
6 мм 
мысты 15 кг күшпен қысу арқылы тексереді.
Тіс элеваторы
- 
бір түпті тістерді және түптерді алып тастауға арналған. 
Болаттан жасалған жартылай тұтқадан тұрады, жұмысшы бөлігі күрекше 
болып келеді, тіке бұрышты (оң, сол) екі ернеуден тұрады. Құралдың 
ұзындығы 141 ден 159 мм
-
ге дейін , жұмысш жағы 9
-
дан 17 мм дейін жетеді.
Көмекші құралдар –
стоматологиялық айналар. Ауыз қуыстар жарық 
түсіріп тұрады. Айна тығыз жабылғандығын спирт ерітіндісіне салу арқлы 
тексереді, нәтижесінде айна буланбау керек. Инъекцияға арналған 

164 
стоматологиялық шприцтердің ішкі қабаты шыныдан тұрады, сырты 
металлмен қапталған, мөлшері 2 мл
-
ден 5 мл
-
ге дейін екі 0,6 мм, ұзындығы 
25-
40 мм. Тісті немесе ауыз қуысын жууға арналған, арнайы суға арналған 
шприцтер қолданылады. Басы иілген болып келеді.
Тіс пинцеттері
. Бұлар қосымша құралдар болып табылады. Дәкені 
немесе 
мақтаны 
ұстап 
тұру 
үшін 
немесе 
басып 
тұру 
үшін 
қолданылады.Пинцеттердің жұмысшы басы иілген болып келеді, ені 0,6 мм 
ұзындығы 150 мм. Тот баспайтын болаттан жасалынады:
Цементтеуге арналған шпательдер
–
пломбылау массаны араластыруға 
арналған. Екі түр шығарылады: екі ( ені 5,5 мм) және бір ( диаметрі 7,5 мм ) 
жақты, ұстағышы сегізжақты. 30х13 маркілі тот баспайтын болаттан
жасалынады.

жүктеу/скачать 46,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: