Файлы 1 ОҢТҮстік қазақстан медицина академиясы ж. К. Шимирова «Медициналық және фармацевтикалық тауартану» (оқулық)

174 
маңызды көрсеткіштердің бірі –
қалыпты жағдайда 120 мм сын.бағ. құрайтын қан 
қысымының (ҚҚ) мәні,
(систолалық) және 80 мм сын.бағ.
(диастолалық). Қан 
қысымының нормадан жоғары ауытқуы жүрек
-
тамыр жүйесі мәселелерінің
дамуының белгісі болып табылады.Алғаш рет қан қысымын (жануарларда болса да) 
француз дәрігері Жан Луи Мари Пуазейль 1828 жылы өлшеген. Ғалым сынап 
негізінде жұмыс істейтін арнайы манометрді пайдаланған. Канюля арқылы 
манометр артерияның қан құрамымен байланыста болды, бұл нақты жағдайларда 
қан қысымын анықтауға мүмкіндік берді. Инвазивті емес (тінге тікелей енусіз) әдіс 
30 жылдан кейін ғана қолданыла бастады. Неміс дәрігері Карл фон Фиердт 1854 
жылы кейінірек сфигмограф деп аталатын арнайы құрылғы ойлап тапты, бірақ 
жоғарыда аталған әдістердің барлығы жануарлардың қан қысымын өлшеуге 
арналған. Ер адам 1856 жылы атақты хирург Фавр ота
кезінде құрылғыны адамның 
артериясына қосқанда ғана еске алынды.
Алайда, адамдардағы систолалық және диастолалық қан қысымын анықтау 
мәселесінің түбегейлі шешімі Петербургтік қарапайым хирург Н
. 
С
. 
Коротковтың 
(1874-
1920) ғылыми жаңалығымен байланысты
. 19
65 жылы дәрігер Сеймур Лондон 
Коротковтың өнертабысын жетілдіріп, дәстүрлі үлгімен қатар медициналық 
қолданысқа енген автоматты нұсқасын шығарды.
Қазіргі
уақытта екі сыныптың тонометрлері әзірленді және кеңінен 
қолданылады 
- 
механикалық және автоматты. Механикалық үлгілерге манжеттен 
(арнайы бау), ауа үрлегіштен, стетоскоптан және манометрден тұратын дәстүрлі 
үлгілер жатады.
Автоматты манометрлер заманауи технологиялар негізінде жасалған. Мұндай 
құрылғыларда
электронды блок және манжет болады.
Қан
 
қысымының
 
механикалық мониторлары 
(Сурет
57
) құрылғының 
қарапайым және ыңғайлы дизайнына байланысты өте танымал.
Зарядтағышта екі клапан бар: тексеру клапаны және қалпына келтіру клапаны. 
Біріншісі манжетке ауа соруға мүмкіндік береді, екіншісі өлшеу үрдісінде
ауа 
қысымын біртіндеп төмендетуге мүмкіндік береді. Фонендоскоп жүрек дыбыстарын 
тыңдау үшін қолданылады.

175 
Сурет
57 - 
Механикалық тонометр
Манометр дисплейдегі деректерді көрсетеді. Жылжымалы көрсеткіш
бар 
қан қысымын көрсетеді.
Механикалық тонометрдің жұмыс істеу қағидасы: манжеттегі ауа қан 
қысымының жоғарғы деңгейінен жоғары толтырылған кезде фонендоскоппен 
дыбыстар естілмейді. Қалпына келтіру клапанының көмегімен манжеттің 
механикалық қысымы бірте
-
бірте төмендейді, ал систолалық қысымға тең 
болғанда, шулар пайда болады 
- 
қысылған аймақ арқылы қан өтуі мүмкін. Әрі 
қарай азайту шудың жоғалуына әкеледі. Осы сәтте төменгі (диастолалық) 
белгі жазылады.
Дәстүрлі өлшеу орны 
- 
иық. Құрылғының
танымалдылығы 
пациенттердің әртүрлі санаттарына (қарттар, балалар) арналған манжеттердің 
кең ауқымының болуымен түсіндіріледі.
Механикалық қан қысымын өлшейтін құралдардың артықшылықтары:
-
дәлдік –
жоғары сенімділік дәрежесі бар құрылғылар
қан қысымын 
анықтайды
; 
-
қосымша
қуат көздерін қажет етпейді;
-
пайдаланудың қарапайымдылығы;
-
төмен баға.
Кемшіліктердің ішінде өлшеудің күрделілігін атап өтуге болады. Кейде 
егде жастағы адамдарға құрылғының жұмыс істеу қағидасын түсіну қиынға 
соғады, ал қозғалатын бағана
көрсеткіштерін көру қабілеті төмен
науқастар 
үшін оқу қиын.

жүктеу/скачать 46,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: