Фармацевтикалық технолгия кафедрасы
жүктеу/скачать 59,23 Kb.
|
Методичка 7 Апта
- Бұл бет үшін навигация:
- Курс: 2 Пән
- Медициналық бұйымдар
ОП: ФӨТ Кафедра: Фармацевтикалық технология Практикалық сабақ үшін әдістемелік ұсынымдар Тақырып: Медициналық бұйымдар өндірісінде қолданылатын кәсіби терминология. Курс: 2 Пән: Фармацевтикалық өндіріс технологиясындағы кәсіби терминология Алматы 2023 І. Тақырып 4. Медициналық бұйымдар өндірісінде қолданылатын кәсіби терминология ІІ. Тақырыптың мақсаты: мәтіндердегі терминдерді табу, глоссарий жасау, ауызша және жазбаша кәсіби сөйлеуде фармацевтикалық терминологияны қолдану дағдыларын жетілдіру. III. Тақырыптың міндеттері: медициналық бұйымдардың жіктелуімен, негізгі ережелерімен және терминдерімен танысу, глоссарий құрастыру дағдыларын жетілдіру. IV. Ақпараттық-дидактикалық блок Медициналық бұйымдар Медициналық бұйымдар қолданудың ықтималдылық тәуекел дәрежесіне қарай 4 класқа бөлінеді: 1, 2а, 2б және 3. Медициналық бұйымдарды кластарға жатқызу мыналарды негізге ала отырып жүзеге асырылады: • 1-класқа қолданудың ықтимал тәуекел дәрежесі төмен медициналық бұйымдар жатады; • 2а класына қолданудың ықтимал қаупінің орташа дәрежесі бар медициналық бұйымдар жатады; • 2б класына қолданудың ықтимал тәуекел дәрежесі жоғары медициналық бұйымдар жатады; • 3-класқа қолданудың ықтимал қаупі жоғары дәрежесі бар медициналық бұйымдар жатады. Медициналық бұйымды жіктеу кезінде оның функционалдық мақсаты мен қолдану шарттары, сондай-ақ мынадай критерийлер ескеріледі: • медициналық бұйымды қолдану ұзақтығы; • медициналық бұйымның инвазивтілігі; • медициналық бұйымның адам денесімен байланысының немесе онымен өзара байланысының болуы; • медициналық өнімді адам ағзасына енгізу әдісі (денесін тесу арқылы немесе хирургиялық жолмен); • медициналық өнімді өмірлік маңызды органдар мен жүйелерге қолдану (жүрек, орталық қан айналымы жүйесі, орталық жүйке жүйесі); • энергия көздерін қолдану. Медициналық бұйымдар – бұл медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техника. Медициналық мақсаттағы бұйымдар - медициналық көмек көрсету үшін пайдаланылатын материалдар, бұйымдар, ерітінділер, реагенттер, жиынтықтар, жиынтықтар. Медициалық техника - өндіруші белгілеген функционалдық мақсатына және пайдалану сипаттамаларына сәйкес медициналық көмек көрсету үшін жеке немесе бір-бірімен ұштастыра қолданылатын аппараттар, аспаптар, жабдықтар, кешендер, жүйелер. In vitro диагностикаға арналған медициналық бұйымдар – медициналық мақсаттарда жеке немесе бір-бірімен ұштастыра қолданылатын, сондай-ақ арнайы бағдарламалық қамтамасыз етуді қоса алғанда, аталған бұйымдарды мақсаты бойынша қолдануға қажетті және медициналық бұйымды өндіруші зерттеулер кезінде қолдануға арналған керек-жарақтармен бірге қолданылатын кез келген құралдар, аппараттар, аспаптар, жабдықтар, Материалдар, реагенттер, калибраторлар, бақылау материалдары және өзге де бұйымдар физиологиялық немесе патологиялық жағдайға, туа біткен патологияға қатысты ақпарат алу үшін адамның биологиялық материалдарының in vitro үлгілері, белгілі бір клиникалық жағдайға немесе ауруға бейімділік, әлеуетті реципиентпен тіндердің үйлесімділігі, терапевтік әсерлерге реакцияларды болжау, терапевтік құралдарды таңдау және (немесе) емдеуді бақылау. V. Тақырыптың негізгі сұрақтары: Сұраққа жауап беріңіздер: 1. Медициналық бұйымдар 2. Медициналық бұйымның сапасы 3. Халықаралық патенттелмеген атауы 4. Медициналық бұйымның тиімділігі 5. Дәрілік заттың жарамдылық мерзімі 6. Медициналық өнімдердің қандай кластарын білесіз? 7. Медициналық бұйымдарды атаңыз. 8. Риторика нені зерттейді? 9. Ол фармацевт-технологтың қызметінде қажет пе? 10. ЕАК (евроазиялық комиссия) дегеніміз не? VI. Оқыту және оқыту әдістері. Репродуктивті: теориялық материалмен танысу, тілдік және қарым-қатынас жаттығуларын орындау, фармацевтикалық терминдердің сөздік жазбасын құрастыру. Көрнекілігі: тірек сызбаларды қолдану. Интерактивті: шағын топтарда жұмыс, сұрақтармен шабуыл, іскерлік ойын. VII. Тақырып бойынша тапсырмалар: Тапсырма 1. Мәтінмен танысыңыз. Түсінгеніңізді айтыңыз. Глоссарий құрастырыңыз. Шприц – инъекцияға, диагностикалық пункцияға, қуыстардан патологиялық құрамды соруға арналған медициналық құрал. Әдетте, шприц – бұл ине салынған конусы бар қуыс градуирленген цилиндр және ашық ұшы бар, ол арқылы цилиндрге өзегі бар поршеньге енгізіледі. 1980 жылдары тот баспайтын болаттан жасалған инені қоспағанда, пластмассадан жасалған бір рет қолданылатын шприцтер (дүкен, ауызекі атауы: бір рет қолданылатын шприцтер) кеңінен қолданылды. Шприцтердің жұмыс істеу принципі – шприцтің поршенін көтерген кезде, егер оның инесі сұйықтықпен ыдысқа салынса, оның бетінің арасында вакуум пайда болады. Сұйықтық ыдыстан сол жерге асығады, өйткені оған атмосфералық қысым әсер етеді [22]. Бір рет қолданылатын инъекциялық шприцтер медициналық тәжірибеде дәрілік заттарды тері астына, бұлшықет ішіне және көктамыр ішіне енгізу үшін, сондай-ақ организмнен әртүрлі сұйықтықтарды сору үшін қолданылады. Медицинада бір рет қолданылатын шприцтерді қолдану инъекция кезінде науқастарды айқаспалы жұқтыру мүмкіндігін жоққа шығару мәселесін түбегейлі шешуге, сондай-ақ еңбекті жеңілдетуге және медициналық персоналдың уақытын үнемдеуге мүмкіндік береді. Өндіріске қабылданған бір рет қолданылатын шприцтің конструкциясы озық әлемдік деңгейге сәйкес келеді. Шприцтер цилиндрден, өзектен және тығыздағыш манжеттен тұрады. Шприцтерді жасау үшін полимерлі материалдар қолданылады: полипропилен және төмен қысымды полиэтилен. Шприцтердің цилиндрлері мөлдір полипропиленнен жасалады, бұл дәрі-дәрмектер мен ауа көпіршіктерінің деңгейін көруге мүмкіндік береді, өзектер полиэтиленнен жасалған, тығыздағыш манжет құрастыруға дайын болады [23]. Стандартты типтегі бір реттік шприц оны дәрілік препаратпен толтырғаннан кейін бірден бір рет қолдануды көздейді және қолданғаннан кейін міндетті түрде утилизацияға жібереді. Алайда, Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) деректеріне сәйкес, жыл сайын бір рет қолданылатын шприцтерді қайта пайдалану салдарынан 8-16 млн. адам В гепатитімен ауырады; 2,3-4,7 млн. адам С гепатитімен ауырады; 80-160 мың адам АИТВ жұқтырады [24]. Яғни, ешқандай зарарсыздандырусыз бір реттік шприцтер қайта және тіпті бірнеше рет қолданылады, бұл адам ағзасының инфекциясына әкеледі. Қазақстанда инфекцияның ресми тіркелген жағдайларының шамамен 60% - ы инъекциялық есірткіні қолданумен байланысты, яғни зарарсыздандырылмаған жұқтырған ине арқылы деуге болады [25]. Сонымен қатар, қолданылған шприцтер жиі кездейсоқ сақталады, қауіпсіз түрде жойылмайды және кез-келген кездейсоқ адам абайсызда жұқтырған инемен шаншып кетуі мүмкін. Бүгінгі таңда инъекция қауіпсіздігі мәселесінің жалғыз шешімі-конструкциясы оларды қайта қолдануға мүмкіндік бермейтін шприцтердің жаңа түрлерін пайдалану. Үшінші ұрпақ өздігінен жойылатын шприцтер туралы айтылып отыр (олардың жалпы атауы-safety syringes). Өздігінен құлыпталатын (өздігінен бұзылатын) шприцтер-бұл бір реттік шприцтің бір түрі. Олар қайта пайдалану механикалық түрде алынып тасталатындай етіп жасалған. Бұл олардың техникалық жағынан бірнеше рет қолдануға болатын қарапайым бір реттік шприцтерден басты айырмашылығы. Өздігінен жойылатын шприцтер халықты иммундау және кез келген басқа инъекциялардың ауқымды және тұрақты бағдарламалары үшін арнайы жасалған. Тапсырма 2. Сіз ҚР фармацевтика өнеркәсібін дамытуға арналған конференцияда сөз сөйлеуіңіз керек және келесі схема бойынша көпшілік алдында сөз сөйлеуді (тақырыптарды оқытушы жеке таратады) дайындау қажет: 1. Сөйлеуге дайындық кезінде қолданылатын материалды сипаттаңыз: а) ақпаратты қайдан алуға болатын арнайы әдебиеттерді атаңыз. б) тағы қандай материал қолданылатынын көрсетіңіз: өмірлік жағдайлардың сипаттамасы, көрнекті ғалымдар мен саясаткерлердің сөйлеген сөздерінің үзінділері, ғылыми, публицистикалық, көркем мәтіндерден, бұқаралық ақпарат құралдарынан үзінділер). 2. Сөз сөйлеудің тезистік жоспарын жасаңыз. 3. Жоспардың тармағына сәйкес сөйлеудің бір бөлігінің толық мәтінін жазыңыз (сіздің қалауыңыз бойынша). Тапсырма 3. Жаттаңыз!! Риторика өсиеттері 1. Мәнерлеп сөйлеңіз: - Негізгі ой ерекшеленіп есте қалуы керек; - Ойды қайталау, интонацияның астын сызу, өзіне сұрақ қою арқылы ажыратуға болады, оны сөйлеудің басында жариялауға болады. 2. Әдемі сөйлеңіз: - Тілдің көрнекі құралдары сөйлеуді көрнекі, түсінікті етеді. - Табыстылыққа мысалдар, салыстырулар, нақты мағынасы бар сөздерді қолдану арқылы қол жеткізуге болады. 3. Орынды сөйлеңіз: - Аудиторияға назар аударыңыз және жанр заңдарын сақтаңыз. - Аудиториямен кері байланыс туралы ұмытпаңыз, сөйлеуді қалай қабылдайтындығына көз жеткізіңіз. 4. Сөйлеудің дұрыстығын қадағалаңыз. Тапсырма 4. Зат есімдерге синквейн құрастыру: ФАРМАЦЕВТ, ТЕХНОЛОГ, АППАРАТ; РЕГЛАМЕНТ, МАШИНА, СУБСТАНЦИЯ, ДЕНСАУЛЫҚ, РЕЦЕПТ, ДӘРІХАНА, ҚАПТАМА. Тапсырма 5. Фармацевтикалық терминологияны 3 тілде: қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде кәсіби сөйлеуде қолданып, ауызша және жазбаша глоссарий құрастырыңыз: 1. Қазақстан Республикасының медициналық бұйымдарының номенклатурасы 2. Медициналық бұйымның сапасы 3. Медициналық бұйымның сауда атауы 4. Медициналық өнімнің тиімділігі 5. Шприц VIII. Қорытынды бақылау сұрақтары. 1. Медициналық өнімнің өмірлік циклінің кезеңдерін атаңыз. 2. Медициналық бұйымдардың жаһандық номенклатурасы дегеніміз не? 3. Медициналық бұйымның құрамдасы дегеніміз не? 4. Медициналық мақсаттағы бұйымдарға не жатады? 5. Медициналық техникаға не жатады? 6. Тірі ағзадан тыс диагностикаға (in vitro) арналған медициналық бұйымдар дегеніміз не? 7. Медициналық бұйымдардың тиімділігіне, қауіпсіздігіне және сапасына қойылатын жалпы талаптарды атаңыз. 8. Медициналық мақсаттағы бұйымдар үшін медициналық қолдану жөніндегі Нұсқаулық міндетті ме? 9. Медициналық өнімдер қалай жіктеледі? 10. Медициналық бұйымдарға арналған шығын материалы дегеніміз не? IX. Әдебиеттер 1. Арыстанов Ж.М. Фармацевтическая терминология: Учебное пособие / Ж.М. Арыстанов - Алматы: издательство «Эверо», 2016. – 16-17 с., 47-51 с. 2. Кодекс Республики Казахстан «О здоровье народа и системе здравоохранения» от 7 июля 2020 года № 360-VI ЗРК. Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Кодексе, Глава 1. Основные положения, Раздел 1. Общие положения; статья 23, ст. 242 3. Дильбарханов Р.Д. Русско-казахский Медицинский словарь (русско - казахский). – Алматы: ЖШС «Кітап баспасы», 2003.-352 стр.; 4. Интернет-сайт электронной библиотеки «Эпиграф». 5. https://www.ndda.kz/mainpage/mi X. БӨЖ-на арналған тапсырмалар: «Кәсіби фармацевтикалық терминология» тақырыбында ауызша хабарлама дайындаңыз. жүктеу/скачать 59,23 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||