2-тапсырма. Мәтінмен танысыңыз. Оны атаңыз.
Шешендік - бұл сөйлеуші сендіру мақсатында көптеген аудиторияға жүгінетін жағдайда қолданылатын монологиялық сөйлеу түрі. Спикердің сөйлеуі композиция мен стильді құрудың өзіндік ерекшеліктеріне, сондай-ақ тілдік және тілдік емес қарым-қатынас құралдарының ерекше қатынасына ие. Шешендік сөзді басқа сөйлеу түрлерінен ажырататын бірнеше негізгі қасиеттерді ажыратуға болады.
Спикер халыққа жүгінеді және оның аудиториясы өте көп, сондықтан шешендік сөз әрқашан қоғамдық, қоғамдық сипатта болады.
Кез-келген басқа сөйлеу сияқты, шешендік бірнеше бөліктен тұрады. Бұл форма құрайтын бөліктер (кіріспе, презентация, қорытынды және т.б.) бір-бірімен қалай байланысты болуы керек, деп түсіндіреді ғылым риторика.
Шешендік сөздің негізгі мағынасы оның формасы емес, бұл маңызды болса да, спикердің өз сөзіне не салатыны — оның мазмұны (мақсаты) және сөйлеушінің жеке басынан шыққан сөздің ішкі энергиясы. Шешендік сөздің мақсаты-тыңдаушыға ақпарат беру ғана емес, сонымен қатар қызығушылық (сендіру) немесе кез-келген әрекет (ынталандыру) түрінде жауап алу. Мұндай сөйлеу әрқашан үгіт сипатына ие. Ол үшін спикер өз сөзінің тақырыбымен жігерленіп, оған өз тыңдаушылары үшін қажет және пайдалы деп санайтын нәрсені салуы керек.
Сөйлеуді қозғау және аудиторияны қызықтыру үшін сөйлеушінің беделі немесе оның ерекше психологиялық көзқарасы маңызды. Тыңдаушыларды қандай да бір әрекет жасауға ынталандыру үшін спикер ең алдымен ерік-жігерді қажет ететін күш-жігерді өзі жасайды. Бұл күш спикердің сөйлеуінде сезіледі және оны тыңдаушыларға жеткізеді, оларды іс-әрекетке итермелейді.
3-тапсырма. Сөздерді қай сөйлеу стиліне жататындығына қарай топтастырыңыз. Егер сөзді әр түрлі стильде қолдануға болатын болса, оны жеке топқа жазыңыз. Белгіленген сөздермен белгілі бір сөйлеу мәнерінің талаптарына сәйкес сөйлемдер немесе микротекстер жасаңыз.
Лаконизм, белиберда, мағынасыздық, Конвенция, "баранка", білім, имидж, бағдарламашы, аксессуарлар, декларация, кейінге қалдыру, адамзат, пікірлес адамдар, мазня, саяхат, химия, шындық, үйде өсірілген, валидация, жеңу, сыпырғыш, пластификатор, инфинитив, жомарттық, жазықсыз, дәлел, келісім, жаңғыру, дәстүр, мереке, конгресс, бюджет, пікірталас, замарашка, спектрофотометр, көрсеткіш, орманды дала, әртүрлілік, бөлім, түйіндеме, сапа, адсорбция, реферат.
Тапсырма 4. "Химиялық өндіріс"тақырыбы бойынша әртүрлі ішкі стильде сөйлем жасаңыз.
V. тақырыптың негізгі сұрақтары: Сұраққа жауап беріңіздер:
1. Жалпы химиялық технология дегеніміз не?
2.Химиялық технологияның мақсаты неде?
3. Химиялық технологияны қандай салалар қолданады?
4. Жалпы химиялық технологияны зерттеу қаншалықты маңызды?
5.Кәсіби сөйлеу дегеніміз не?
6. Кәсіби терминология фармацевт-технологтың кәсіби сөйлеуін қалыптастыруға қалай әсер етеді?
7. Орыс/қазақ тілінің стильдері;
8. Ғылыми стильдің мақсаты қандай?
9. Сөйлеу стилінің мақсаты не болып табылады.
10. Ресми-іскерлік стильдің стилдік ерекшеліктерін атаңыз.
Достарыңызбен бөлісу: |