Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
| 3. Қола дәуіріндегі Қазақстан. Металл балқытуымен адамзат өз дамуында келесі кезеңге өтті. Бұл кезеңнің негізгі материалы мыс пен қалайының қоспасы болғ-н археолог/ оны қола ғасыры д.а. Қоладан әртүрлі еңбек құрал/ы жасалды – орақ, кетпен, әшекей/ т.б. құрал/. Қола ғас.ң өзіне тән ерекшелігі – металлургия мен дамыған жер ж/е мал шару.ң кешенді дамуы. Қ. жер.е өндіруші шару.ң қалыпт.мен жаңа өзіндік мәдениет қауымдастық/ы п.б-ып, олар неолит дәстүрін жалғастырды. Жабайы жануар/ды қолға үйретуге көшу адам қоғамы дамуының заңды кезеңі б/ы. Жабайы жануар/ды қолға үйрету неолит дәу/е бас/ы. Қола дәу-де қолға үйретілген жануар/ң саны көбейді. Малдың түр құрамы да көбейді. Қола дәуірі шар.қ нысаны ретіндегі мал шару-ң үздіксіз дамыған уақыты болды. Үй маңында мал бағу бірте-бірте жайлауда малмен бірге бір жайылымнан 2-жайылымға жылжи көшіп отырды. Қола дәу-ң соңғы кезеңінде Қ.ң далалық аудан/да мал өсіру шар-тың негізгі саласына айналды. Өнімді мал шару-на көшу ілгері басқан құбылыс болды. Қ. аумағында мал шару-мен қатар неолит дәуірінен бастап егіншілік дами бастады. Қола дәуіріндегі тайпа/ң шару-да мал шару-ғы мен егінш. бірін-бірі толтырып, өзара байланысты б/ы. Егінш. өзінің сипаты жағынан қарапайым болып қала берді ж/е мал өсірумен салыстырғанда көмекші рөл атқарды, бірақ ол тамақ өнім/н алудың маңызды көзі б/ы. Қола д-де адам қоғамының өндіргіш күш/ң дамуында мал шару/мен ж/е егін/пен қатар әр түрлі руда/ды өндіру, тас пен сүйекті ұсақтау аса маңызды рөл атқарды. Қ. аум/ғы қола дәуірі қоныс.ң көп екені мәлім, олардың 60-да арх.қ қазба жұмыс/ы жүргізілді. Қоныс/ға жақын жерде рулық зират/ орын/ы орн-н. Қола д/де тоқыма кәсібімен айналысқандығы қарапайым тоқыма станогінің ұршық/ң табылуынан дәлелденді. Жүн киім/ қойдың биязы жүні мен ешкінің түбітінен тоқылады. Қола д-гі тайпа/ отқа табынған, мұны сол дәу/де кең таралған өлікті өртеу ғұрпы көрсетеді. Қазіргі уақытта Орт.Қ.да қола дәуірінің 50-ге жуық қонысы мен 150 ірі қорымы табылды. Қазба ісі 40 қорым мен 10 қоныста жүргізілді. Орт. Қ.ға Андронов мәдениеті тайпа/ы өз дамуында бірінен соң келетін 2 кезеңнен өтті, алдыңғысы – Нұра кезеңі, ортаңғысы – Атасу кезеңі. Соңғы қола дәуірінде (б.з.б. Х-ҮІІІ ғғ.) олар Андронов мәдениетімен салыстырғанда анағұрлым жоғары, көрнекті Дәндібай-Беғазы мәдениетін құрды. Беғазыдағы бай кесене/ң көңіл қоярлық ерекшелік/ң бірі – діни ғұрыптың зат/ды қою үшін ж/е құрбан шалу үшін арнайы істелген мехрап орны. Орт. Қ.ң таулы аймағының тұрғын/ы бұл кезде де үйді жертөле ж/е жартылай жертөле түрінде салатын болған. Жер ошақ/ дөңгелек шұңқыр түрінде жасалып, олардың астына жалпақ тас/ төселді. Дәндібай-Беғазы заманының төл-тума мәдениеті бар тұрғын/ы Қ. даласында ертедегі темір дәуірінде қалыптасқан жаңа этникалық-мәдени құрам/ң бір компоненті б/ы.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|