А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010

    

                                                                                                                                           

310 

   

 

 

 

көрсеткіштерін,  төзімділіктің  әртүрлі  түрлерін,  үйлестірушілік  қабілеттілік 

көрсеткіштерін  анықтаған [3]. 

 

Әдістемелік материалдар мен  тәжірибені  талдау  жас  волейболшылардың 

дене  дайындығын  қалыптастыру  негізінен  дене  қасиеттерін  дамытудың  

құралдары мен тәсілдерін ұтымды пайдалану, жарыс қызметінің ерекшеліктерін 

ескеру,  жалпы  білім  беру  және  сауықтыру  мәселелерін  шешуге  қажеттілігін 

көрсетеді.  

 

Арнайы  әдебиеттерді  талдау  спорттағы  жетістік  деңгейінің  әдістік,  дене 

дайындық,  психологиялық  және  тәсілдік    дайындыққа  байланысты  екендігін 

нақтылауға  мүмкіндік    береді.  Берілген  нәтижеге  қол  жеткізу  дайындықтың 

аталған  жақтарының  белгілі    бір  деңгейімен      ғана  шектелу  емес,  сондай-ақ  

спорттық  мамандану  пәні  болып  табылатын  нақты  бұлшық  ет  қызметінде  

олардың 

кіріктірілуін 

қамтамасыз 

ету 

маңызды. 

Спорттық                            

жетістіктердегі  дайындықтың  құрамдас  бөлігі      туралы  осылай  түсіну  нақты 

бейне  құруға  мүмкіндік  береді.  Бұл  өз  кезегінде  спорттық  жетілдірудің, 

спортшының  ағзасына  ықпал  ету  тәсілдері  мен  құралдарын  жүйелеудің 

алдыңғы қатарлы бағыттарын анықтауға қамтамасыз етеді. 

 

Сонымен  қатар,  спорттың  дамуының  қазіргі  кезеңінде  спортшылардың 

дайындық  құрылымын  анықтау  үшін  бір  ғана  логикалық  қорытынды 

жеткіліксіз.  Спорттық  жетістіктер  деңгейін  анықтайтын  негізгі  қасиеттер  мен 

сапаларды  дәл белгілеу, спортшының мамандануына, сондай-ақ оның жасы мен 

біліктілігіне  байланысты  олардың  рөлін  анықтауға  мүмкіндік жасайды.    Мұны 

спортшының  әрбір  нақты    осы  сапалары  мен  қасиеттерінің  даму  дәрежесін 

сандық бағалау әдістемесі қамтамасыз етеді. 

 

Алайда  спорттың  әртүрлі  түрлерінде  дайындық  құрылымы  әдістік, 

тәсілдік,  дене  дайындығы  сияқты  түсініктер  негізінде  ғана  талданатын  болса 

онда бұл міндеттер  толық  деңгейде    шешілмейді.   Бұл  дайындық  жақтарының 

бірде біреуі таза күйінде өлшене және ескеріле алмайтындығымен түсіндіріледі. 

 

Эксперименттік  зерттеулерде    спорттың  қандай  да  бір  түрінің  ұтымды 

әдісін меңгеру  сәйкес қозғалыс қасиеттерін: күшті, шапшаңдықты, икемділікті, 

ептілікті  және  төзімділікті  дамытпайынша  мүмкін  еместігі  көп  ретте 

дәлелденген.  Аталған  қасиеттердің  даму  деңгейі  қозғалыстың  ұтымды 

формасын,  оған  барабар  әртүрлі  фазада  күшті  жұмылдыру  деңгейін,  қозғалыс 

координациясын,  қозғалыс  дағдысын  қалыптастыру  шапшаңдығын,  оның 

тұрақтылығын  анықтайды.    Екінші жағынан, күш, шапшаңдық,  функционалды 

жүйелер  мүмкіндігінің  даму  деңгейі  берік  әдістік  негізге:  формасы  бойынша 

ұтымды  және  координациялық  құрылымына,  қозғалыс  әрекеттерінің  үнемді 

әдісіне  негізделмейтін  болса,  онда  олар  спортшыға  не  жылдамдық 

мүмкіндіктерінің, не төзімділіктің болуын қамтамасыз етпейді [4]. 

 

Осылайша,  спорттық  жаттықтыру  процесінде    келесі  негізгі  міндеттер 

шешілуі тиіс: таңдап алған спорттық пәннің әдісі мен тәсілін меңгеру, қозғалыс 

қасиеттерін  жетілдіру  және   жарыс   жаттығуларының   табысты  орындалуын,  

А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

Мамыров Е., Дүйсенов О.Қ. Жасөспірім волейболшылардың қимыл іс-әрекетін дамытудың...   

 

 

жоспарланған  нәтижелерге  қол  жеткізуді  қамтамасыз  ететін  ағзаның 

функционалды  жүйелерінің  мүмкіндігін  арттыру;  қажетті  моральдық  және 

ерікті    қасиеттерді  тәрбиелеу;  арнайы  психикалық  дайындықтың  тиісті 

    

                                                                                                                                           

311 

   

 

 

 

деңгейін,  табысты  жаттықтыру    және  жарыс  қызметі  үшін  қажетті  теориялық 

білім  мен тәжірибе алуды  қамтамасыз ету.  

 

Әдебиеттерде 

кезкелген 

жүйенің 

құрылымы 

сан 

және 

сапа 

категорияларымен    тығыз  байланысты  екендігі  атап  көрсетіледі.    Сандық 

өзгерістер сапалық өзгерістерге алып келеді.  Бұған қоса сандық және сапалық 

өзгерістер,  мәселен,  спортшының  дене  дайындығы  деңгейіндегі  жылжулар 

құрылымның өзгеруіне алып келеді. 

 

Спортшының қозғалыс қызметінің екі жағы – дағды және дене дайындық  

қасиеттер    жаттығу  процесінде    бір-бірімен  тығыз  байланысты  екі  бағытты 

анықтайды:  қозғалыс  білімдері  мен  дағдыларын  қалыптастыру  (әдістік 

дайындық) және физикалық қасиеттерді тәрбиелеу (дене дайындығы).  

 

Жаттықтыру  құралдарының  жалпы  қабылданған  жіктелінімі  орындалу  

сипаты  мен  құрылымы  бойынша    негізгі  жаттығуларға      жақын    арнайы 

жаттығуларды  іріктеуді  талап  етеді,  бұл  арнайы  қасиеттерді  дамыту  мен 

дағдыларды қалыптастырудін бірлігін қамтамасыз етеді [5]. 

 

Қозғалыс  әдісі  мен    қасиеттері  арасындағы  өзара  байланыс  мәселесі 

елеулі мәнге ие. Әрбір жаттығуды спорттың белгілі бір түрінің қозғалыс әдісін 

орындауға және осылайша дене дайындығы қасиеттерін тәрбиелеумен жаттығу 

әдісін  қосымша жетілдіруге болады. 

 

Қозғалыс қызметінің бұл сапалы жақтарының өзара байланысын бағалау  

олардың  әрқайсысы    өзіндік  ерекшелікке  ие  бола  отырып,  сол  мезетте  жүйке-

бұлшықет аппаратының қызметі болып  табылатындығынан көрінеді. Бұл өзара 

байланыс  дене  дайындығы  қасиеттерінің  дамуы  мен  қозғалыс  дағдыларын 

қалыптастыру  негізінде  жатқан  шартты-рефлекторлық  механизмдердің 

ортақтығымен үйлестіріледі.  

 

Балалар  мен  жасөспірімдер  спорт  мектебінде  жас  спортшыларды 

дайындау  жаттықтырушының  жас  балалармен  және  ересектермен  жұмысты 

тәртіптейтін  бағдарламалық-нормативтік  құжаттарды  басшылыққа  алады.  

Спорттық жаттықтырудың әртүрлі жақтарына, оның ішінде дене дайындығына  

дәстүрлі  қалыптасқан  көзқарастар  жас  спортшыларды  жаттықтырудағы 

қолданатын    тәсілдер  мен  құралдар  қай  жағдайда  өзін    ақтамайды.  Бөлінген 

мақсатқа қол  жеткізу  жаттықтырушы  мен  спортшылардың  едәуір  күш-жігерін, 

уақыт шығынын талап етеді, ал оған қол жеткізу белгісіз. Спорттық дайындық 

процесін  жоспарлау  жаттықтырушының  жеке  тәжірибесіне,  оның 

интуициясы  мен  кейбір  логикалық  принциптерге  сүйене  отырып,  алдағы  

уақытта  одан  да ауқымды негіздер  мен  алғышарттарды 

қалыптастырады. 

 

 

Осыған  байланысты  өткен  ғасырдың  80-жылдары бірқатар мамандардың 

зерттеулері  бүтіндей  спорттық  жаттықтыру  процесін,  сондай-ақ  дайындықтың 

жекелеген   жақтарын   басқаруда   ұтымды   және    тиімді   тәсілдерді     іздеуге 

бағытталды.  Жаттықтыру  процесін  жекелеген  микроциклдар  жиыны, ал  оны 

ұйымдастыруды - әртүрлі бағыттағы микроциклдарды кезекті тізбекке тұрғызу  

А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

Мамыров Е., Дүйсенов О.Қ. Жасөспірім волейболшылардың қимыл іс-әрекетін дамытудың...   

 

 

ретінде  қарастыратын  талдау-жүйелеу  тәсілінің  орнына  жаттықтыруды 

ұйымдастырудың  бағдарламалық-мақсаттық  принципіне  өту  орындалды.  

Информатика,  автоматика  және  есептеуіш  техника  тілінде  бағдарламалау 

    

                                                                                                                                           

312 

   

 

 

 

электронды-есептеуіш    машиналарда  оларды  шешу  үшін    мәселені  дайындау 

процесін  сипаттайды  және  ол  келесі  кезеңдерден  тұрады:  операциялар  жиыны 

түрінде  мәселені  шешу  жоспарын  құру,  шешу  жоспарын  суреттеу 

(бағдарламаны  құру),  бағдарламаны  бағдарламалау  тілінен  машина  тіліне 

аудару. Аталған білім саласында ұтымды шешім іздеудің көп қадамды процесін 

зерттейтін  динамикалық  бағдарламалау  ажыратылады.    Ол  шешім  іздеу 

процесін  қадамдардың  кейбір  кезектілігі  түрінде  көрсетуге  болатын 

оңтайландыру мәселесін шешуде  қолданылады [6]. 

 

Спорттың әртүрлі түрлерінде, оның ішінде волейболда  жоғары спорттық 

нәтижелерге  қол  жеткізу    мүмкіндігін  көрсететін  факторлар  ішінде 

негізгілерінің бірі  дене дайындық және әдістік дайындықтың жоғарғы деңгейі 

болып  табылады  деп  атауға  болады.  Қозғалыс  дағдыларын  қалыптастыру 

(әдістік  дайындық)  және  дене  қасиеттерін  тәрбиелеу  процестері  спорттық 

дайындықтың  әртүрлі  жақтары  болғанымен  бір-бірімен  өзара  тығыз 

байланысты  және  бірін-бірі  толықтырады.  Спорттық  әдіс  спортшының  дене 

дайындық  мүмкіндіктерін,  ал  дене  қасиеттерінің  дамуының  сәйкес  деңгейі 

спорттық әдістің тиімділігін, спортшының әдістік  жетілуін қамтамасыз  етеді.  

Дене  қасиеттерінің  дамуы  оқшау  емес,  бір-бірімен  өзара  байланыста  жүзеге 

асырылуы тиіс. Қозғалыс қызметінің бұл жақтарының оңтайлы үйлесімі, оның 

ішінде жас волейболшыларды  дайындаудың әдістік, дене дайындық және басқа 

да  жақтарын  қалай  үйлестіруге  болатындығы    туралы  мәселе  жеткілікті 

зерттелмеген  және  одан  әрі  ғылыми  негіздеу  мен  практикалық    шешуді  талап 

етеді. 

 

Спорттық  ойындарда  дене  дайындығын  жетілдіру  жаңа  әдістемелік 

тәсілдер  мен  практикалық  шешімдерді  іздеумен,  белгілі  дәстүрлі  тәсілдерді 

қолданумен,  оның  мазмұны  мен  басқаруды  жақсартумен  анықталады,  бұл 

қорытындысында  бағдарламалық  тәсілдің  қажеттілігіне  алып  келеді.    Жас 

волейболшыларды  дайындауда  бағдарламалық-мақсаттық  тәсіл  әзірге  кең 

таралмағанымен қоса, мүлдем қолданылмаған.  

 

ӘДЕБИЕТТЕР 

 

1.

 

Зимкин    Н.В.  Физиологическая    характеристика  силы,  быстроты  и  выносливости.-  М.:ФиС, 

1956. 

2.

 

«ҚРВФ Регламенті», Алматы, 2008 

3.

 

Иванов.Г.Д. Құлназаров А.Қ. Студенттердің дене тәрбиесі. Оқулық. Астана, 2008.-220 бет 

4.

 

Наралиев А.М., Верхошанский Ю.В. и др. Ударный метод  развития взрывной силы мышц в 

тренировке  волейболистов.  Вопросы    возрастной    физиологии  и  педагогики  спорта  в 

Киргизии.Фрунзе. 1985.-С.202-204. 

5.

 

Волков  Н.И.,  Беляев  А.В.  Факторная  структура    специальной  выносливости    спортсмена. 

Теория и практика физ. культуры. 1977.-№8.с 21-23 

6.

 

Верхошанский  Ю.В.  Программирование    и  организация  тренировочного  процесса.-М.ФиС, 

1985. 

 

 

А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

 

А. АЙТУҒАНОВ  

и.о. доцент МКТУ им А.Ясави  

 

ПОДГОТОВКА ВОЙСК СПЕЦИАЛЬНОГО  

    

                                                                                                                                           

313 

   

 

 

 

НАЗНАЧЕНИЯ В КАЗАХСТАНЕ 

 

Бұл мақалада автор Қазақстан Республикасының арнайы әскерлері дайындығының өзекті 

мәселелерін қарастырған.  

 

This article deals with some issues of training troops for special purpose in Kazakhstan.  

 

 

Войска специального назначения (далее спецназ) в том или ином виде 

есть  в  распоряжении  практически  любого  государства  мира  и  являются 

элитными  подразделениями  этой  страны.  Вообще  говоря,  спецназ  (войска 

специального  назначения)  –  собирательный  термин.  Под  спецназом 

подразумевают  средства  и  органы  специальной  разведки  Казахстанской 

Армии  и  ВМФ,  а  также  спецслужб  и  оперативных  формирований  службы 

безопасности  Президента  Республики  Казахстан  при  комитете  по  нац. 

безопасности  и  пограничной  службы,  Министерства  внутренних  дел  и  их 

войск. Данная статья преследует  цель проанализировать возможный стиль 

подготовки  и  работы  современного  спецназа:  необходимые    спецназовцу 

навыки  и  знания,  а  также  возможные  схемы  действий  групп  спецназа  в 

реальном боевом задании.  

Так 

как 

конкретная 

политико-экономическая, 

социальная, 

национально-этническая  и  языковая  ситуация  для  каждого  конкретного 

района  мира  является  специфической,  а  также  меняется  со  временем,  то 

подготовка группы спецназа, отвечающей за этот район, естественно будет 

согласно специфике местности.  

Современный спецназ должен отвечать современным условиям, таким 

образом,  подготовка,  состав,  оснащенность  и  приемы  работы  спецназа  не 

такие  как  10-20  лет  назад.  Изменившая  геополитическая  картина  мира  и 

текущее состояние нашей страны также должно было отразиться на войсках 

специального  назначения.  А  так  как  в  официальных  источниках 

информации по этому вопросу количество правды не превышает 30% [1.35] 

и  даже  эти  источники  не  являются  общедоступными,  то,  в  основном, 

пришлось 

использовать 

лишь 

широкодоступные 

источники-

художественную  литературу,  показания  специалистов  и  тому  подобные 

ненадежные,  устаревшие  и  неполные  сведения.  Таким  образом,  многое  в 

статье  основано  лишь  на  здравом  смысле  и  выводах,  сделанных  на  основе 

современной ситуации в мире. Необходимо также учесть, что эти выводы не 

учитывают  текущее  состояние  Казахстана,  ее    армии,  а  исходят  из 

нормального  и  здравого  подхода  к  заботе  об  армии  и  безопасности 

государства.  Следовательно,  возможно  здравые  предположения  в  этой 

статье могут не отвечать реальному положению дел в спецназе.   

 

А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

Айтуғанов А. Подготовка войск специального назначения в Казахстане 

 

 

Предназначение войск специального назначения 

    

                                                                                                                                           

314 

   

 

 

 

Войска  спецназначения  предназначены  для  подготовки  нападения  на 

территорию  противника  и  объявления  войны.  Таким  образом,  действия 

спецназ предшествуют нападению армии на враждебное государство.  

Цели и задачи 

 За  месяц  или  до  объявления  войны  группы  спецназа  внедряются  на 

глубину до 2000 километров на территорию противника и скрытно проводят 

задачи  по  облегчению  дальнейших  крупномасштабных  действий  своих 

войск. Основными задачами являются:  

-

 

дезорганизация управления; 

-

 

разведка важных объектов противника; 

-

 

совершение диверсий; 

-

 

нападение на особо важные объекты; 

-

 

применение в тылу противника оружия массового поражения; 

-

 

деморализация войск и населения. 

Основная  цель  это  –  внесение  хаоса  и  беспорядка  по  возможности 

скрытно.  Вражеские  службы  безопасности  не  должны  догадываться  о 

существовании  действующих  групп  диверсантов  в  своих  тылах,  если  нет 

намерения раскрыть подготовку к началу войны.  

Далее раскрывается смысл задач спецназа:  

 -  Дезорганизация  управления  –  есть    действия,  направленные  на 

повреждение  или  уничтожение  средств  и  каналов  связи  противника; 

установка  устройств,  повреждающих  канал  связи  к  какому-то  сроку; 

организация  дезинформации  различными  способами;  например,  путем 

подключения  к  каналу  связи;  повреждение  телекоммуникаций  и 

телекоммуникационного оборудования и тому подобное. Цель всего этого – 

затруднить  командованию  противника  управление  войсками  и  задержать 

информацию о нападении.  

 Также дезорганизация достигается путем устранения ключевых фигур 

государства:  министров,  премьер-министров  и  заместителей    министров, 

главнокомандующего,  президента,  командующих  военными  округами  и  их 

основных  заместителей  и  так  далее.  Против  этих  также  возможен  подкуп, 

шантаж, психологическое давление и тому подобное [2].  

Разведка важных объектов противника 

 Под  разведкой  важных  объектов  противника  подразумевается 

получение  и  передача  информации  об  объектах,  имеющих  стратегическое 

назначение. Проводится наблюдение и фотографирование местности: дорог, 

улиц  городов,  зданий  и  других  ориентиров,  которые  должны  помочь 

прохождению наших войск. Исходя из информации, полученной из других 

источников  (внешняя  разведка,  информация,  полученная  со  спутников  и 

т.п.).  

  Производится  пойск  и  наблюдение  за  военными  объектами: 

пусковыми   шахтами   ядерных   ракет,   оборонительными   сооружениями,  

А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

Айтуғанов А. Подготовка войск специального назначения в Казахстане 

 

 

    

                                                                                                                                           

315 

   

 

 

 

военными гарнизонами и т.д.; а также важными невоенными, но имеющими 

стратегическую  ценность  объектами:  больницы,  заводы,  фабрики,  теле-

радиостанции и т.д.  

-

 

Совершение диверсий. 

Совершение ливерсий преследует целью уничтожение и повреждение 

важных  объектов  противника  путем  проведения  взрывов,  поджогов, 

повреждения  различного  оборудования,  и  тому  подобных  действий, 

возможно,  ведущих  к  человеческим  жертвам.  В  качестве  цели  диверсии 

могут  выступать:  промышленные  предприятия  стратегической  важности, 

электростанции различных типов, плотины и так далее. Также целью может 

служить нарушение экологического равновесия.  

-

 

Нападение на особо важные объекты.  

Цели те же, что и при совершении диверсии, отличие лишь в методах. 

Если при проведении диверсии важна скрытность, то при нападении очень 

важен психологический момент [3.25].  

-

 

Применение в тылу противника оружия массового поражения.  

Группа  спецназа  может  иметь  приказ  на  применение  оружия 

массового  поражения  (ОМП)  в  глубоком  тылу  противника:  в 

густонаселенных или особо важных промышленных районах для нанесения 

массовых  потерь  и  разрушений.  К  существующим  видам  ОМП  относятся 

ядерное, химическое и бактериологическое (биологическое) оружия. 

В  качестве  ОМП  могут  выступать:  персональные  ранцы  с  ядерным 

зарядом небольшой мощности и все доступные ядерные заряды, различные 

химические отравляющие вещества унарного и бинарного типов, насекомые 

и  животные,  зараженные  различными  опасными  заболеваниями, 

бактериальные 

средства, 

лучевое 

оружие 

(лазерное, 

пучковое, 

высокочастотное)  и  другое.  Массовое  поражение  может  достигаться  не 

только  средствами,  принесенными  группой  с  собой,  но  и  умелым 

проведением диверсий: взрывы на химических предприятиях, предприятиях 

использующих  ядовитые  химические  вещества,  взрывы    различных 

емкостей с ядовитыми химическими веществами. Также с этой целью могут 

использоваться  атомные  энергетические  станции  –  одновременно 

обесточивается  некоторый  район  и  происходит  радиационное  заражение 

местности.  Хороших  результатов  также  можно  добиться  при  взрыве 

гидротехнических 

сооружений: 

плотин, 

каналов, 

шлюзов, 

гидроэлектростанций.  

-

 

Деморализация войск и населения [4.13].  

Деморализация  может  достигаться  вышеприведенными  методами,  а 

также другими.  

Состав и оснащение группы спецназа 

Состав  группы  спецназа  сильно  зависит  от  задач,    поставленных 

группе и от условий, в которых она будет работать. В классическую группу 

специального  назначения   входят  три  батальона  спецназа,  плюс  штабная  

А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2010 

 

АйтуғановА. Подготовка воиск специального назначения в Казахстане 

 

 

    

                                                                                                                                           

316 

   

 

 

 

рота,  роты  обслуживания,  связи  и  разведки.  Вооружение  и  снаряжение 

такой  группы  составляет  личное  стрелковое  оружие,  пулеметы, 

гранатаметы, автомобили,  разведывательные  самолеты  и  вертолеты. Таким 

образом,  численный  состав  группы  доходит  до  1500  человек.  Возможно, 

такой  состав  приемлем  для  использования  в  некоторых  случаях,  однако 

современный мир диктует свои условия.  

В  условия  современного  мира  действие  до  начала  войны  такого 

большого  отряда,  оснащенного  отряда,  оснащенного  и  вооруженного 

подобным  образом,  не  может  остаться  незамеченным,  что  крайне 

необходимо.  Обнаружение  группы  мало  того,  что  приведет  к  раскрытию 

планов  нашей  страны,  но  и  к  огромным  потерям  как  в  самой  группе 

спецназа, так и в дальнейшем при нападении и объявлении войны, так как 

даст противнику основательно подготовиться к началу войны. 

   

 

ЛИТЕРАТУРЫ 

1.

 

Нестеров М.  Спецназ ТРУ: Инстинк бойца. М.: Эксмо, 2002.  

2.

 

Боевой устав сухопутных войск. М.: Воен.изд. 2006. 

3.

 

Потапов А.А. Тактическая стрельба. М.: Фаир, 2008. 

4.

 

 Мальцев А.М. Снайперская  подготовка. М.:  Фонд «Мир», 2006.  

жүктеу/скачать 4,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: