А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012

97 
 
жабу, ою ойып, сырмақ, тҥс киіз, ӛрнектеу, тері илеп, бас киім мен сырт киім 
тігу  қыздар,  әйелдер  ҥшін  ерекше  ӛнер  болып  саналған.  Сол  себепті  де 
―Шебердің  қолы  ортақ‖,  ―Ӛнер  –  таусылмас  азық,  жҧтамас  байлық‖, 
―Ісмердің байлығы – қолында, кемеңгердің байлығы - жолында‖, ―Ел ӛнерге 
бой  ҧрады‖,  ―Ӛнерлінің  қолы  –  алтын‖  деген  мақал-мәтелдер  сол  пікірді 
дәлелдейді [10]. 
Қазақ  халқы  ҧл-қызын  13–15  жасқа  дейін  ӛмірге  дайындап,  білгенін 
ҥйретіп  шығаруға  тырысқан.  Яғни,  қазақ  халқы  қыздары  мен  балаларының 
тәрбиесіне,  эстетикалық  кӛзқарасының  дамуына  ҥлкен  мән  бергені 
байқалады.  Қазақ  халқы  қыздар  мен  ер  балаларды  сәндік  –  қолданбалы 
қолӛнерге ҥйрете отырып, әсемдікті, сҧлулықты тҥсініп, ӛмірді ӛнегелі етуге, 
қоршаған  ортаның  тҥрі  мен  бояуын  қабылдай  білуге  қалыптастырады.  Осы 
ежелден  қалыптасқан  қолӛнер  кәсібі,  оның  сан-алуан  тҥрлері,  әдіс-тәсілдері 
мен амал- жолдары ҧрпақтан-ҧрпаққа ҥзіліссіз беріліп келеді. Кӛркемдік ӛнер 
мен  халық  шеберлерінің  туындысы  бҥгінгі  жастарымызға  ҥлгі  және 
халықтың  ғасырлар  бойы  жинаған  кӛркемдік  тәжірибесінің  сарқылмас  кӛзі 
болып отыр. 
Халқымыздың сҧлулыққа ҧмтылуы оның еңбек тәрбиесімен ҥйлесімдікте 
болуы ӛмірлік тәжірибесінен кӛрініс алған. Осыған байланысты Ә.Табылдиев 
―Сәндік  ӛнерді  ҥйрету,  халық  дәстҥрінде  негізінен,  еңбек  тәрбиесімен 
ҧштастырылып  жҥргізіледі.  Ішік,  тон,  қамзол,  шекпен,  желек,  желеткі, 
саптама  етік,  шалбар,  қынамалы  бешпет  пішу  және  оны  ою-ӛрнекпен 
безендіріп  тігу  ӛнері  –  кӛркемдік  тәрбиенің  нәтижелерін  бейнелейді‖  –  деп 
атап  кӛрсетеді  [11].  Бҧлар  ӛз  кезегінде  эстетикалық  қабылдау  мен  талғам, 
сезім қалыптастырудың негізін қалайды. 
М.Жҧмабаевтың 
қазақ 
мектептерінің 
мҧғалімдеріне 
арналған 
«Педагогика» атты еңбегінде дене, ақыл – ой, эстетикалық тәрбие және жан 
(рухани) тәрбиесі қарастырылып, ана тіліндегі мектептерде балаларға тәрбие 
берудің  жолдары,  тҥрлері  мен  әдістері  кӛрсетіледі.  Ол  мҧғалімдерге, 
тәрбиешілерге, ата-аналарға айналадағы дҥниені қабылдаудың ҧстанымдары 
мен  заңдары,  байқампаздықты,  есте  ҧстаудың  барлық  тҥрлерін  дамыту, 
жағымды  қасиеттерді,  ерік-жігерді,  мінез-қҧлықты  шыңдау,  әсемдікке, 
әдемілікке,  мейірімділікке,  жалпы  адамзаттық  мҧраттарға  ҧмтылысты 
қалыптастыру  туралы  ақыл  берген.  Аталған  еңбекте  жан  кӛріністерінің 
бірлігі,  сыртқы  сезім,  яки  кӛңіл  кӛріністері,  әсерлеулері,  кӛру,  есту,  сыйпау 
сезімі,  иіскеу,  тату,  ой қиялы,  ойлау  сезімдері  жӛнінде,  ең бастысы,  адам  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Әлімбекова С.Ш.
 
«Технология» пәнін оқытудағы жеке тҧлғаның эстетикалық сапасын... 
 
 
  
ҥшін  ең  қымбаты  –  сҧлулық  (эстетика)  сезімдері  жайында  қҧнды  ой-
пікірлерін ҧсынады [12]. 
«Ҧлттық мәдениет пен ӛнер және қолӛнер негізінде жастарға жан-жақты 
эстетикалық  тәрбие  берудің  бір  бӛлігі  -    эстетикалық  мәдениетті 
қалыптастыру; сҧлулыққа, тазалыққа ҥйрету; мәдениеттілікке баулу; адамзат 

 
98 
қоғамына бҧрын – соңды жасалған мәдени мҧраны жҥйелі меңгертуге, жалпы 
әлемдік  рухани  игіліктерді  бағалай  білуге  тәрбиелеу  жӛнінде  ой-пікірлердің 
нормативтік  қҧжаттарда  кӛрініс  табуы  қуантарлық  іс  деп  білуіміз  керек. 
Осыған орай, жас ҧрпаққа ҧлттық сипатты  тәрбие беру, олардың бойларына 
ҧлтымыздың  мәдени  мҧрасына  деген  қҧрмет  сезімін  сіңіре  отырып,  оны 
эстетикалық  сапасын  қалыптастыру  ісі  бҥгінгі  кҥннің  ӛзекті  мәселелерінің 
біріне айналып отыр. 
Ӛнердің эстетикалық тәрбие беру мҥмкіндіктерінің мол екендігі белгілі. 
Эстетикалық тәрбиенің ӛзіндік ерекшелігі оның тҧлғаға тікелей емес, жанама 
тҥрде әсер етуі, яғни эстетикалық тәрбиеде тҧлға кӛркемӛнер туындыларынан 
ой тҥйіп, солардан алған эстетикалық әсер нәтижесінде таза ӛзінің қалауына 
жол  таңдайды.  Эстетикалық  тәрбиелі  жан  жҥріп-тҧруында,  киінуінде  жӛн-
жосықсыз  әрекеттер  болмайды.  Эстетикалық  тәрбие  жастар  бойына 
талғампаздық 
қасиетін 
дарытады. 
Оның 
қалыптасуы 
жӛнінде 
В.П.Беспальконың мазмҧндауын басшылыққа алу қажет. Ӛнерге баулу, яғни 
оқу  еңбек  объектілеріндегі  бейнелердің  дҥниетаным  кӛрінісін;  еңбек 
объектілерінің  кӛркем  формасын,  эстетикалық  сипатын,  ҥлкендерден 
мектептік жеке тҧлғаның эстетикалық сапасын қалыптастыруды кӛздейді. Ал 
эстетикалық сапа жеке тҧлғаның әлеуметтік негізгі қасиеті болып табылады 
[13]. 
Жеке  тҧлғаның  эстетикалық  сапасының  негізгі  қасиеттерін  (олардың 
кӛріністерін)  тӛмендегідей  беруге  болады:  эстетикалық  қабылдау  (тҥсі, 
формасы,  мағынасы  (ойы)),  эстетикалық  талғамы  (бағалаудағы  тағайындау 
позициясы), 
эстетикалық 
сезімі 
(жауапкершілігі, 
әсерленушілігі), 
эстетикалық  іс-әрекеті  (кӛркемдік  белсенділігі,  кӛркем  шығармашылығы), 
эстетикалық  ӛнегелігі  (ӛнер  адамдарына,  ӛнер  шығармаларына,  табиғатқа 
қатынасы).  Бҧл  жеке  тҧлғаның  эстетикалық  сапасының  бастапқы  қасиетіне 
ықпал етуге, қасиеттің кӛрінуіне тәлімгерлердің дайындығы болуы тиіс. 
Қазіргі  кезде  сәндік-қолданбалы  қолӛнер  арқылы  жастардың 
эстетикалық сапасын қалыптастыру қоғамды дамытудың бірден-бір қҧралына 
айналып  отыр.  Сондықтан  да  оны  іске  асыру  қоғам  ҥшін  маңызды  алғы 
шарттардың бірі болып есептеледі. 
Технология 
пәні 
негізінен 
оқу-интеллектуалдық, 
практикалық 
іскерліктердің  орны  ерекше.  Ал,  оқу-интеллектуалдық  іскерліктер  - 
ҧғымдарды,  заңдылықтарды,  қорытындыларды,  талдап  қорытуларды 
қалыптастыру  ҥшін  логикалық  ойлау  тәсілдерін  игеру  бойынша  әрекеттер 
жҥйесі. Практикалық  іскерліктер  алған  теориялық  мағлҧматты  тәжірибеде  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Әлімбекова С.Ш.
 
«Технология» пәнін оқытудағы жеке тҧлғаның эстетикалық сапасын... 
 
 
  
жҥзеге  асырудағы  іс-әрекеттер  жҥйесі.  Оқу-интеллектуалдық  іскерліктерді 
танымдық әрекеттер қҧрайды. Оларды: 
а)  қабылдау  әрекеттері  (байқау,  ажырату,  тану,  есту;  сипап  сезу,  кӛру, 
есту, дәм сезу, иіс сезу бойынша белгілер кӛрінісінің дәрежесін анықтау және 
т.б.); 

99 
 
б)  елестету  әрекеттері  (объектіні  ойша  тҥзу,  осының  негізінде  болашақ 
ӛнертапқыштар, тиімді ҧсыныс жасаушылар дҥниеге келеді); 
в)  логикалық  әрекеттер  (талқылау,  қорытынды  шығару)  деп  ажыратуға 
болады. 
Практикалық іскерліктерді негізінен дене қозғалыс әрекеттері (алу, қою, 
сығымдау, орын ауыстыру, кҥшті азайту немесе кӛбейту және т.б.) қҧрайды. 
Практикалық  іскерліктер  эстетикалық  іс-әрекет  негіздерін  қалайды,  оның 
ішінде  кӛркем  белсенділік  пен  шығармашылықтың  кеңінен  жҥзеге  асуына 
ықпал етеді [14]. 
Кӛркем  бҧйым  дайындаудың  технологиялық  ҥдерісін  әзірлеу  тіптен 
қарапайым  емес  болып  келетіндіктен  оқушылардың  кӛздері  жетуі  ҥшін 
технологтың орындайтын функциясы жӛнінде іс-әрекет реттілігі зерделенеді. 
Мҧнда  оқушы  негізгі  ӛңдеуден  бӛлек,  бҧйымды  кӛркем  ӛңдеу  тҥрлерін 
кешенді зерделейді және оны практикада жҥзеге асыру жағын қарастырады. 
Оқушыларды  қолӛнерге,  сәндік-қолданбалы  ӛнерге  баулу  барысында 
эстетикалық  сапаға  қатысты  болжамды  қалыптастырылатын  білім,  іскерлік 
және  жеке  тҧлғалық  қасиеттердің  тӛмендегідей  тҥрлерін  атап  кӛрсетуге 
болады: эстетикалық сапа қалыптастырудағы негізгі ҧғымдар мен тҥсініктер 
(бҧйымның сыртқы белгілері мен қасиеті (тҥрі, рең, тҥсі, т.с.); ӛңдеу тәсілдері 
(жазық  бетті,  кӛлемді  денені,  т.б.);  әрлеу  жҧмыстарының  тҥрлері,  әрлеу 
материалдары  мен  қҧралдары,  әрлеу  тәсілдері;  эстетикалық  іс-әрекеттер 
(бҧйымның  сәндік  белгілері  мен  кӛркемдік  мазмҧны  бойынша  басқа 
материалдардан  ажырату;  болашақ  кӛркем  бҧйымға  сәйкес  біріктірудің 
тәсілін таңдау және оны орындау; әрлеу материалдарын, қҧралдарын таңдау, 
әрілеу  жҧмыстарын  орындау);  оқушы  іс-әрекеттегі  жеке  тҧлғалық 
эстетикалық  сапалық  қасиеттерінің  сипаты  (байқағыштығы,  қабілеттілігі, 
ҧқыптылығы,  кӛз  ӛлшемі,  қол  ептілігі,  қозғалыс  координациясы, 
ҧйымдастырушылығы,  ҧзақ  уақыттық  кӛрнекі-бейнелі  есі,  тапсырманы 
орындау  кезіндегі  дәлдік,  ҧстамдылық,  зейін,  жинақылығы,  ойлау  есі, 
талғампаздығы). 
Сондай-ақ, оқушылардың эстетикалық сапасын қалыптастыруда мҧғалім 
қолӛнер бҧйымдарын таңдау талаптарын назарда ҧстауы тиіс. 
1. 
Қолӛнер 
тҥрінің 
және 
қолӛнер 
бҧйымдарының 
мектеп 
бағдарламаларына  сәйкестігі.  Мҧнда  бҧйым  негізі  технологиялық 
операциялар мен кӛркем ӛңдеу тҥрлерін қамтуы тиіс. 
2.  Қолӛнер  бҧйымдарын  дайындау  ҥдерісі  тәрбиелеу  мен  дамыту 
функциясын  атқаруы.  Оқушыларда  эстетикалық   сапа   мен  технологиялық  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Әлімбекова С.Ш.
 
«Технология» пәнін оқытудағы жеке тҧлғаның эстетикалық сапасын... 
 
 
  
мәдениетті кешенді қалыптастыруға бағдарлануы. 
3.  Оқу-тәрбие  ҥдеріс  ҥшін  қолӛнері  мен  қолӛнер  бҧйымдарының 
педагогикалық  мақсаты  мен  қоғамдық  (жеке  тҧлғалық  эстетикалық  сапаны 
қамтыған) мақсаттылығының ҥйлесімділігі. 

 
100 
4.  Қолӛнері,  қолӛнер  бҧйымдарының  оқушы  шығармашылығы 
бастамасын дамытуы. Технологиялық мәдениетін дамытуға сәйкестілігі. 
Оқушылардың  эстетикалық  сапасын  қалыптастыруда  технология  пәні 
мазмҧнындағы «Жоба» тақырыбының рӛлі мен орны ерекше мәнге ие. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР 
 
1.
 
Қазақстан Республикасы жалпы орта білім беретін мектеп оқушыларын еңбекке тәрбиелеу мен оқыту 
тҧжырымдамасы //Қазақстан мҧғалімі. – Алматы. - 1993. 18 ақпан. 
2.
 
Технология.  Жалпы  орта  білім  беретін  мектептің  5-7  сыныптарына  арналған  бағдарламалар.  –
Алматы: РОНД, 2003. – 36 б. 
3.
 
Технология.  Жалпы  орта  білім  беретін  мектептердің  8-9  сыныптарына  арналған  бағдарламалар.  –
Алматы, 2004. – 16 б. 
4.
 
Ортаев  Б.Т.  Болашақ  еңбек  пәні  мҧғалімдерін  оқушыларды  қолӛнерге  баулуда  политехникалық 
бағыттылықты  жҥзеге  асыруға  даярлаудың  дидактикалық  шарттары:  пед.  ғыл.  канд.  ...  дисс.  –
Шымкент, 2002. - 140 б.  
5.
 
Қазақ Совет Энциклопедиясы. ХІ том. -Алматы, 1976. - 591 б.  
6.
 
Қазақ халқының дәстҥрлі мәдениеті. Ғылыми мақалалар жинағы. –Алматы: Зият пресс, 2004 – 160 б. 
7.
 
Қазақ Совет Энциклопедиясы. -Алматы, ІІ том, 1976. - 591 б. 
8.
 
Краткий словарь по эстетике: Кн. для учителя /Под ред. М.Ф.Овсянникова. -М.: Просвещение, 1983. - 
223 с.  
9.
 
Краткий словарь по эстетике: Кн. для учителя /Под ред. М.Ф.Овсянникова. -М.: Просвещение, 1983. - 
223 с. 
10.
 
Жарықбаев Қ.Б., Қалиев С.К. Қазақ тәлім-тәрбиесі: Оқу қҧралы. – Алматы: Санат, 1995. – 352 б. 
11.
 
Табылдиев Ә. Қазақ этнопедагогикасы: Оқу қҧралы. –Алматы: Санат, 2001. – 320 б. 
12.
 
Жҧмабаев М. Педагогика. –Алматы, 1992. -241 б. 
13.
 
Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. –М.: Педагогика, 1989. - 192 с.  
14.
 
Климов Е.А. Как выбирать профессию: кн. для учащихся. –М.: Просвещение, 1984. – 160 с.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
 
Т.А.ДАНИЯРОВ  
кандидат педагогических наук, доцент 
МКТУ им. А.Ясави 
 
 
Ж.Б.УАЛШЕРОВ  
учитель средней школы Келинтобе №193 
 

101 
 
ВАЛЕОЛОГИЧЕСКИЙ ПРОЦЕСС В ПЕДАГОГИКЕ КАК 
 ФАКТОР ВОСПИТАНИЯ ЛИЧНОСТИ 
 
Мақалада  тҧлғаның  рухани  және  физикалық  мҥмкіндіктерін  ашу  жайлы  оқушының 
адамгершілік негіздері мен салауатты ӛмір салтын қалыптастыру жайы қарастырылады. 
 
Healthy  life  of  schoolchildren  directly  depends  on  spiritual  and  physical  possibilities  of  personality, 
on  strengthening  valeological  and  social  direction  of  personality,  on  unique  demands  of  upbringing 
influences and principles, coordination of actions of participants: teachers, doctors, and psychologists. 
 
Только 
здоровый 
человек 
способен 
полностью 
использовать 
энергетические ресурсы своего организма и проявить способности. Здоровье 
же  человека  напрямую  зависит  от  физической  культуры  и  от  того  образа 
жизни,  который  он  ведет.  И  не  случайно  одной  из  задач  образования 
Республики  Казахстан  является  «раскрытие  духовных  и  физических 
возможностей  личности,  формирование  основ  нравственности  и  здорового 
образа жизни». 
Чувство здоровья как шестое чувство надо воспитывать в себе, и делать 
это  лучше  всего  с  детства  –  с  возраста,  наиболее  пригодного  как 
физилогически, так и психологически для процесса обучения. 
В проекте Концепции среднего образования Республики Казахстан с 12-
летним  сроком  обучения  отмечаются  факторы,  обуславливающие 
необходимость  увеличения  сроков  обучения.  Этим  фактором  (таким  как 
смена  парадигмы  образования,  социализация  школьников,  снижение 
социальной напряженности, повышение качества обучения, мирового опыта, 
признания  отечественных  аттестатов  за  рубежом)  уделяется  внимание 
сохранению
 
здоровья  школьников.  Отмечается,  что  в  современной  школе 
наблюдается  ухудшение  здоровья  детей.  Из-за  перегруженности  учебного 
плана  нарушаются  санитарно-гигиенические  нормы  ежедневной  учебной 
нагрузки учащихся [1]. 
Комплексное 
осуществление 
воспитательного 
валеологического 
процесса в школе предусматривает органическую и динамическую связь всех 
сторон 
воспитания 
личности. 
Гигиена 
труда, 
нравственное 
и 
интеллектуальное  здоровье,  красота,  физические  упражнения  настолько 
тесно  связаны,  что  изменения  одного  из  компонентов  вызывает  изменение 
других,  но  в  их  единстве  возможно  гармоническое  развитие  личности 
школьника.  Отсюда  следует,  что  для  формирования  личности  школьника  в 
единстве  его  физических  и  духовных  сил  требуется  усиление 
валеологической  и социальной  направленности  личности.  Валеологическая  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Данияров Т.Ә., Уалшеров Ж.Б. Валеологический процесс в педагогике как фактор воспитания личности 
 
  
направленность  –  это  отношение  к  своему  здоровью,  психологические 
установки  и  убеждения,  саморегуляция  эмоционально-волевой  сферы, 
чувственное  осознание  себя  в  мире  природы,  социальная  направленность,  
мировоззрение, ценностная ориентация, отношение к деятельности, мотивы, 

 
102 
отношение  к  сверстникам  и  взрослым,  отношение  к  себе,  самооценка, 
уровень притязаний, профессиональная ориентация и интересы, склонности и 
т.д.  [2].  Но  валеологическая  направленность  личности  не  состоится  без 
создания  благоприятных  условий  в  школе,  отсюда  вытекает  необходимость 
комплексного  сочетания  педагогической  деятельности  с  деятельностью 
медиков,  психологов,  физиологов.  Существенное  значение  при  этом 
приобретает  систематическая  оценка  здоровья  школьников.  Всеми 
участниками  валеологического  процесса,  где  определение  психического, 
физического, нравственно-интеллектуального состояния здоровья школьника 
предполагает: 
- разработка методов диагностики состояния здорового школьника; 
- определение оптимального содержания, форм и методов формирования 
здорового образа жизни школьника [3]. 
В формировании здорового образа жизни у учащихся особую значимость 
приобретает  преемственность  воспитательных  влияний.  Первоначальные 
представления  о  гигиене,  закаливании  детей  получают  еще  в  дошкольных 
учреждениях, расширяют и совершенствуют их от ступени к ступени шаг за 
шагом в школе, на уроках валеологии и в процессе осуществления программ 
«здоровья в учебно-воспитательном прцессе». 
Принцип единства требований и координации действий всех участников 
педагогического процесса нацеливает на реализацию единых требований всех 
воспитывающих  звеньев  в  школе,  в  семье.  Только  координированное 
действие 
всех 
звеньев 
процесса: 
педагогического, 
медицинского, 
психологического,  физического  –  позволит  добиться  эффективности  и 
действенности формирования физической, интеллектуальной, психической и 
нравственно здоровой личности. 
В формировании здорового образа жизни школьника  значительная роль 
отводится школьному психологу. Самое главное – необходимо совместными 
усилиями  психолога  и  педагогического  коллектива  понять  особенности 
ребенка  в  воспитании  возрастных,  половых,  индивидуальных  особенностей, 
взаимоотношений  со  взрослыми  и  на  этой  основе  определить  программу 
дальнейшей работы с ним, а именно: 
-  развитие  в  учебно-воспитательном  процессе  индивидуальных 
особенностей каждого возрастного периода; 
-  создание  благоприятного  психологического  климата  для  развития 
детей, что определяется, прежде всего, продуктивным общением, гуманными 
взаимоотношениями, доброжелательным межличностным взаимодействием  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Данияров Т.Ә., Уалшеров Ж.Б. Валеологический процесс в педагогике как фактор воспитания личности 
 
  
ребенка и взрослых; 
- 
профессиональное  взаимодействие  психолога  с  педагогами-
валеологами, обеспечение их необходимыми методиками, консультирование 
по полученным результатам. 

103 
 
Основной задачей психолога в системе валеологической работы является 
максимальное  воздействие  на  школьников,  обеспечивающее  к  окончанию 
школы сформированность психологической подготовки к самоопределению в 
самостоятельной  взрослой  жизни.  Эта  задача  решается  посредством 
принципа  индивидуального  подхода  к  учащимся.  Под  индивидуальными 
особенностями личности в психологии принято понимать такие особенности, 
которые  отличают данную  личность  от  другой.  Каждому  человеку  присущи 
определенные  индивидуально-типологические  особенности:  темперамент 
личности,  обусловленный  типом  нервной  системы  человека  и  харак-
теризующий  его  природную  организацию,  активность,  подвижность  или 
легкость,  приспособляемость  к  изменяющимся  условиям,  уравновешенность 
поведения. 
Задача  психолога  заключается  в  том,  чтобы  найти  индивидуальные, 
специфические  для  каждого  ребенка  способы  оптимального  развития  его 
интересов, способностей личности в целом, возможностей в самовоспитании 
и самоорганизации, в том числе и в здоровом образе жизни. 
Для  решения  этих  задач  школьный  психолог  должен  уметь 
диагностировать различные стороны развития личности и оказывать помощь 
педагогам-валеологам  определять  причины  трудностей  в  обучении, 
конфликтов  в  общении,  нарушений  межличностных  отношений  со 
взрослыми  и  сверстниками.  Важно  с  учителями-предметниками  выяснить 
причины, лежащие в основе неуспеваемости. 
Психологу  совместно  с  педагогом-валеологом  необходимо  создавать 
такие условия, чтобы не только выяснять причину трудностей, но и помогать 
ребенку в их преодолении, а именно: 
-  выявлять  интересы,  способности,  склонности  детей,  что  дает 
возможность обеспечить индивидуальный подход в обучении и воспитании; 
-  особое  внимание  уделять  переходным  этапам  в  жизни  ребенка 
(поступление в школу, переход из начальной школы в среднюю и т.д.). 
Для  анализа  психологических,  социальных  и  поведенческих  факторов 
учащихся  валеологические  службы  изучают  состояние  физического, 
интеллектуального,  нравственного  и  психического  здоровья,  проводя 
диагностику 
социально-психологической 
характеристики 
личности, 
работоспособности, утомляемости и т.д., анализы заболеваемости на сколиоз 
и  другие  заболевания.  Определив  эти  характеристики,  служба  дает 
информацию учителям-предметникам, которые строят свою работу с учетом 
индивидуальных  особенностей,  а  также  интеллектуального,  физического, 
нравственного,  психологического  здоровья   учащихся.   Такая  информация  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Данияров Т.Ә., Уалшеров Ж.Б. Валеологический процесс в педагогике как фактор воспитания личности 
 
  
имеет   активно   побуждающую   направленность,   призывает   педколлектив 
к  поиску  путей  и  средств  формирования  и  восстановления  здоровья 

 
104 
учащегося,  повышает  ответственность каждого  за состояние  здоровья  своих 
воспитанников. 
Таким  образом,  нами  сделан  вывод  о  том,  что  учителя  всех 
специальностей 
должны 
овладеть 
валеологической 
грамотностью. 
Валеологическая  грамотность,  компетентность  в  понимании  физического  и 
психологического состояния школьников учителями-предметниками явилась 
одной из предпосылок создания системы школьной валеологической службы. 
 
ЛИТЕРАТУРА 
 
1.
 
Доскин В.А. Влияние некоторых факторов внешней среды на здоровье школьников. – М.: Медицина, 
1988. – 189 с. 
2.
 
Лисицын Ю.П. Здоровье населения и современная теория медицины. –М.: Медицина, 1982. – 326 с. 
3.
 
Чумаков Б.Н. Валеология // Валеология. – М., 1997. – 245 с. 
 

жүктеу/скачать 2,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: