Мазмұны тұрғысынан философиялық, әдеби-сыни, тарихи, көркем, көркем-публицистикалық, рухани-діни және т.б. болып табылады.
Әдеби формаға сәйкес рецензия, лирикалық миниатюралар, ноталар түрінде беріледі. , күнделік парақтары, хаттар, сөздер және т.б. сипаттамалық, баяндау, рефлексивтік, сыни, аналитикалық және т.б. эсселер бар.
Соңында эсселерді екі үлкен топқа жіктеу ұсынылады: жеке, субъективті мұнда негізгі элемент - бұл авторлық жеке тұлғаның сол немесе басқа жағын ашып көрсету, және сипаттама тақырыбына немесе қандай-да бір идеяға бағынатын объективті эссе
Эссеге қойылатын талаптар:
Эссенің ұзақтығы 1-2 беттен аспауы керек.
Эссе тұтастай қабылдануы керек, идея айқын және түсінікті болуы керек.
Қысқаша және түсінікті жазу керек. Эсседе артық ештеңе болмауы керек, тек сіздің позицияңызды, идеяңызды ашуға қажетті ақпараттарды ғана қамтуы керек.
Эссе құзыретті композициялық құрылымға ие, логикалық, құрылымы айқын болуы керек.
Эссенің әр абзацында тек бір ғана негізгі ой болуы керек.
Эссе оның авторының теориялық ұғымдарды, терминдерді, жалпылауды, дүниетанымдық идеяларды білетінін және мағыналы пайдаланатынын көрсетуі керек.
Эсседе мәселе бойынша айтылған ұстанымға сенімді дәлелдер болуы керек.
Эссе құрылымы:
Кіріспе - эссенің негізгі сұрағын, өзектілігін анықтау. Бұл кезеңде сіз өзіңіздің шығармашылық жұмысыңыз барысында жауап іздейтін сұрағыңызды дұрыс тұжырымдауыңыз өте маңызды. Өзектілікті жазу кезінде келесі сұрақтарға жауап беру көмектесе алады
«Мен ашатын тақырып қазіргі уақытта неге маңызды?» «Тақырып бойынша менің тұжырымдамам қандай тұжырымдамаларға қатысады?» «Мен тақырыпты бірнеше кіші тақырыптарға бөлуге бола ма?»
Негізгі бөлім - қойылған сұрақтың жауабы. Бір параграфта: тезис, дәлелдемелер, иллюстрациялар, берілген қорытындыға ішінара жауап болатын қосымшалар бар.
Қорытынды - жасалған қосымшалардың қорытындысы және эссе сұрағына соңғы жауап.
Эсседе келтірілген мәліметтерді дәлелдеуге арналған ең қолайлы техниканы атап өтейік. Дәлелдеу - кез-келген үкімнің ақиқаттығын басқа шынайы және онымен байланысты үкімдердің көмегімен дәлелдеудің логикалық әдістерінің жиынтығы.
Кез-келген дәлелдердің құрылымына кем дегенде үш компонент кіреді: тезис, дәлелдер, қорытынды немесе құнды пайымдаулар.
