Талдау - бұл зерттеу объектілерін олардың құрамдас бөліктеріне
(объектінің табиғи элементтері немесе оның қасиеттері мен байланыстары)
бөлшектеуге мүмкіндік беретін таным әдісі.
Талдау (және синтез) бұл:
(1) тікелей, немесе эмпирикалық - объектінің жекелеген бөліктерін
бөлектеу, оның қасиеттерін, қарапайым өлшемдерін және т.с.с. табу үшін
қолданылады;
(2) қайтымды, немесе элементарлы теориялық - әртүрлі
құбылыстардың себеп-салдарлық байланысы немесе қандай да бір
заңдылықтың әрекеті туралы кейбір теориялық ойларға негізделген.
Сонымен бірге елеулі болып көрінетін құбылыстарды бөліп, біріктіреді, ал
екінші реттіктерге назар аудармайды;
(3) құрылымдық-генетикалық - объектінің барлық басқа жақтарына
шешуші әсер ететін осындай элементтерді күрделі құбылыста оқшаулауды
талап етеді.
Синтез əдісретінде. Талдаумен (анализбен) байланысы, қолдануерекшеліктері.
Синтез-бұл жеке элементтердің, бөліктер мен белгілердің біртұтас тұтастыққа психикалық қосылуы. Талдау мен синтез бір-бірімен тығыз байланысты, таным процесінде бір-бірімен біртұтас.
Талдау және синтез тек өзінің бірлігінде шындықты толық және жан-жақты білуге мүмкіндік береді. Талдау жеке элементтер туралы білім береді, ал синтез талдау нәтижелеріне сүйене отырып, осы элементтерді біріктіре отырып, тұтастай алғанда объектіні білуге мүмкіндік береді. Ұйымдастырушылық басқару жүйелерін жобалауға жүйелік тәсілдің әдістемесі қызметтің нақты мақсаты мен жүйелік міндеттер жиынтығын бірінші орынға қоюға мүмкіндік береді.
Талдау-синтездің қандай түрлері ерекшеленеді?
Талдау және синтез түрлері: эмпирикалық, элементар-теориялық, құрылымдық-генетикалық.
Амперметрді зерттеу мысалында талдау-синтездің әртүрлі түрлерінің мысалын келтірейік:
1) талдау-синтездің эмпирикалық (тікелей) түрі - аспаптың атауы мен мақсаты, аспаптың сыртқы түрі мен айрықша белгілері, құрылғының құрылымы мен белгіленуі айқындалады.
2) Талдау-синтездің қарапайым-теориялық (қайтарылатын) түрі – аспаптың жұмыс істеу принципін, аспаптың негізгі сипаттамаларын, аспапты пайдалану ережелерін, аспапты қолдану саласын ашады.
