Ғылымның тарихы мен философиясының пәні
Ортағасырлық Батыстағы ғылыми таным
жүктеу/скачать 436,98 Kb.
|
| 20.Ортағасырлық Батыстағы ғылыми таным
Құлиеленушілік қоғам күйреп, оның орнына батыс европа елдерінің қайқайсысында да феодалдық қоғамдық қатынастар қалыптасып, христиан дінінің кең етек алып, тарауына байланысты "шіркеу əкейлері" мен "пұтқа табынушылар" философиясының арасындағы мəмлеге келмес күрестің өрбу деңгейіне байланысты ортағасырлық философияны негізгі үш кезеңге бөліп қарастырады. Біздің заманымыздың ІІ ғасырынан бастап, алғашқы христиандық ойшылдардың ілімдерін жинақтап, кейін алолегетика (қорғау) деп аталып кеткен дінифилософиялық бағыт пайда болады. Негізгі өкілдері: юстин мученик (100-167 жж), тациан (ІІ ғ. Екінші жартысы), тертуллиан квинт септимий флоренс (160-222 жж) т.б.б олар өз ілімдерінде христиан діні ежелгі грек философиясы сияқты жалпыазамат алдында тұрған маңызды да күрделі мəселелерді көтеріп, оларға ежелгі грек философтарынан гөрі тереңірек, ауқымды жəне ұтымдырақ жауап береді, сондықтан да оларды христиан дініне сенбейтін билеушілер мен ғалымдардың сынауы негізсіз деген пікірді басшылыққа ала отырып, жаңа грек философиясының орнына боасатын христиандық діни-филослофия жасауға бар күштерін салды. Осындай мемлекттік билік қолдаған қатал діни үстемдік жағдайында философия өзінің бар ақыл-ой, күшін христиан догматтарын негіздеуге жұмсап, дін ілімінің күңіне айналған-ды. Осы кезеңдегі философиялық ілім "схоластика" (мектептік ілім) деген атаққа ие болып, негізгі үш кезеңнен өтті: 1. Балауса схоластика (ІХ-ХІІ ғғ.). Ғылым, философия, теология (дін ілімі) əлі бірбіірмен біте қайнасып, ажырамаған, бірақ ақыл-ой əрекетінің жемісі мен құндылығын түсінуді, универсализмге (жалпылық) байланысты пікірталас негізінде ақыл-ойға діни сенімнің үстемдігін жүргізуді жəне сол үстемдіктің "заңдылығын" дəлелдеуді (аристотельдің формалдық логикасы тұрғысынан) өзіне мақсат қойған схоластикалық тəсіл қалыптасты. Негізгі өкілдері: Ансельм Кентерберийский, Иоанн Росцелин, Пьер Абеляр, Августин Аврелий т.б. 2. Кемеліне жеткен схоластика (ХІІІғ.) Аристотельдің еңбектері латын тілінде болса да, көпшілік арасына тарап, ғылым мен филосфияның теологиядан бөлініп (Əлфараби мен ибн руштың "екі ұдай ақиқат" теориясы негізінде), философиялықтеологиялық ілімінің қалыптасып, кең етек алған кезең болды. Негізгі өкілдері ұлы альберт, фома аквинский, дунс скотт т.б. 60 3. Құлдрау кезеңі (ХІV-ХV). Шынайы ғылыми жəне теологияның тек бедел мен атаққа табынған, тəжірбиеден, өмірден алшақ, кернаулық сарыны басым мистикалық ілімге айналуына байланысты схоластика мүлде нəтижесіз тіл безеген ғылымсымақ ретіде қалыптасты. Негізгі өкілдері: ульям оккам, жан буридан т.б. жүктеу/скачать 436,98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|