Филология факультеті Теориялық және қолданбалы тіл білімі кафедрасы
жүктеу/скачать 1 Mb. Pdf көрінісі
|
| барғысы келеди. Өзбек тілінде: Мен эса сизни хам чиройли хам хушбуй гулнинг номи билан
атагим келди. – А я захотел и вас назвать именем красивого и стройного цветка. Тілек, мақсатты, ниетті білдіретін хабарлы сөйлем баяндауышы етістіктің өзбек тілінде -моқ, қарақалпақ, қазақ тілінде -мақ // -мек + өзбек тілінде –чи, қарақалпақ, қазақ тілінде - шы//-ші арқылы білдіріледі. Мысалы, өзбек тілінде: Энди сенинг билан туй маслахатини қилмоқчи эдик. – Теперь хотели посоветоваться с тобой насчет свадьбы. Қарақалпақ тілінде: Бул жерде питейн деп турган отыз еки жайдан тағы басқа отызлаған жай салынбақшы. Тілек, мақсатты, ниетті білдіретін хабарлы сөйлемнің қарақалпақ тілінде жасалу жолы ерекшеленеді. Оның жасалуына – (а) жақ, -(е) жақ қосымшасы қатысады. Мысалы:
курс.
Ал татар тілінде болымсыз сөйлемдер инкарь жөмләләр деп аталады. Олардың жасалу жолдарына мыналар жатады: а) ма-мә: Гали бүген мәктәпкә килмәде. б) түгел: Әминә врач түгел. в) юк: Минем ручкам юк. г) интонация: - Ул әле кайтканмы? - Кайткан! (кайтмый ни) - Язган ди! Язмыйни. д) сұраулы сөйлемге жауап сапасында жұмсалғанда: - Ник кенә барсын! - Ни өчен барыйм соң мин анда! Татар тіліндегі хабарлы болымсыз сөйлемдердің болымды сөйлемдермен арақатысында ерекшелік байқалады. Ол мынадай: бір хабарлы сөйлем құрамында екі болымсыздық көрсеткіші болса, ол болымды сөйлемге айналады. Бұл туралы М.З.Зәкиев баяндай отырып, мынадай мысал келтіреді: тырышмады түгел – тырышты. Акчасы да жүктеу/скачать 1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|