Фитоценоз, биоценез, биогеоценоз жєне экосистема туралы т‰сініктер
жүктеу/скачать 0,85 Mb.
|
abf bio uch pos region floristika sultangazina (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 5 тақырып Өсімдіктердің тіршілік формалары Мақсаты
- Жоспар: 1 К.Раункиер тіршілік формасынның классификациясы Сабаққа дайындалуға әдістемелік нұсқау
| Әдебиеттер тізімі: 3, 502-503 бет
Пысықтау сұрақтары: 1 Фитоценоз дегеніміз не? 2 Ауылшаруашылық практикасыңда фитоценологияның маңызы қандай? 5 тақырып Өсімдіктердің тіршілік формалары Мақсаты: - тіршілік формаларының таралуы мен бөлінуін зерттеу тәсілдерімен танысу - К. Раункиер бойынша тіршілік формалардың типтерімен танысу Жоспар: 1 К.Раункиер тіршілік формасынның классификациясы Сабаққа дайындалуға әдістемелік нұсқау Тіршілік форма (экобиоморфа) дегеніміз - формалар түзетін процестің (эволюциялық морфогенездің) ең қарапайым бірлігі (квант). Дәлірек айтқанда тіршілік форма дегеніміз — өсімдіктің сыртқы түрі, ол жекелеген өсімдіктің сыртқы ортаның әртүрлі жағдайына бейімделушілігін көрсетеді. Тіршілік формасының морфофизиологиялық оқшаулануы, генетикалық кодтың бақылауымен жүреді. Тек осы генетикалық кодтың қызметінің нашарлауына байланысты, сонымен бірге химиялық әсердің немесе сәулелердің әсерінің шамадан тыс күшті болуына байланысты түзілетін мутацияның, реком-бинацияның (кайта түзілудің), полиподиянын негізінде өсімдіктерде серпінді өзгерістер (скачкообразные изменение) жүреді. Тіршілік формалар туралы білім морфологияның үлкен бөлімін құрайды. Алғашқы рет бұл ұғым ғылыми термин ретінде "Өсімдіктердің экологиялық географиясының негізін салған Е.Вармингтің (1894 ж.) жұмыстарында кездеседі. 1903 ж. Дания ғалымы К.Раункиер, сол кездегі белгілі ғылыми мәліметтерді қорытындылай отырып, тіршілік формасының классификациясын жасаған. К.Раункиердің классификациясы жылдың қолайсыз мезгілінде өсімдіктің қайта көктеуге арналған бүршіктерінің орналасуы мен қорғану тәсілдеріне негізделген. Бұл кітап та ол қысқартылып беріліп отыр: фанерофиттер (РҺ) - өсімдіктің қайта көктеуге арналған бүршіктері жердің бетінен 25 см биіктіктен жогары орналасады; хамефиттер (СҺ) - өсімдіктің қайта көктеуге арналған бүршіктері төмен орналасады (жердің бетінен 25 см биіктіктен төмен орналасады); гемикриптофиттер (Н) - өсімдіктің қайта көктеуге арналған бүршіктері, жердің бетінің деңгейімен бірдей орналасады және оларды өсімдіктің қурап түскен қалдықтары немесе топырақтың жоғарғы қабаты жауып, қорғап тұрады; криптофиттер (К) - есімдіктің қайта көктеуге арналған буршіктері жердіц немесе судың астында орналасады; терофиттер (Т) - біржылдық өсімдіктер, жылдың қолайсыз мерзімін, тұқым күйінде басынан өткізеді. Бұл классификация басқа классификациялардан құрылысының таңқаларлықтай қарапайымдылығымен және жүйелілігімен айқын ажыратылады. Оның физиологиялық аспекті - өсімдіктің жылдың тыныштық кезеңіне реакциясы; морфологиялық аспекті - өсімдіктің қайта көктеуге арналған бүршіктерінің жердің бетіне қарай орналасуы мен олардың жылдың қолайсыз мезгілінде қорғану тәсілдері. К.Раункиердің классификациясы жан- жақты (универсальды), ол жер шарының барлық экологиялық-географиялық аудандарында таралған барлық тіршілік формаларын қамтиды. И.Джеффридің, А.Н.Красновтың, сонымен бірге Э.Сината мен Бейлидің (1914 ж.) салыстырмалы анатомиялық зерттеулері ағаштардың шөптесін өсімдіктерге қарағаңда ерте пайда болған деген көзқарастың дұрыстығын дәлелдеді. К.Раункиердің өзі тіршілік формаларын адаптациялық (бейімделушілік) эволюцияның барысында қалыптасқан феномен деп қараған. Тіршілік формаларының құрамы осы елдің климатының көрсеткіші (индикаторы) болуы мүмкін. Тіршілік формаларының таралуы мен бөлінуін зерттеу барысында К.Раункиер, статистикалық талдау (анализ) тәсілін ойластырып тауып, оны практика жүзінде колданған. жүктеу/скачать 0,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|