Фитоценоз, биоценез, биогеоценоз жєне экосистема туралы т‰сініктер

1 Қауымның флоралык толыктығын қалай анықтайды?

2 Қауымның флоралық толықтығы дегеніміз не?


14 тақырып Өсімдіктердің жеке дамуының кезеңдері мен тіршілік күйлері

Мақсаттар:

- өсімдіктердің жеке дамуының кезеңдері танысу

- өсімдіктердің тіршілік күйлерімен танысу

Жоспар:

1 Көпжылдық өсімдіктердің тіршілік циклдары

Дербес организмдердің жасын дәл анықтауға болмайтын жағдайда, популяция әртурлі жастық топтарға кіретін дербес организмдердің ара қатынасымен сипатталады. Мұндай жағдайда популяцияның жастық құрамы

емес, ол жастық спектрі болып табылады. Тұқымымен (дәнімен) көбейетін көпжылдық есімдіктерді жастық топтарға бөлудің негізіне олардың тіршілік циклдарын төрт кезеңге бөлу жатады (Работнов, 1945, 1950). Ол кезеңдер мыналар:

1. Жасырын (латентный) - бірінші тыныштық кезеңі

2.Виргинильді (кыздық кезең) - тұқымның өсуінен бастап дербес организмнің генеративтік жолмен көбеюіне дейін

3. Генеративтік кезең

4.Сенильді (кәрілік) кезең

Т.А.Работновтың (1978) пікірінше жастық топтарға жоғарыда көрсетілгендей бөлуді вегетативтік жолмен көбейетіндерге және папоротниктерге де қолдануға болады,

Т.А.Работнов (1950) ұсынған көпжылдық өсімдіктердің жеке дамуының кезеңдері кейіннен А.А.Урановтың басшылығымен жасалған жұмыстарда жетілдіріліп толықтырылды (кесте). Тұқымды өсімдіктердің жастық кезендері және тіршілік күйі

Кезең	Тіршілік күйі	Индексі
1.Латентті (жасырын)	1. Тұқым	sm
2. Прегенеративті	2. Өскін	pl
	З. Ювенильдік	j
	4. Имматұрлық	im
	5. Виргинильді	w
3.Генеративті	6. Жас	g1
	7. Піскен	g2
	8. Қартайған	g3
4. Постгенеративті	9.Субсенильді	SS
	10.Сенильді	S
	11. Қурап бара жатқан	SC

Осы уакытқа дейін бірнеше жүздеген, жабық тұқымдас және папоротник тәріздес өсімдіктер түрлерінің тіршілік күйлері зерттелді.

Ботаникалық әдебиетте "Морфогенез фазалары" деген түсінік кең қолданылады. Ол өсімдіктің онтогенезі кезіндегі тіршілк формаларының өзгеруін көрсетеді. Соңғы кездердегі көптеген зерттеу жұмыстарына қарағанда "морфогенез фазалары", "жасына байланысты кезеңі", "жасына байланысты күйі" деген түсініктердің ара-катынастары әртүрлі тіршілік формаларында (бноморфа) тіпті бір тіршілік формасының әртүрлі түрлерінде әр қалай болуы мүмкін.

Поликарпты өсімдіктерді жоғарыда аталған тіршілік күйлеріне бөлуге болады.

Монокарпты өсімдіктердің генеративтік кезеңінде бір ғана жасына байланысты күйі болады, ал постгенеративтік кезең тіпті болмайды. Өсімдіктердің жасына байланысты тіршілік күйлерін сипаттау үшін қосымша бугометриялық көрсеткіштерді мысалы сандық сипаттама беретін (биоморфологиялық, анатомиялық, экологиялық және физиологиялық белгілерін пайдалануға болады.