3.2 – сурет
өрнегiмен анықталған дипольдiң электр моментi деп аталатын шамамен сипатталады. Мұндағы q зарядтың шамасы, ал l зарядтардың арасын қосатын, терiс зарядтан оң зарядқа қарата бағытталған вектор. Егер бұл жүйедегi зарядтар гармониялық тербелiс жасай бастаса, онда жүйенiң электр моментi де гармониялық заңдылықпен pl = p0cos ωt түрiнде өзгередi. Ал электр моментi осылай өзгерген диполь, ол өз кезегiнде электромагниттiк толқындардың көзi болып табылады.
Осы тұрғыдан алғанда жоғарыдағы Герц вибраторы да дипольдiк жүйе. Тек мұндағы айырмашылық, дипольдiң электр моментiнiң өзгерiсi бұл жерде зарядтардың l ара қашықтығының өзгеруiнiң салдарынан емес, керiсiнше q зарядтардың шамаларының өзгеруiнiң салдарынан болады. Нәтижесiнде (3.2)- ге сәйкес бәрiбiр дипольдiң электр моментi өзгередi де, электромагниттiк толқындар шығады.
Максвелл теориясы бойынша электромагниттiк толқындардың ортадағы таралу жылдамдығы
өрнегiмен анықталады. Мұндағы ε және μ - толқын тарап жатқан ортаның қасиетiн сипаттайтын электр және магнит өтiмдiлiктерi. Ал ε0 және μ0 – сәйкес электр және магнит тұрақтылары. Олардың мәндерi физикалық тұрақтылардың кестесiнде келтiрiлген. Егер толқын вакуумда тарап жатса, онда бұл жағдайдағы электр және магнит өтiмдiлiктерiнiң ε=μ=1 екенiн ескере отырып, (3.3)-тен вакуумдағы жылдамдық үшiн
мәнiн аламыз. Гравитациялық тұрақты, Планк тұрақтылары тәрiздi электромагниттiк толқындардың вакуумдағы жылдамдығы да физиканың iргелi тұрақтыларының қатарына жатады. Тұрақты ретiнде оны басқа жылдамдықтардан өзгешелеп, с әрiпiмен белгiлейдi. Яғни
Достарыңызбен бөлісу: |
