Екінші текті және жақын фазалық өтулер. Газдардағы Бозе-

103
50 сурет. - Энрико Ферми 
Фазалық өтулер мәселесін, физиктердің 
онымен 100 жылдан астам уақыт айналысуына 
қарамастан, ғасыр мәселесі деп атауға болады. Бұл 
мәселені 
шешу 
жолына 
шешуші 
үлес 
қосқандардың арасынан Л.Д. Ландау, Энрико 
Ферми (1901-1954жж.) (50-сурет), Келлет Вильсон 
(1982 ж. Нобель сыйлығының лауреаты) және т.б. 
атап көрсету керек. Қазіргі уақытта физиктер 
критикалық нүктелерге, екінші текті және оған 
жақын фазалық өтулерге үлкен көңіл бөлуде. Бұл 
жерде екі негізгі бағытты бөліп көрсетуге болады:
жалпы 
теория 
және 
әртүрлі 
нақты, 
жиі 
спецификалық өтулердің анализі. Соңғы кездері 
критикалық нүктелер маңында және екінші текті өтулер нүктелеріндегі заттың 
іс-әрекетін сипаттауға мүмкіндік беретін әдістер пайда болды. Аса жоғары 
қызығушылық экзотикалық фазалық өтулерге бөлінуде, атомарлы сутегінде, 
экситондық сұйықта, лафлиндық сұйықты, молекулаларды сутегіндегі аса 
аққыш күйге өтуде, магнетиктердегі өтулер, сұйық және квантты кристалдарда 
аса қалың заттарда, мысалы нейтронды жұлдызда. 
Негізгі назар газдардағы Бозе-Энштейндік конденсацияға бөлінеді, 
негізінен магнит өрісінде орналасқан атомарлы сутегіне. Бұл облыстағы 
зерттеулер-физика үшін фундаментальды. Бұл сұраққа физиктердің 
қызығушылығының көрсеткіші ретінде, металдардың газда орналастырылған 
атомдар бозе-энштейндік конденсациясын алып және ол конденсаторлардың 
қасиеттерін зерттегені үшін 2001 ж. Э.А. Корнелл (АҚШ), В.Кетермо 
(Германия) және К.Е. Вейманға (АҚШ) Нобель сыйлығын беру саналады.

жүктеу/скачать 1,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: