Физикалық процестерді excel электрондық кесте кӛмегімен модельдеу
жүктеу/скачать 1,11 Mb. Pdf көрінісі
|
elektrondyk-keste (1)
| v
const жылдамдығы бар дене қозғалысы сияқты физикалық процестің модельденуін қарастыралық. Жылдамдықтың ешқандай сипаттамасы (бағыты және шамасы) ӛзгермейтіндіктен, қозғалыс тҥзу сызық бойымен ӛтетін болады, яғни тҥзу сызықты болады. Осы тҥзу бойымен Ох осін сәйкестендірелік. Әр секунд сайын дененің x координатасы бірдей ӛсімше алып отырады, сондықтан уақыттың кез келген мезетінде былай табылатын болады x v x t , мҧндағы v x - жылдамдық векторының Ох осіне проекциясы. Егер уақыттың бастапқы мезетінде ( t 0 0 ) дене орны санақ басымен сәйкес келмесе, онда теңдеу тҥрі мынадай болады: x ( t ) x 0 v x t Жылдамдық векторының проекциясы – алгебралық шама, яғни ол Ох осімен жылдамдық векторының қандай α бҧрыш қҧруына байланысты теріс және оң бола алуы. Егер α = 0° болса, онда v x 0 (яғни бҧл жағдайда v x v мҧнда v v - жылдамдық векторының модулі); егер α = 180° болса, онда v x 0 (демек, v x v ). 314 1 – сурет. Бір қалыпты тҥзу сызықты қозғалыс процесінің тапсырма кестесі Жҧмыстың мақсаты бір қалыпты тҥзу сызықты қозғалыс процесін графикалық модельдеу жылдамдықтың әр тҥрлі шамаларымен бағыттарындағы x=f (t) тәуелділігінің графигін салу болып табылады. 1 – суретте қарастырып отырған мысалымыздың тапсырмасы, 2 – суретте сол тапсырманың орындалу кестесі кӛрсетілген. Бір қалыпты қозғалыс процесінің графигі 3 - суретте келтіріліп отыр. Графиктегі қисықтар жылдамдықтың әр тҥрлі мәндеріндегі тәуелділікті кӛрсетеді. 2 – сурет. Бір қалыпты тҥзу сызықты қозғалыс процесінің орындалу кестесі 315 3 – сурет. Бірқалыпты тҥзу сызықты қозғалыс процесінің графигі 2-мысал. Горизонтқа бҧрыш жасай лақтырылған дене қозғалысын модельдеу Тек ауырлық кҥші әсерінен болатын горизонтқа бҧрыш жасай лақтырылған дене қозғалысы жағдайын қарастыралық (ҥйкелісті ескермейміз!). Мҧндай жағдайда қозғалысты сипаттау ҥшін бір координата жеткіліксіз. хОу координат жҥйесін енгізу керек және Ох осін горизонталь, Оу – осін тік жоғары не тӛмен бағыттау керек. Енді дене орнының әрқайсысы уақыт бойынша ӛзгертіліп (x, y) екі координатпен беріледі. Координаталардың ӛзгеру заңын келесі талқылауға орай тағайындауға болады. Біз денеге ауырлық кҥшінен басқа ешқандай кҥштер әсер етпейді деп есептегендіктен, Ox осі бойынша қозғалыс бірқалыпты болады, ал дене абсциссасы x v x t заңдылығымен ӛзгереді, мҧндағы v x v ox const - жылдамдықтың Ox осіне проекциясы. Ауырлық кҥші денеге ӛзі сияқты тік тӛмен бағытталған ҥдеу g береді. Сондықтан, Oy осіндегі жылдамдықтың проекциясы v y v oy g y t заңымен ӛзгереді, мҧндағы v oy , g y - бастапқы жылдамдықпен еркін тҥсу ҥдеуінің осы оське проекциясы, ал дене ординатасы уақыттың ӛтуіне орай былай ӛзгереді: y жүктеу/скачать 1,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|