§25. Қазақстанның ортағасырлық қалалары 1. ортағасырлық қаланың құрылысы. Қа-
зақ жеріндегі алғашқы қалалар Оңтүстікте, Же-
тісу өңірінде және Орталық Қазақстанда пайда
болды. Қалалар қолөнер, айырбас пен сауданың
дамуына байланысты қалыптасты.
Әр қаланың өз билеушісі болған. Қалалардың
көпшілігі бір-бірінен тәуелсіз өмір сүрді, бар-
лығы мемлекет билеушісі – қағанға бағынды.
Қалада су құбыры жүргізілген, мешіт-
медреселер, ел билеушілеріне арналған үйлер
тұрғызылған. Қала үш бөліктен тұрған:
1) Цитадель (орда) – қаланың қамалмен
қоршалған бекіністі орталық бөлігі. Онда патша
сарайы және әкімшілік басқару орындары, қала
билеу шісінің үйлері орналасқан.
2) Шахристан – билеушілер, ақсүйектер,
діни қызметкерлер және қаланың бай халқы
мен қолөнершілері тұр ған бөлік.
3) Рабат – қолөнер шеберханалары орналас-
қан жұмысшы қала бөлігі.
Қаладағы аса маңызды кәсіптің бірі – темір
ұсталығы болды. Олар кен өндіріп, түрлі
бұйымдар: ыдыс-аяқ, шырағдан және асыл ме-
талдан зергерлік бұйымдар жасаған. Іскерлік
кәсібі дамыды, тас қашау, сүйек пен мүйіз өңдеу
ісі кең тарады. Талғар қаласында жүргізілген
қазба кезінде сүйектен жасалған шахмат фигу-
ралары табылды.
