ТОБЫ: ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА, 201А
ОрындағАН: Адалқызы Аружан,
амангелді Әдемі
Тексерген:Тунгушбаева з.б.
ТӨТЕНШЕ
ЖАҒДАЙЛАР
ТЕХНОГЕНДІК
МАЗМҰНЫ
I. КІРІСПЕ
II. Негізгі бөлім
2.Техногендік апаттар деген не?
2.2 Чернобыль апаты
2.3 Ұшақ апаты
2.4 Тыңайтқыш зауыты
2.5 Сичан ғарыш айлағындағы апат, Қытай
2.6 COURRIÈRES ТАУ-КЕН АПАТЫ
2.7 ҰШАҚ АПАТЫ
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
ТЕХНОГЕНДІК СИПАТТАҒЫ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАР
Техногендік сипаттағы тетенше жағдайлар деп адамдардың өз қолдарымен жасалып жатқан апаттар мен қирауларды айтады.
01
ӨНДІРІС ОРЫНДАРЫНДА БОЛАТЫН АПАТТАР (ЗАУЫТ-ТАРДА, ШАХТАЛАРДА ЖӘНЕ Т.С.С).
02
КӨЛІК ЖҮЙЕСІНДЕГІ АПАТТАР.
03
ТҮРЛІ ЖАРЫЛЫСТАР МЕН ӨРТТЕР (ӨНДІРІС ОРЫНДАРЫНДА, МҰНАЙ, ГАЗ ҚҰБЫРЛАРЫНДА, ЭНЕРГИЯ ЖҮЙЕСІНДЕ, КОММУНАЛДЫҚ ЖҮЙЕДЕ ЖӘНЕ Т.С.С)
КІРІСПЕ
Әлемде жыл сайын түрлі табиғи құбылыстар, техникалық ақаулар және көптеген қолайсыз факторлар орын алып отырады. Әрине, олардың соңы қайғылы салдарға әкелері сөзсіз. Себебі, алапат апат жақындарынан айырылған жандардың жадында мәңгі сақталады. Ендеше, тарихта орын алған ең ауыр техногендік апаттар туралы баяндасақ.
«ЧЕРНОБЫЛЬ АПАТЫ»
Чернобыль апаты — Украинадағы Чернобыль атом электр станциясында, 1986 ж. сәуір айында АЭС-тің 4-энергоблогында болған апат. Чернобыль апатының нәтижесінде Украинаның елеулі аумағы мен Ресейдің Брянск және Калуга облыстарының аумағы радиоактивтік ластануға ұшырап, адамдар өміріне қауіп төнді.
Радиоактивті түтін аймақтан асып, 10-нан аса мемлекеттің 145 мың шаршы шақырым жерін ластады, кем дегенде 5 миллион халық зардап шекті.
Апаттан кейінгі үш ай ішінде 3000–нан астам адам денеге сіңген өткір сәуле әсерінен қаза тапқан. Жақын аймақтағы елді мекендердің тұрғындары уланған, кейін көбісі қатерлі ісіктен қаза тапқан.
Чернобыль апаты соңғы 25 жылда Украинаны ондаған миллион доллар шығынға батырды.
1985 жылы жапондық Boeing 747 ұшағының апаты әуедегі ең ауыр әуе апаты деп танылды. Ал қайтыс болғандар саны бойынша екінші орынды иеленді. Экипажда 524 адам болған.
Апатқа ұшақтың сапасыз жөндеу жұмыстары себеп болған. Ұшудың 12-минутында ұшақтың кильі шығып, басқару жүйесі істен шығып, 1500 метр биіктікте ұшақ тауға соғылады.
Ұшақ құлаған жерде қатты өрт болғандықтан, құтқару жұмыстары 14 сағаттан кейін ғана басталған. Құтқарушылар жолаушылардың отбасыларына өтініштері бар жазбаларды тапты. 520 адам өлді, тек 4 адам аман қалды.
ҰШАҚ АПАТЫ
ТЫҢАЙТҚЫШ ЗАУЫТЫ
1984 жылы Үндістанның Бхопал қаласында тарихтағы ең ірі экологиялық апат орын алды. Желтоқсанның 3-іне қараған түні тыңайтқыш шығаратын химия зауытында улы газ метил изоцианаты бар цистерналардың бірі жарылған. Резервуардың көлемі 40 тонна болды.
Болжам бойынша, бұл апатқа қауіпсіздік ережелерін бұзу себеп болған. Метил изоцианаты бар резервуар қызып, ең жоғары температураға жеткен. Салдарынан ішіндегі авариялық клапан жарылып, цистернадан газ шыққан.
Қатты желдің салдарынан газ 40 шаршы шақырым жерге тарады. Алғашқы аптада 3 мыңнан астам адам уланып қайтыс болды. Одан кейінгі жылдары аурудан 15 мың адам қайтыс болды. Ал 100 мыңға жуық адам емделуге мұқтаж болды.
Химиялық зауыттың тазартылмаған жері әлі күнге дейін адамдарды улауда. Мыңдаған адамдар угаздан зардап шегіп, көптеген балалар ауытқуларымен дүниеге келеді.
СИЧАН ҒАРЫШ АЙЛАҒЫНДАҒЫ АПАТ, ҚЫТАЙ
1990 жылдың екінші жартысында Қытай жеке ғарыш жобасын орындауға кірісіп кеткен болатын. 1996 жылы Қытай Ресеймен басқарылатын космонавтика саласында серіктестік туралы құжатқа қол қояды. Мамандардың айтуы бойынша, дәл осы мүмкіндік аспан асты елінің космонавтика әлемінде үлкен серпіліс жасауға демеу болды.
АҚШ-пен де серіктестік жүргізіліп отырды. 1996 жылы «Великий поход» қытай зымыраны Intelsat 708 атты америкалық челнокты орбитаға шығару керек еді. Ұшырылым мерзімі 15 ақпанға бекітілді.
Зымыран белгіленген уақытта ұшып, кенет бұрыла бастады. 22 секундтан кейін ғарыш айлағына жақын орналасқан ауылға құлап, сол жерде жарылады.
Апатты зерттеу комиссиялары АҚШ-та да Қытайда да құрылды. Сарапшылардың екі тобы апаттың техникалық себебінде келіссе, көз жұмған адамдар мен жарақат алғандар туралы ақпараттары екі түрлі. Қытайлық басшылар 6 адам өлімі туралы айтса, америкалық сарапшылар жүз өмір кесілгендігін жариялады.
COURRIÈRES ТАУ-КЕН АПАТЫ
1906 жылы 10 наурызда Солтүстік Францияда Courrières шахтасында көмір-шаңның жарылысы болды. Сол уақытта жұмыс істейтін шахтерлердің үштен екі бөлігі 1099 адам қайтыс болды, оның ішінде балалар саны да аз емес. Аман қалғандардың көпшілігі күйіп, газдардан зардап шекті. 13 адамнан тұратын бір топ жер астында 20 күн бойы өмір сүрді; аман қалғандардың үшеуі 18 жасқа толмаған. Кеніште болған апаттық оқиға қоғамдық ереуілге себеп болды. Апаттың нақты себебі анықталмады. Бұл Еуропаның тарихындағы ең ауыр тау-кен апаты болып қала бермек.
"АДАМДАР ЖАҢБЫР СИЯҚТЫ ҚҰЛАДЫ"
1976 жылы 10 қыркүйекте таңертең Югославия мен Хорватия тарихындағы ең үлкен ұшақ апаты — врбовец қалашығының және Загреб радиомаякының әуесінде екі жолаушы ұшағының соқтығысуы орын алды.
Лондоннан Ыстамбұлға ұшатын British Airways HS-121 Trident 3B әуе лайнері Хорватияның сплит курорттық қаласынан германдық Кельнге ұшатын Inex-Adria Aviopromet авиакомпаниясының биіктікке көтерілген McDonnell Douglas DC-9-31 ұшағының қанатына соғылды. Апат 177 адамның өмірін қиды, оның ішінде ұшақтағы барлық адамдар және жердегі бір адам. Бұл сол кездегі құрбандар саны бойынша әуе кемелерінің ең үлкен соқтығысуы болды.
Екі ұшақ та құлады, жеке фрагменттер мен адамдар үйлер мен егіндікке түсті. Куәгерлердің айтуынша, бұл көрініс апокалиптикалық болған. Ұшақтың бөліктері, күйдірілген пластмасса, темір, багаж және адам денелері жүгері алқаптарында, ормандарда және оның айналасындағы ауылдарда ондаған шаршы шақырымға шашырап жатты. Жергілікті тұрғындар бұл жантүршігерлік оқиғаны ұзақ жылдар бойы естеріне алып келуде.
ҚОРЫТЫНДЫ
Бұл баяндамада әлемдік тарихта тіркелген техногендік апаттардың аз ғана бөлігі сипатталған. Мұнда олардың ең ауқымдысы және қайғылысы жинақталған. Олардың барлығы миллиондаған балалардың, ересектердің, түрлі ұлт пен дін өкілдерінің өмірін қиды. Өйткені, қиындық адамның жынысына, жасына және нәсіліне қарамайды.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
https://bugin.kz/25735-tarikhta-qalghan-enh-iri-apattar
Айдосов, А. А.Диплом жобасындағы "Тіршілік қауіпсіздігінің негіздері" бөлімін орындауға арналған [текст] : оқу құралы. - Алматы : РИО АТУ, 2016. - 59 б.
https://goaravetisyan.ru/kk/samye-strashnye-katastrofy-v-istorii-chelovechestva-samye-strashnye/ НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАҚМЕТ!