Гомогендік (өздігінен) кристалдану

2.3 Полиморфты өзгеру 
Қатты 
металдың 
қайта 
кристалдануы. 
Көптеген 
металдар 
температураның өзгеруіне байланысты кристалдық тор түрін өзгертіп, 
әртүрлі п о л и м о р ф т ы өзгереді. Полиморфты өзгеру-кристалды 
денелердің атомдары бастапқы тор түрін өзгертіп, басқа тор түріне ауысуы. 

Полиморфты өзгеруге себепкер жаңа тор түрінің құрылуы Гиббс энергиясын 
төмендетеді. 
Төмен температурада тұрақты кристалдық торлар 

әрпімен, жоғары 
температурада тұрақты кристалдық торлар

, 

т.б. әріптер арқылы 
белгіленеді. 
Полиморфты өзгеру қабілеті бар кейбір металдар тізбегі:
Fe


Fe

, Ti 


Ti 

; Mn


Mn

Mn


Mn

; Sn

Sn

т.б. 
Полиморфты өзгеру кристалдану процесіндей өскіннің пайда болуы 
және олардың өсуінен тұрады (17, б - сурет). Полиморфты өзгеру кезінде 
жаңа пішінді кристалдардың өсуі атомдардың бір - бірімен байланысып, 
фазалардың шекарасынан ретсіз өтуінен туындайды. Бастапқы фазадан 
бөлініп шыққан атомдар (мысалы 

) кейде дара, кейде топталып жаңа 
фазаның торына (

) қосылады, сол себепті 

модификациялық кристалдың 
шекарасы бастапқы фазаны «жұтып», 

модификациялық кристалға ауысады. 
Жаңа модификациялық өскіндердің бастапқы кристалдардың шекарасына 
орналасуы жиі кездеседі. 
Полиморфты өзгеру нәтижесінде мөлшері мен формасы бастапқыдан 
өзгеше жаңа кристалдар түзіледі, сол себепті мұндай өзгеру қайта 
кристалдану деп аталады. Полиморфты өзгерумен бірге металдың және 
қорытпалардың жылу өткізгіштігі, электр өткізгіштігі, магниттігі және 
механикалық, химиялық қасиеттері түгел өзгереді. 
а) 
б) 

а) суыну графигі; б) 

модификациясының 

модификацияға өзгеру 
сұлбасы: 1 - 

модификациясы; 2 - 

модификациялық кристалдардағы

- модификациялық өсіндерінің туындауы; 3 - 

модификациясы. 
17 – сурет. Металдың полиморфты өзгеруі көрсететілген суыну 
графигі.