Графикалық компьютерлік модельдеу
Пішінін өзгерту (Изменить форму)
жүктеу/скачать 1 Mb. Pdf көрінісі
|
Пішінін өзгерту (Изменить форму) пернесін басса болғаны. Белгіленген элемент ‰шін сызық қалыңдығын және бояу т‰сін басқа eтiп алуға болады. Сызықтарды тілсызықпен бағыт- талып тұрған т‰рде бейнелеуге, ал тіктөртбұрыштарды олардың төбелерін жұмырлауға (округлить) болады. Бұл операциялар меню командалары арқылы да орындалады. Мысалы, Сызықтың т‰сін өзгерту ‰шін сол элементті белгілеп алып, Сызық T‰ci батырмасын басып, кажетті параметрлерді анықтау керек. Суреттерді белгілеу Геометриялык элементті белгілеп алу ‰шін ол элементті тышқанмен сырт еткізу кажет. Осыдан кейін белгіленген элемент айналасында оның өлшемдерін өзгертуге м‰мкіндік беретін кішкене сегіз тіктөртбұрышпен қоршалған жақтау (рамка) пайда болады.
Геометриялық элементтер тобы
Сурет салу барысында олардың т‰стерін бip мезгілде өзгерту ‰шін бірден бірнеше геометриялық элементтерді белгілеп алу қажет болуы ықтимал. Ол ‰шін төменгі Сурет салу (Рисование) Графикалық компьютерлік модельдеу
12 саймандар панеліндегі тілсызық бейнесі бар батырманы басып, қажетті элементтерді қамтитын тіктөртбұрыш салу керек. Элементтерді біртіндеп те белгілеп шығуға болады. Ол ‰шін бірінші қажетті элемент тышқанмен сырт еткізіп, осыдан кейін Shift пернесін жібермей ұстап тұрып, келесі элементтердің де әрқайсысын тышқанмен сырт еткізіп отыру керек. Егер де тандап алынғандардың ішінен бip элементті алып тастау қажет болса, Shift пернесін басып тұрып, осы элементті тышқанмен тағы да бip peт сырт еткізсе болғаны.
Сонымен, сурет бip немесе бірнеше элементтерден тұрады. Осындай бірнеше элементтерді бipiктipe отырып, оларды бip б‰тін аймаққа кіретін етіп орналастырып алып, т‰гелдей өңдеуге де болады. Бірнеше элементтерден тұратын топты құру ‰шін, алдымен оларды белгілеп алу қажет, сосын барып Сурет салу саймандар панеліндегі Топтастыру (Сгруппировать) батырмасын басу керек.
Қажетті бip әрекеттерді орындап болған соң, геометриялык элементтер тобын қайтадан бөлек-бөлек элементтерге жіктеуге болады. Бұл ‰шін сол біріктірілген топты тандап алып, Сурет салу саймандар панеліндегі Топты жіктеу (Разгруппировать) батырмасын басу керек. Геометриялық элементтерді басқа орынға жылжыту Геометриялық элементті жылжыту ‰шін, алдымен оны бел- гілеп алу кажет, сосын оны тышқанмен іліп алып, қажетті орынға жылжыту керек. Бipнеше элементтерді де жылжытуға болады. Ол ‰шін олардың бәрін де белгілеп алып, сосын бipiн тышқанмен ұстап тұрып жылжыту керек, сонда онымен бipгe қалғандары да жылжиды. Сондай-ақ, бірнеше элементті жылжыту ‰шін олардың бip ipi топқа бipiктipy тәсілін де қолдануға болады.
Геометриялык элементтерді әр т‰рлі масштабпен бейнелеу ‰шін сегіз тіктөртбұрышты элементтері бар жақтау қолданылады. Ол қажетті элементті немесе элементтер тобын таңдап алғанда пайда болады. Бұл тіктөртбұрыштарды тышқанмен жылжыту
Графикалық компьютерлік модельдеу
13 арқылы бейнелеу масштабын ‰лкейтуге немесе кішірейтуге м‰мкіндік бар. Егер масштабтау кезінде Shift пернесін басып ұстап тұрсақ, өзгертулер пропорционалды т‰рде екі бағытта (тік және көлденең) ж‰ргізіледі. Бұл м‰мкіндік квадраттар мен шеңберлер масштабын өзгертуде олардың пропорцияларын сақтап қалу ‰шін, яғни кейін шеңбер болып, квадрат-квадрат болып калуы ‰шін қолданамыз. Егер де масштабтау кезінде Ctrl пернесін басып, оны жібермей ұстайтын болсақ, масштабтау процесі геометриялык элементтің центріне байланысты ж‰ргізіледі.
Геометриялық элементтердің көшірмесін алу және өшіру ‰шін мәтін фрагменттерінің көшірмесін алуға және оларды жоюға арналған Тузету (Правка - Edit) менюі командаларын қолдануға болады. Элементтер тобын алдын ала біріктіріп белгі- леп алған жөн. Геометриялық элементтердің алдынғы не соңғы орында орналасуы Егер графиктік элементтер бip-бipiн жауып тұратын болса, қай элементтің беткі жағында (‰стінде), ал қайсысының астыңғы жағында орналасуы керектігін анықтап көрсету м‰мкіндігі бар. Бұл ‰шін қажетті элементті белгілеп алып, ‡стінде орналастыру
Word құрамындағы графиктік редактордың көмегімен кез келген элементті тік немесе көлденең бағытта 90° немесе 180°- қа бұрып орналастыруға болады. Графиктік редактордың төмендегідей батырмалары мынадай әрекеттерді орындайды: •
таңдап алынған элемент оның тік (вертикаль) осіне байланысты бұру; •
бұру; •
таңдап алынған элементті сағат тілі бойынша 90°-қа бұру. Бұл м‰мкіндіктерді симметриялы т‰рде салынған суреттер ‰шін қолдануға болады.
Графикалық компьютерлік модельдеу
14 Геометриялық элементтерді бұру
Кез келген пішіндегі көпбұрышты өңдеуге болады. Оны өңдеу бip төбесін өшіруден немесе косымша төбе енгізуден, төбесін жылжытудан тұрады. Бұл ‰шін фигураны белгілеп алып, Сурет
батырмасын басу керек, оның төбелерін тышқанмен іліп алып жылжытуға болады.
А — жаңадан төбе қосылған көпбұрыш; Б — бастапқы көпбұрыш; В — бip Графикалық компьютерлік модельдеу
15 төбесі алынып тасталған көпбұрыш. Көпбұрыштың бip төбесін өшіру ‰шін Ctrl пернесін басып тұрып курсорды сол төбеге апару кажет, сонда тышқан курсоры қосу таңбасына ұқсас белгіге айналады, сол сәтте тышқанның сол жақ батырмасын басса болғаны. Көпбұрышқа жаңа төбе қосу ‰шін Alt пернесін басып, курсорды көпбұрыш қабырғасы бойындағы қосымша төбе салатын н‰ктеге алып барып, тышқан курсоры қосу таңбасына ұқсас белгіге айналғанда оны сырт еткізсе болғаны.
НЕГІЗГІ МҮМКІНДІКТЕР
Сурет салынып болып мәтін орналасқаннан кейін, сол суретпен қосымша мынадай әрекеттер орындауға болады: •
•
суреттің мәтін ішінде орналасуын өзгерту; •
суреттің масштабын өзгерту; •
суреттің қай бөлігі көpiнiп тұру қажет екендігін анықтау. Суреттің орнын анықтау Мәтін ішінде суретті жылжыту ‰шін, алдымен мәтінді белгілеп, оқу режиміне (разметка страницы) енгізіп, суретті белгілеп алған жөн, содан кейін Енгізу=>Кадр (Вставка=>Кадр) коман- дасын орындау қажет. Сол сәтте сурет айналасында жақтау (рамка) пайда болады, курсорды жақтау ішіне енгізіп, cypeттi мәтін ішінде жылжытуға болады.
Сурет периметрі бойынша сегіз тіктөртбұрышы бар жақтау шығуы ‰шін курсорды суретке жеткізіп, тышқанды сырт еткізу керек. Енді сурет мөлшерін өзгерту ‰шін тіктөртбұрыштардың бірін (оларды кейде мөлшерлік манипуляторлар деп те атайды) тышқанмен iлiп алып, курсорды жылжытып, қажетті мөлшерде батырманы босату керек, суреттің өзгеру масштабы (%-бен берілген) қалып катарында көрсетіліп тұрады. Фигуралар пропорциялығын тік және көлденең бағытта бірдей сақтау ‰шін
қоса басып ұстап тұру керек болады. Суреттің көшірмесін алу Суреттің көшірмесін алу ‰шін оны Ctrl пернесін басып тұрып жылжыту жеткілікті. Сонда суреттің т‰пнұсқасы өз орнында
Графикалық компьютерлік модельдеу
16 қалады, ал көшірмесi тышқан курсорымен жылжып отырады. Басқа программалардан мәтіндік файлдар енгізу DOS және Windows ортасының әр т‰рлі мәтін редакторында дайындалған құжаттарды өңдеуге болады. Файлдарды басқа форматтан Word ішкі форматына т‰рлен- діретін фильтрлік м‰мкіндіктің көптеген т‰рі бар.
Басқа программаларда дайындалған мәтінді оқу ‰шін Файл=>Ашу (Файл=>Открыть) командасын орындау жеткілікті. Егер Word сол файлдың бұрынғы форматын анықтай алса, онда сұхбат терезесі ашылады. Ол терезеде өңделетін файлдың бұрынғы форматы керсетіледі және оны т‰рлендіру керектігін растауды сұрайды.
Егер Word бұрынғы файл форматын дұрыс анықтаса, онда сұхбат терезесіндегі ОК батырмасын басу қажет. Т‰рлендіру ici аяқталған соң, жаңа терезеде сол файлдың мәтіні көрсетіледі. Егер Word файл форматын дұрыс анықтай алмаса, суреттен тиісті қатар арқылы қажетті форматты белгілеп көрсетуге болады. MS-DOS форматындағы файлдарды т‰рлендіру DOS ортасында жұмыс істейтін EDIT, Multi-Edit сияқты мәтін редакторлардан мәлімет алғанда, ондағы форматтар DOS
мәтіні ретінде дұрыс оқылады. Бірақт‰рлендіру барысында Графикалық компьютерлік модельдеу
17 каретканы қайтару символымен қатар соны белгілері бәрі бip қалдырылып кетеді, өйткені олар Word редакторында абзац соңы символы болып табылады. Осылайша, DOS форматынан т‰рлендірілетін мәтіннің қатары абзац т‰рінде беріледі. Т‰рлендірілген файлды дискіде сақтау Сырттан алынған файлдар Word форматына т‰рлендірілгеннен кейін оны дискіге қайта сақтауға тура келеді. Ол ‰шін Файл=>...
далуы тиіс. Сол кезде экранға шығатын сұхбаттасу терезесіне файлдың жаңа аты енгізіледі. Оның тип ретінде Word редакторы ортасын (doc типінде) таңдаса, сонда файл Word форматында өңделетін болады.
Егер Word-та дайындалған құжатты мәтін өңдеудің басқа прогаммасында жөндеу қажет болса, Файл=>деп басқаша
ол ‰шін мәтін сақтаудың басқа ж‰йесі қолданылатыны көрсетіледі. Файлды жабуға немесе программадан шығуға әрекет жасалғанда, сұхбат терезесі ашылады да Word редакторы файлды өз форма- тында сақтауды сұрайды.
Форматтардыц сәйкес келуі Басқа программалық ортада дайындалған мәтін файлды Word ‰немі дұрыс оқи алмайды. Сол себепті ол мәтінмен сәй- кестілікке жету ‰шін RTF форматын қолданады. Бұл форматты кейбір DOS программаларынан басқа (бірақ олар да оқи алады) мәтін программалардың барлығы жақсы т‰сінеді және ең бастысы олардың барлығы да бұл форматты біркелкі қабылдайды. Сондай Word-та терілген мәтін бөтен форматқа айналдыруға да қатысы бар, Word-тан мәтін қабылдауға арналған конверторы немесе фильтрі бар программаларға RTF форматындағы файлдарды Графикалық компьютерлік модельдеу
18 тікелей көшіру жеңіл орындалады. Графиктік объектілерді енгізу Көптеген құжаттарда әр т‰рлі иллюстрация т‰ріндегі сурет- тер бар. Word редакторында мәтінді құжатқа алдын ала басқа программаларда дайындалған фирмалық таңбалар, диаграммалар, графиктер, суреттер сияқты объектілерді енгізуге болады. Мәтінге суреттерді енізу Енгізу =>Сурет (Вставка=>Рисунок) команда- сының көмегімен іске асады.
Әр т‰рлі графиктік объектілерді Word ортасындағы мәтінге енгізу оның құрамындағы сыртқы форматты т‰рлендіретін программалар арқылы немесе графиктік фильтрлер көмегімен орындалады. Алдын ала орнатылған ішкі графиктік фильтрлер биттік қарталар форматындағы файлдарды (заты BMP болатын) немесе векторлық графика форматындағы файлдарды (заты WMF болатын) оқи алады. Ал басқа форматтағы файлдар сыртқы фильтрлік программалар көмегімен т‰рлендіріледі. Аталған ішкі формат — графиктік информацияны файлда сақтаудың әр т‰рлі принциптеріне негізделген. Растрлық графика Растрлық (немесе биттік) графика файлдары бейненің әpбip н‰ктесін белгілі бip жиынның қатарласа орналасқан тізбегі ретінде қарайды. Әр н‰кте туралы информацияда оның т‰сі жайлы да мәлімет бар. Paint программасы – осы биттік графика бейнелерін өндеуге арналған Windows ортасының қарапайым қалыптағы (типтeгi) программасы. Осындай BMP форматыңдағы файлдармен бipгe биттік графика тобына жататын. PCX немесе TIFF форматындағы файлдар да болады. Осы биттік графика тобына жататын файлдардың негізгі кемшілігіне сурет масштабын өзгерту барысында олардың сапасының к‰рт төмендеуі жатады. Мысал ретінде. BMP форматындағы суретті Енгізу=>Сурет (Вставка=>Рисунок) меню командасының көмегімен мәтін ішіне орналастыруға болады. Растрлық графикада бейне көптеген н‰ктелердің жиынтығы т‰рінде көрсетілетіндіктен, мысалы, салынған шеңбер cypeтi біртұтас объект ретінде өңделмейді.
Векторлық графикада суреттің әр жеке элементі вектор Графикалық компьютерлік модельдеу
19 т‰рінде немесе сандар массиві т‰рінде, дәлірек айтсақ, осы фигура жайлы информация – оның мөлшері, центрінің коорди- наталары және т‰сі жайлы информацияны құрайтын қарапайым геометриялық фигуралардың (сызықтар, тіктөртбұрыштар, дөңгелектер және т.с.с.) математикалық сипаттамасы т‰рінде жазылады және сақталады. Мысалы, дөңгелекті сақтау ‰шін оның центр координаталары (х=і0, у=5), радиусы (34), т‰сі (көк) туралы информация қажет. Сондықтан бейне масштабының өзгеруі (өcyi немесе кемуі) оның сапасына әсерін тигізбейді. WMF форматы – бұл к‰рделі векторлық графика форматы, сондықтан ол Word-та оның құрамында бipгe орнатылған графиктік фильтр арқылы іске асырылады. Кез келген графиктік редакторда сурет салып, оны WMF форматында сақтауға болады. Енгізу Мәтінге сыртқы ортадан енгізілген объект оны өңдеуге қажетті барлық мәліметтерді сактайды. Мұндай объектінің айрықша бip файлмен байланыста болуы қажет емес, ол сыртқы ортадан тәуелсіз к‰йде толығымен автономды бола алады. Оны өңдеу ‰шін сурет салынған негізгі программа автоматты т‰рде іске қосылады.
Word редакторына сурет енгізу барысында оны мәтінге, кадрға немесе кесте ішіне орналастыруға болады. Бұл тәсіл- дердің ең қарапайым т‰рі – суретті мәтін ішіне енгізу. Мысалы, суретті кадр iшiнe енгізу барысында мәтін фрагменттері иллюстрацияның белгілі бip элементтерін көрсетіп тұра алады. Ал, егер де сурет кестенің бip бағанасына орналасса, онда келесі бағанаға т‰сіндірме мәтін фрагментін жазуға болады. Сурет салу саймандар панелімен жұмыс icтеy барысында суретті мәтін жазылатын терезе ішіне немесе сурет қобдишасына (контейнерге) орналастыруға болады. Сонымен, Word редакторында текст ішіне суретті енгізу ‰шін мынадай тәсілдер қолданылады: •
сурет енгізу. •
Енгізу Объект (Вставка Объект) командасының көмегімен суретті енгізу. Графиктік элементтерді графиктік объект ретінде пайдалану
Графикалық компьютерлік модельдеу
20 тәсілі мәтінге енгізілгеннен кейіннен де өзгертіле береді. Егер компьютерде PhotoFinish (Photoshop немесе CorelDRAW) графикалық редакторы орнатылған болса, онда PhotoFinish-тe де (Photoshop, не CorelDRAW, сондай-ақ CorelCHAТT немесе CorelPHOTO-PAINT программаларында) дайындалған графиктік элементтерді мәтінге енгізуге болады. Алайда графиктік эле- менттердің тек сурет болуы міндет емес. Мысалы, егер компьютерде МS Excel (немесе PowerPoint) программасы болса, онда мәтінге осы программаларда құрылған объектерді де енгізуге болады.
Мәтіндік редактормен жұмыс істеу барысында реттелген информация жиі пайдаланылады. Осындай реттелген, ықшам информацияны құжаттарды сақтаудың ең бір қолайлы тәсілі кестелер (таблица) болып табылады. Кестелер әр т‰рлі тізімдер мен тізбелерді қаржы ақпараттарын көрсетуде және басқа да осындай мәселелердің көптеген т‰рлерін шешуге жиі пайда- ланылады. Кестелердің ішінде информацияларды қабылдауды жаңартуға арналған графикалық иллюстрациялар да тұруы м‰мкін.
WORD редакторы жұмыс кезінде көптеген практикалық есептердің орындалуын жеңілдететін, әр т‰рлі амалдар жиынын орындай алатын кестелерді ыңғайлы пайдалану жолдарын ұсынады. Кестелермен жұмыс істеу командалар кестені даярлау мен оны өңдеуді жеңілдетуге, сондай-ақ ондағы сақталған мәліметтерді реттеу мен форматтауға м‰мкіндік береді. Кестелерді даярлау Кесте құжаттық мәтіннің кез келген жеріне қойыла береді. Кесте мөлшері қағаз парағынан ‰лкен болуы да м‰мкін, сондықтан ол бір немесе бірнеше беттерде орналаса алады. Мұндай жағдайда кесте тақырыптары әрбір беттің жоғарғы жағына автоматты т‰рде орналасады. Кестені алғаш рет даярлау ‰шін Кесте – кестені кірістіру (Таблица-вставить таблицу) командасын немесе стандартты аспаптар тақтасының Кестені кірістіру батырмасын пайдалану
Графикалық компьютерлік модельдеу
21 керек. Кесте даярланған соң, ұсынылған стандартты фоматтардың жиынынан қажетті форматты таңдап алу ‰шін Кесте – кестені автоматтау командасын пайдаланған жөн. Бұл тәсіл кестелерді форматтау процесін жеңілдетеді. Кестені даярлаудың ең бір қарапайым жолы – Кестені кірістіру батырмасын пайдалану. Мұнда бағаналар ені мен бағаналар саны негізінде автоматты т‰рде бірден тағайындалады. Қажет болса әрбір бағаналар енін мұнан кейін де өзгертуге болады. Кестені даярлау ‰шін төмендегі әрекеттер орындалады: •
даярланатын кестенің сол жақ жоғарғы шетіне (бастапқы н‰ктесі) курсорды алып бару; •
батырмасын басып, экранға шыққан кішкене кесте көрінісіндегі керекті торлар ұяларын тышқанмен белгілей отырып, оның батырмасын жібермей ұстап тұру керек. Осы кесте көрінісінің көлденеңіне бағаналар саны, төменгі тік бөлігіне жолдар саны бейнелене бастайды; •
тышқан курсорын кестенің қажетті мөлшеріне дәл келетін оң жақ төменгі торына жылжытып апару қажет. Егер курсорды оңға немесе төменге жылжытатын болған жағдайда, онда торлар саны да (сызықтар арқылы) соған байланысты өсіп отырады; •
жіберу қажет. Мәтіннің курсормен көрсетілген жерінде қажетті өлшемдегі кесте пайда болады. Кестені кірістіру батырмасының көмегімен кестені даярлау барысында бағаналар ені олардың саны негізінде автоматты т‰рде тағайындалады. Ал егер кестені даярлау процесінде бағаналар енін тағайындау қажет болса, онда Кесте – кестені кірістіру командасын пайдаланған жөн. Бұл команданың орындалуы нәтижесінде “Кестені кірістіру” сұхбат терезесі ашы- лады да кестенің қажетті параметрлерін тағайындауға болады.
Тор сызықтары кесте ұяшықтарының мөлшерін белгілеп көрсету ‰шін арналған. Кесте – Тор (Таблица – Сервис) коман- дасы тор сызықтарын бейнелеп көрсетуге немесе жасыруға м‰мкіндік береді. Бұл команда ауыстырғыштар тобына жатады, яғни команданы бірнеше рет орындау нәтижесінде экраннан тор сызықтары алынып тасталса, команданы қайтадан орындау тор
Графикалық компьютерлік модельдеу
22 сызықтарын қайтадан экран бетіне шығарады. жүктеу/скачать 1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|