Білу. Талқыланатын сұрақтар (топтық жұмыс) 1.Септік жалғауы деп қандай жалғауды айтамыз? (анықтама беру) 2.Қазақ тіліндегі септік жүйесінің басқа түркі тілдерінің септік жүйесінен айырмашылығы неде? 3. Жай септеу мен тәуелді септеу деген не? 4. Септіктердің қалыптасуы туралы не айтуға болады? 5.Атау септік басқа септіктерге негіз бола ала ма? 6.Ілік септігінің мағынасы мен қызметі қандай? Ілік септігі қандай жағдайда нөлдік формада қолданылады? 7.Барыс септігінің мағынасы мен қызметі қандай? 8.Табыс септігінің мағынасы мен қызметі қандай? Табыс септігінің түсіп қалып жұмсалу ерекшілігі неде? 9.Жатыс септігінің мағынасы мен қызметі қандай? 10.Шығыс септігінің мағынасы мен қызметі қандай? 11.Көмектес септігінің мағынасы мен қызметі қандай? Оның басқа септік түрлерінен ерекшелігі неде? 12.Септіктерді грамматикалық және көлемдік деп бөлуде неге сүйенеміз? Түсіну. Топтық жұмыстарды талқылау, ортаға салу, сұрақ қою. Менің сұрағым бар Қолдану. Өлең жолдарынан септік жалғауларын тауып, мағыналарын анықтаңыз - Сайрандаймын сайларда, қырды ....,
- Сыңсыған ну орманмен ….
- Қарауылға іліксем, …
- Құзғынға ұқсап келмейді …..
-
- Өшем деп өкінбеймін, ….,
- Өткен өтті, Енді оған …..
- Қыран да, құралай да болмақ …
- Атымнан адам қойған ….. (М.Мақатаев)
-
Талдау. Пікірлер дұрыс па? - Атау септік негізгі септік бола ала ма?
- „арнайы тұлғалық көрсеткіші жоқ, басқа септік түрлеріне негіз болатын тұлға" сонымен бірге „бір ғана мәнде емес, кейде басқа септік түрлерінің, мысалы ілік пен табыс, қызметінде де қолданылатын ерекшеліктері болғандықтан" атау (именительный) септік деп атаудан гөрі негізгі (основной) немесе белгісіз (неопределенный), я абсолютті, кейде қосымшасыз (безафиксальный) я түбір (коренной), немесе аморфты т.б. септік деп аталады (ИСГТЯ, 57;Д. -СТЯ, 154).
Достарыңызбен бөлісу: |
