Хабаршы вестник bulletin «Жаратылыстану-география ғылымдары» сериясы Серия «Естественно-географические науки»


Ь ф е д и т т і к  т е х н о л о г и я  н е г і ч і н д е  ж о ғ я р ы  о қ у  о р ы н д п р ы н ы ң  с т у д е н т т е р і н



Pdf көрінісі
бет18/21
Дата24.03.2017
өлшемі2,27 Mb.
#10203
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21

Ь ф е д и т т і к  т е х н о л о г и я  н е г і ч і н д е  ж о ғ я р ы  о қ у  о р ы н д п р ы н ы ң  с т у д е н т т е р і н 
п р о г р а м м а л а у ғ а  ү й р е т у д і ң кшні|£чпт^
£^
па
»дьіқ моделгі 
S3 S3 
— п 
в 
в 
Л
Ы 

ін
і  в 
в 
5" 
а 
ж  S3 
в 
к 
в 
й 
в 

в 
S3 
О 
я 
и 
>в 
п 
PC 
• а
 %' V. 
a
 z
 -' 
S & 
S3
 в 
J  f a 
I
s & 
£ s « 
в *
 1
 a 
5 и 
£ « 1 = 
S -S
 и 5Г 
и "Я g, 
В
 л
 ря 
Ft *в S *C 
i? *
 * г 
3 % 
M Ц 
й a 
в s й 
& g S3 
h .
 в a 
и
 1 5 
* я s 
U
 s ^ 
к к 
- 3 
3 I 
PC  ч * 
ЕЙ и 
I э 
<5 Э 
4
 * р[ 
* М в 
v
g «
 3 
В
 ф н 
& ^ ^ 
н
 й
 3 
« й ' и 
иЗ Л ^ 
%  о .
 н 
af
 о
 в 
. M l 
ф К р-[ 
5 щ* 
" й g § 
н
 1 І 
в 3 S3 
Ф
 н 
Р В
 я 
С
1
 в Я 
Сурет 1 - Жоғары оқу орындарының студенттерін программалауға үйретудің концептуальдық моделі 
Ақпаратты өңдеудің әртүрлі процесстерінің концептуальды негізіне алгоритм жатады. Процесстерді 
автоматтандыру мүмкіндігі сәйкес алгоритмдердің болуымен қамтамасыздандырылады. Алгоритм 
түсінігінің формальды анықтамасы арнайы математикалық конструкция енгізумен байланысты (Пост 
машинасы, Тьюринг машинасы, Черчтің рекурсивті-есептеу функциясы) [5, 111 б.]. 
Осы концептуальды модель бойынша құрылған оқу бағдарламасы студенттерге үйрететін «Алгоритм­
дер, деректер құрылымы және программалау» пәнінің мазмұнында көптеген жалпыламастандартты 
алгоритмдерді құруды және қазіргі кездегі программалау жүйелерінде программалауды көздейді. Құрыл-
ған концептуальды модельді талдау арқылы, концептуальдық модельдеуді қолдану оқу құжаттарын 
дайындау процессін және білім беру процессін ұйымдастыруды жеңілдететінін және басқару мүмкіндігін 
бер етінін көруге болады. 
1 Балабекова М.Ж., Байсалбаева К.Н. Концептуальные основы обучения студентов вуза компьютерной графике 
в условиях кредитной технологии / Материалы международной конференции «Современные проблемы науки и 
образования», РОССИЯ (Москва) - "Международный журнал экспериментального образования" №3 (часть 2), 
2014 г. - 205 с. 
2 Казахский технический университет им. К.И. Сатпаева. Типовые учебные программы по специальности. 
050703-Информационныесистемы - Алматы, 2006. - с. 23-26. 
3 Шекербекова Ш.Т. Программалау пәні бойынша студенттердің ойлау қабілетін дамытуға багытталган 
есептер жүйесін құрастыру /Хабаршы. Абай ат.ҚазҰПУ. «Физика-математика гылымдары» сериясы. №2(42) / 
2013г. - с. 202-207. 
4 Зезюля А.Г. Информационные инновации в управлении качеством образовательного процесса вуза - Минск
БДУКМ, 2011. - Т. 2. - С. 250-253. 
5 Нурбекова Ж.К. Теоретико-методологические основы обучения программированию / монография. - Павлодар, 
2004. - 225 с. 
101 

Абай атындагы ҚазҰПУ-ніңХабаршысы, «Жаратылыстану-география гылымдары» сериясы, №2(48), 2016 ж. 
102 
Резюме 
Ш.Т. Шекербекова, К.Н. Байсалбаева - Казахский национальный педагогический университет им.Абая 
Особенности обучения предмета "Алгоритмы, структуры данных и программирование" 
В статье определены отличия традиционнъгх и кредитных систем обучения. Постклассическое образование 
предполагает индивидуальный подход к студенту с целью дать ему более широкое образование и научить попол­
нять, обновлять свои знания по мере необходимости. Внедрение новых информационных технологий в условиях 
кредитной технологии обучения должно способствовать изменению содержания большинства учебных дисциплин и 
основных методических подходов
Разработана теоретические основы обучения студентов программированию и приведено научное обоснование 
предлагаемой методики, что обеспечивает целостность в организации учебного процесса. 
Ключевые слова: кредитная технология обучения, самостоятельная работа, концептуальные основы обучения 
Summary 
Sh.T. Shekerbekova, K.N. Baysalbaeva - Kazakh National Pedagogical University named after Abai 
Features subject learning "algorithms, data structures and programming" 
The article defines the differences between traditional and credit system of education. Post-classical education involves an 
individual approach to the student in order to give him a broader education and learn to replenish, to update their knowledge 
as needed. The introduction of new information technologies in a loan program should help change soderzhaniya most 
academic disciplines and basic methodological approaches. 
A conceptual model of student learning programming and scientific justification is given of the proposed methodology, 
which ensures the integrity of the organization of educational process. 
Keywords: credit technology training, self study, the conceptual foundations of learning 
ӘӨЖ 373.5.016.02:004.738.5(574) 
ИНФОРМАТИКАДАН LEARNINGAPPS.ORG ӘЛЕУМЕТТІК СЕРВИСІНДЕ ЦИФРЛЫҚ 
БІЛІМ РЕСУРСТАРЫН ЖАСАУ 
Ж.Е. Үмбеталиева - информатика магистры, Абай ат. Қазақ ұлттық педагогикалық университеті 
Мақалада мектеп информатикасында LearningApps.org сервисін таныстырып, оны сабақ барысында цифрлық 
білім ресурсы ретінде интербелсенді тапсырмалармен құрастыру жайында мәліметтер келтірген. LearningApps.org 
сервисінің ерекшеліктері мен мүмкіншіліктерін пайдалана отырып интербелсенді тапсырмалар оқушының білім беру 
үдерісінде шығармашылық қабілетін дамытуға мүмкіндік беретіндігі байқалған. Оқушылардың ақпараттық құзыр-
лылығы мен ақпараттық мәдениетін қалыпастыру қазiргi таңда
 ҮЗДІКСІЗ
 педагогикалық бшм беру жүйесіндегі ең 
көкейтесгі мәселелердің біріне айналып отырғаны белгілі. Информатика сабақтарында цифрлық білім ресурстарын 
пайдалану арқылы оқушының өз бетімен жұмысы; аз уақытта көп білім алып, уақытты үнемдеу; білім-білік дағдыла-
рын тест тапсырмалары арқылы тексеру; шън^армашылъщ есептер шығару кезінде ақпараттық үдерістерді түсіндіру 
арқылы жүзеге асыру; іс-әрекет, қимылды қажет ететін пәндер мен тапсырмаларды оқып үйрену; оқушының ой-
өрісін дүниетанымын кеңейтуге де ықпалы зор осындай себептерді ескере отырып, жалпыға қол жетімді интербел-
сенді тапсырмалар екендігі байқалады. 
Түйін сөздер: информатикаы, цифрлық білім ресурстары, білім беру үдерісі, LearningApps.org сервисі, аккаунт, 
макет, интербелсенді тапсырмалар, жаттығулар (Matchinggrid) 
Бүгінгі таңда әлемде электрондық оқытуға баса назар аударылып отыр. Қазақстан Республикасында 
білімді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасында: «... электрондық 
оқытудың мақсаты білім беру үдерісінің барлық қатысушыларының үздік білім беру ресурстары мен 
технологияларына тең қол жеткізуін қамтамасыз  е т у . » деп көрсетілген [1]. Электрондық оқыту жүйесі-
нің негізгі құрамдас бөлігі - цифрлық білім ресурстары (ЦБР) болып табылады. Цифрлық білім ресурста-
ры - оқушыларға мектепте оқытылатын пәндердің әр тақырыбы бойынша жаңа материалдарды мульти-
медиялық көріністермен түсіндіріп, интербелсенді тапсырмалар мен бақылау тапсырмаларын орындау 
арқылы алған білімдерін бекітуге мүмкіндік береді [2]. Сондықтан да, қазіргі кезде Қазақстанда орта білім 
беруді ұйымдастыруда электрондық оқыту жүйесінің енгізілуіне байланысты, бірқатар пәндер бойынша 
ЦБР-ы жасалуда, бірақ әр пәннің өзіндік ерекшеліктерін ескере отырып ЦБР-ын пайдалану әдістемесі то-
лығымен зерттелген жоқ. Информатика сабақтарында ЦБР-ын пайдалану оқушының өткізілген тақырып-
тарды есте сақтап, информатиканың іргелі негіздерін тереңірек түсінулеріне мүмкіндік береді. Сондықтан 
да, информатикадан цифрлық білім ресурстарын жасау қажеттілігі туындап отыр. Қазіргі кезде цифрлық 
білім беру ресурстарының түрлері өте көп. Оны барлығы информатика пәні мұғалімі үшін қол жетімді 
деп айтуға болмайды. Сондықтан да, желілік ресурстарды пайдалану мақсатында LearningApps.org 

Вестник КазНПУ имени Абая, серия «Естественно-географические науки», №2(48), 2016 г. 
сервисін мектеп информатикасында қолдану маңызды бір үдеріс болып саналады. LearningApps.org 
сервисі түрлі типтегі білім беру мекемелерінің оқу үрдісін қолдауға арналған Web 2.0 қосымшасы болып 
табылады. Бұл LearningApps - ті сабақта және сыныптан тыс жұмыстарда пайдалануға арналған түрлі 
пәндер бойынша интербелсенді тапсырмаларды құрастыруға арналған құрылымдаушы. PH Bern білім 
беру информатикасы педагогикалық колледжінің орталығы Майнц қалалық университеті мен және 
Циттау /Герлиц (Германия) қалалық университетімен ынтымақтаса отырып, ғылыми- педагогикалық 
жоба ретінде құрастырылған. 
Learning Apps - әр түрлі пәндер бойынша интерактивті оқу-әдістемелік тапсырмаларды жасауға 
арналған әлеуметтік сервис. 
LearningApps.org - түрлі пәндер бойынша интербелсенді оқу- әдістемелік құрал жасауға арналған сер­
вис. Жаңа аккаунт құрғаннан кейін сіз жаңа интербелсенді тапсырмалар жасай аласыз. Сіз жасаған бар-
лық жаттығулар сіздің жаттығулар тізіміңізде автоматты түрде сақталады. Өз қосымшаңызды жарияла-
ңыз. Құрастырушы ретінде өз қосымшаңызды жасаңыз. LearningApps.org тіркелгеннен кейін «Менің сы-
ныптарым» мәзір бөлімі пайда болады, ол жерде сіз оқушылар үшін аккаунт құра аласыз. 
LearningApps.org-бұл өзіңіз жеке интербелсенді дидактикалық мәліметтеріңізді жасауға арналған 34 
қызықты макеттер. Әрбір мұғалім өзінің пәндік аумағында нақты тапсырмаларды шешуге арналған сол 
немесе басқа үлгіні пайдалана алады. Дайын жаттығулардан бөлек өзіңіздікін жасауға болады. Ақтарып 
отырып өзімізге қажет жаттығу макетін таңдаймыз. 
LearningApps.org Жаттығу жасау мысалы. Жұбын табу. Макет толтыру. Макетті толтыруды аяқтап, 
алдын ала көруге өтеміз. Тапсырманың орындалу дұрыстығын тексереміз. Басқа қолданушы пайдалану 
үшін жаттығуларды жариялау. Үлгілер теориялық және практикалық білімдерді бекіту мен тексеру үшін 
пайдалануға болады. Ол түрлі конкурстық шараларға қатысуды ұйымдастыру және оқушылардың 
танымдық әрекеттерін белсендіру үшін қызмет етеді. 
LearningApps.org сервисін информатика сабағында цифрлық білім ресурстары ретінде пайдалана 
аламыз. Жасалған цифрлық ресурстармен таныс болайық [3]. 
1-сурет. LearningApps.org ақпараттық терезе 
103 

Абай атындагы Қаз¥ПУ-ніңХабаршысы, «Жаратылыстану-география гылымдары» сериясы, №2(48), 2016 ж. 
2-сурет. Торлар келісімі макеті (Matchinggrid) 
Жоғарыдағы суреттер төменгі бөліктегімен келісілген болу керек. Бұл үшін суреттерді тапсырманың 
төменгі бөлігіндегі төртбұрыштар ішіне орналастыру үшін сүйреуді пайдаланыңыз. 
3-сурет. Дұрыс жауапты таңдау викторинасы макеті 
Сұрақты мән бере отырып оқу және бір дұрыс жауап таңдау. Таңдалған жауап лезде тексеріледі. 
104 

Вестник КазНПУ имени Абая, серия «Естественно-географические науки», №2(48), 2016 г. 
LearningApps.org 
г * I •  г * 
|  I т  В с е  у п р а ж н е н и я | #  Н о в о е - у п р а ж н е н и е -
-  H i t 3
 = L II
  i u = i 
Н а с т р о й к и  а к к а у н т а :  j a z i r a 
: =  М о и  к л а с с ы | t  М о и  п р и л о ж е н и я 
К о м п ь ю т е р д і ң  н е г і з г і  ң ұ р ы л ғ ы л а  р ы н ы ң  м і н д е т і  м е н мүм  к і н д Гктер і 
К о м п ь ю т е і 
М о н и т о р 
М и к р о п р о ц е с с о р 
В и д е о к а р т а 
Ж е д е л  ж а д ы 
4-cурет. Макет викторина «Қалай миллионер атануға болады?» ойынның дәстүрлі ережелері 
Заман ағымына қарай ақпараттық технологияларды қолдану айтарлықтай нәтижелер беруде. Кез 
келген сабақта цифрлық білім ресурстарын пайдалану оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып 
қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай 
жасайды. Инновациялық технологияны бәсекеге қабілетті үлттық білім беру жүйесін дамытуға және 
оның мүмкіндіктерін әлемдік білімдік ортаға енудегі сабақтастыққа қолдану негізгі мәнге ие болып отыр. 
Қорыта келгенде, LearningApps.org сервисі пән оқытушылары үшін бүл күнделікті дамытылып 
отыратын ашық түрдегі әдістемелік жүйе, оны сабақта қолдану оқытушының шығармашылықпен жүмыс 
жасауына, белсенділігін арттыруына мол мүмкіндік береді. 
Оқу үрдісінде цифрлық білім ресурстары ретінде LearningApps.org сервисін тиімді пайдалану және 
қолдану айтарлықтай оң тәжірибе береді деп айтуға болады. 
1 Adilet.zan.kz 
2 Сидоров С. В ,ГРНТИ: 14 - Народное образование. Педагогика 
3 www. slideshare. net/nadjablust/learningapps-54206936 
Резюме 
Умбеталиева Ж.Е. - магистр информатики II курса, Казахский национальный педагогический университет им. Абая 
Разработка цифровых образовательных ресурсов по информатике в социальном сервисе learningapps.org 
В данной статье представлены данные об использовании сервиса LearningApps.org в виде цифровых образова¬ 
тельных ресурсов в комбинации с интерактивными заданиями в образовательном процессе школьной информатики. 
Использование в образовательном процессе особенностей и возможностей сервиса LearningApps.org дает возмож¬ 
ность интерактивным заданиям совершенствовать творческое развитие учащегося. Известно, что формирование 
информационной компетентности и информационной культуры учащихся на данный момент в системе педагогиче¬ 
ского образования бесспорно является одной из актуальных проблем. Следует заметить, что через использование 
цифровых образовательных ресурсов на уроках информатики при самостоятельной работе учащегося; получении 
знаний за короткое время; проверке приобретенных знаний через тестовые задания; объяснении информационных 
процессов при решении задач; выполнении различных упражнений, требующих определенных действий и движений 
и расширении кругозора большое значение имеют интерактивные задания. 
Ключевые слова: компьютерный класс цифровые образовательные ресурсы, услуги LearningApps.org, интерак¬ 
тивные задачи, (Matchinggrid) 
Summary 
Umbetalieva J.E. - undergraduate informatics II course, Kazakh national pedagogical university named after Abai 
Implementation of digital educational resources on computer social services learningapps.org 
This article presents data on the use LearningApps.org service in the form of digital educational resources in combination 
with interactive tasks in the educational process of the school of computer science . The use in the educational process and 
features LearningApps.org service capabilities enables interactive tasks to improve the creative development of the student . It 
105 

Абай атындагы Қаз¥ПУ-ніңХабаршысы, «Жаратылыстану-география гылымдары» сериясы, №2(48), 2016 ж. 
is known that the formation of information competence and information culture of students currently in the system of teacher 
education is undoubtedly one of the most pressing problems. It should be noted that through the use of digital educational 
resources for computer science lessons at the student's independent work; gaining knowledge in a short time; Verification of 
knowledge acquired through the test items; Information explaining the processes for solving problems; performing different 
exercises that require specific actions and movements and expanding the horizons are important interactive tasks. 
Keywords: computer class digital educational resources, services LearningApps.org, interactive tasks, (Matchinggrid) 
ӘӨЖ 304.2.774 (501.07) 
ГЕОГРАФИЯНЫ ОҚЫП ҮЙРЕНУДЕГІ БЛУМ ТАКСАНОМИЯСЫНЫҢ ТИІМДІЛІГІ 
А.У. Абулгазиев - ага оқытушы, Абай атындагы Қаз¥ПУ 
Мақалада география пәндерін жоғары оқу орындарында өткізудің жаңа тәсілдері және оның тиімділігі туралы 
жазылған. Ғылым мен білімнің дамуына байланысты қазіргі таңда білім берудің көптеген әдіс-тәсілдері қолданысқа 
ие. Осы бағыттағы арнайы курстарстардан мектеп және жоғары оқу орындарының оқытушылары білімім жетілдіріп, 
алған білімдерін іс-жүзінде қолданып сынақтан өткізуде. Кембридж университетінің дайындаған білім берудің жаңа 
жүйесі қазіргі кезде мектеп бағдарламасына еніп,өз жемісін беруде. Менің ойымша география сабақтарында білім 
беруде Бенджамиан Блумның таксономиясы өте тиімді деп ойлаймын. Мақалада Блум таксономиясының шығу тари-
хы туралы түсінік берілген сонымен бірге бұл әдісті қалай қолдану керектігі, тиімділігі және оны іс-жүзінде қалай 
қолдану жолдары берілген. Блум таксономиясы білім, түсіну, қолдану, талдау, жинақтау, бағалау деген алты сатыдан 
тұрады. Мақалада білім алудың алты баспалдығының әдіс-тәсілдері көрсетілген. Бұл әдістерді қалай қолдану 
керектігі туралы арнайы сабақ жоспары және тапсырмалар берілген. Блум таксономиясын қазіргі таңда көптеген шет 
елдің білім беру салалары қолдануда, сондықтанда бізде сабақ жүргізудің осы тәсілін қолдану арқылы сапалы білім 
беруімізге болады. Бұл технология студенттердің өз беттерінше зерттеу жұмыстарын жүргізуіне мүмкіншілік береді. 
Түйін сөздер: блум таксономиясы, технология, білу, түсіну, қолдану, талдау, жинақтау, бағалау, интерпретация, 
трансляция, қазақстанның физикалық географиясы, жер бедері, практика, эндоген, экзоген, әдіс-тәсілдер 
Бүгінгі таңда алда қойылған мақсаттарды іске асыруда басты рөлді мұғалімнің атқаратындығы туралы 
тұжырымға ешкім қарсы шыға қоймас. Білім беру саласында жүргізілген әлемдік зерттеулердің нәтиже-
лері тиісті кәсіптік қасиеттерге ие, оқыту және оқу үдерістерінің қажетті дағдылары мен терең түсінікте-
рін игерген мүғалімдер жастардың білімін сапалық тұрғыдан өзгерте алатынын көрсетіп отыр (Barber& 
Mourshed, 2007). Қазіргі таңда мектептегі білім сапасын жақсарту мақсатында Кембридж университетінің 
Білім беру факультеті дайындаған әдіс-тәсілдерді қолдану кеңінен етек жаюда. Мектепте немесе жоғары 
оқу орындарында білім берудің тәсілдері ұдайы өзгеріске түсіп отыруы заңды құблылыс. Дамыған 
елдердің өздерінде білім берудің технологиясын жетілдіруге көп көңіл беруде [1, 7, 8]. Өндірістегі техно­
логия жылда жаңарып отырғандай, білім беру технологиясы да заманның талабына сәйкес ұдайы өзгеріс-
ті талап ететін сала. Кез келген мемлекеттің экономикалық дамуы, халқының әлеуметтік және рухани 
дамуы, мектепте және жоғары оқу орындарында алған біліміне байланысты. Сондықтанда ЖОО-да да 
білімді қалай студенттерге жеткізуге болады, ол үшін сабақты қалай өткізу керек деген проблема 
жеткілікті. Өзім география пәндерінің оқытушысы болғандықтан студенттерге білімді қалай жеткізсем 
деген ой меніде мазалайды. Сабақты дәстүрлі түрде өткізу арқылы да білім беруге болады. Білім берудің 
бұл түрін тиімсіз деп жоққа шығаруға болмайды. Дәріс өткізу өз уақытында оқулықтардың, қосымша 
материалдардың жетіспеушілігінен туындаған. Қазіргі таңда қажетті ресурстардың жеткілікті болуынан 
көбінесе практикаға көбірек көніл бөлген дұрыс. Практика барысында да дәрісті араластырып өткізуге 
болады. География пәндерін практика жүзінде өткізуге тиімді тәсілдердің бірі. 
Блум таксономиясы. Оқытудың бұл тәсілін америкалық оқыту әдістемесінің психологі Бенджамин 
Блум. «Блум таксономиясы» атты кітабында өз теориясын дамытқан. 1948 ж Бенджамин Блум және 
бірнеше сарапшылар сыныптағы іс әрекеттерді және осы іс әрекеттерді жоспарлаудағы мұғалімнің 
мақсаттарын зерттеді. 1956 ж Блум таксономиясы жарық көрді [2, 3]. 
Таксономия (гр. Taxis - орналасу, құрылыс, тәртіп және nomos - заң).Зерттеудің нәтижесінде үш 
басымдық анықталды:Когнитивті (танымдық), Аффективті (эмоционалдық), Психомоторлы. Сабақ 
беруде танымдықтың рөлі басымдау деп ойлаймын. Бұл жердегі танымдық дегеніміз: сабақты игеру үшін 
үшін оқушы не істеу керектігін анық түсіндіру деген сөз. Танымдық ойлау білім, түсіну, қолдану, талдау, 
жинақтау, бағалау [4,10]. 
Студенттерде Блум таксаномиясы туралы дағдыны қалыптастыру үшін танымдық ойлаудың сұрақта-
рына жауап беру керек. Егер студенттер осы алты сұрақтың жауабын білетін болса кез келген тақырыпта 
берілген тапсырманың шешімін таба алады. 
106 

Вестник КазНПУ имени Абая, серия «Естественно-географические науки», №2(48), 2016 г. 
107 
Білу дегеніміз: Мәлiметтердi қайталау немесе тану арқылы есте қалай сақталғанын тексеруге 
бағытталады, мағлүмат пен дерею^да еске түсiредi. 
Студент:Қолданылған терминдерді, географиялық заңдылықтарды біледі (есте сақтайды және 
қайталайды). 
а) нақты фактілерді біледі, 
ә) жүмыстың орындалу ретін біледі, 
б) негізгі үғымдарды біледі, 
в) ережелерді, қағидаларды біледі. 
Тапсырмалары: Не? Қашан? Қандай? Қайда? 
Түсіну дегеніміз: Оқу материалын түсінген болса келесідей әрекеттерді атқаруға болады: 
Трансляция — оқу материалын бір «тілден» екінші «тілге» ауыстыру мысалы, сызбаларға, картадағы 
түстердің ерекшелігіне қарай, жауын-шашынның түсу мөлшеріне қарай белгілі бір жерге өз сөзімен 
сипаттама беру. 
Интерпретация — оқу материалын «өз сөзімен» түсіндіру, қысқаша баяндау; 
не туралы болатындығын, оның салдары мен нәтижелерін болжау. Жорамалдау — оқу материалдары 
бойынша әңгіменің әрі қарай өрбуі. 
Студент: а) фактілерді, ережелерді, қағидаларды түсінеді. 
ә) сөзбен келтірілген материалдарды, сызбаларды, графиктерді, диаграммаларды түрлендіреді, 
б) сөзбен келтірілген материалды географиялық үғымдарға өзгертеді, 
в) берілген ақпаратты деректерді пайдаланып болашақта туындалуы мүмкін проблемалардың 
салдарын сипаттайды. 
Тапсырмалары: Қалай? Неліктен? Байланысын түсіндіріңіз, айырмашылығын көрсетініз, өз сөзіңізбен 
айтыңыз, графикті-суретті-картаны түсіндіріп беріңіз. 
Қолдану дегеніміз: Оқу материалын нақты жағдайда және мүлдем жаңа ситуацияда қолдануды 
меңзейді. Мүнда ережелерді, әдістерді, үғымдарды, заңдарды, қағидаларды, теорияларды, практикалық 
түрғыдан қолдану кіреді. Оқу нәтижелерін түсіну деңгейіне қарағанда материалды тереңірек игеруді 
талап етеді. 
Студент: а) Ұғымдар мен қағидаларды жаңа жағдайларда қолданады, ә) Заңдар мен теорияларды 
практикалық түрғыдан нақты ситуацияларда қолданады, б) Әдіс немесе жүмыс ретін дүрыс қолданатын-
дығын көрсетеді. 
Тапсырмалары: Жасап көр, кесте қүрастыр, график жаса, қолдану мақсатын түсіндір, шешудің 
бірнеше жолдарын көрсет, берілген гипотезаны тексер. 
Талдау дегеніміз: Оқу материалының қүрылымы анық көрінуі үшін оны қүрамдас бөліктерге бөлу: 
мысалға, географиялық кабықтың бөліктері, оны ажырату, бөліктердің арасындағы байланыс, бөліктердің 
бүтінді қалыптастырудағы рөлі. Яғни оқу материалының мазмүнын сезінумен қатар оның ішкі 
қүрылысын қалайша қүралатындығын талдай алуы керек. 
Студент: а) Жасырын (көзге көрінбейтін) жәйттерді ашады, ә) Ойдың өрбуінен қателер мен 
олқылықтарды айқындайды, б) Фактілер мен олардың салдарының арасын ажыратады, в) Ұсынылған 
фактілердің маңыздылығын айқындайды. 
Тапсырмалар түрі: Қүрылымы қандай? Салдары неде? Топтастырыңыз, салыстырыңыз, себебін 
талдаңыз 
Жинақтау дегеніміз: Оқу материалының элементтерінен жаңашыл сипаттан бүтінді (нәтижені) 
қүрастыру. Жаңа нәтиже ретінде оқу материалдарын мүлдем өзгеше реттейтін хабарлама (баяндама, сөз), 
жүмыс жоспары, кесте, сызбаларды атауға болады. Мүндай оқу нәтижелері жаңа мазмүн мен жаңа 
қүрылымдарды жасап шығаратын шығармашылық әрекеттерді қолдануды талап етеді. 
Студент: а) Шығармашылық түрғыдан кішігірім шығарма (эссе) жазады, ә) Тәжірибе жасаудың өзіндік 
жоспарын үсынады, б) Қандай да болмасын проблеманы шешу үшін өз білімдерін шығармашылықпен 
қолданады. 
Тапсырмалар түрі: Өз шешіміңізді табыңыз, қүрастырыңыз, баламасын табыңыз, бөліктерден қүраңыз, 
жүйеге келтіріңіз, зерттеңіз. 
Бағалау дегеніміз: Оқу материалының маңызын анықтау, ол туралы өзіндік пікір келтіру, ойын 
білдіру. Бүл деңгей алдыңғы категориялардың оқу нәтижелелеріне қол жеткізуді меңзейді. 
Студент: а) Оқу материалы қүрылымының логикасын жазбаша түрде бағалайды, ә) Ішкі немесе 
сыртқы критерийлерге сүйеніп оқу материалының маңыздылығын айқындатады, б) Жасалған шешімдер 
мен қорытындылардың берілген фактілерге сәйкестігін анықтайды. 

Абай атындагы ҚазҰПУ-ніңХабаршысы, «Жаратылыстану-география гылымдары» сериясы, №2(48), 2016 ж. 
1.Жер бедерін түзуші негізгі үрдістерді анықтаңдар. 
2. Жер бедерін түзуші эндогендік геологиялық үрдістерге әсер ететін негізгі энергия көздерін атаңдар. 
3. Жер бедерін өзгертетін экзогендік геологиялық үрдістердің энергия көздерін атаңдар. 
4. Дәптерлеріңе қатпарлы және үзілмелі бұзылулар, орогенді немесе тау түзілу қозғалыстары, 
магматизм, Жерсілкіну түсініктерінің анықтамларын жазыңдар. 
5. Денудация, эрозия, аккумуляция, сел, жер бедерінің эолдық пішіндері жер бедерінің карсталы 
пішіндері түсініктерінің мәнін анықтағдар. 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет