Халық денсаулығын кешенді бағалау. Ана мен баланы қорғаудың мемлекеттік жүйесі. Санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің жұмысын ұйымдастыру Мақсаты
жүктеу/скачать 27,76 Kb.
|
| Халықтың мүгедектігі. Алғашқы мүгедектік көрсеткіші-алғаш рет мүгедек деп танылғандар санының пайызбен көрсетілген халықтың орташа жылдық санына қатынасы. ДДСҰ мәліметтері бойынша, қазіргі уақытта әлемде мүгедектер халықтың шамамен 10% құрайды, олардың негізгі бөлігі қарт адамдар. Мүгедектік критерийлеріне байланысты әртүрлі елдерде айтарлықтай айырмашылықтар байқалады: АҚШ – та – 19%, Ресей Федерациясында – 6%, Қытайда – 5%, Қазақстанда-3%. Ересек тұрғындардың мүгедектікке әкелетін негізгі патологиясы-қан айналымы жүйесінің аурулары, екінші орында – қатерлі ісіктер, үшінші орында-жарақаттар.
Халықтың денсаулық жағдайын кешенді бағалау проблемасы осы уақытқа дейін өз шешімін тапқан. Халықаралық және отандық тәжірибеде интегралдар белгілі көрсеткіштер: - Адами даму индексі (Ади) – үш кезеңнен тұратын интегралдық көрсеткіш; алдағы өмірдің орташа ұзақтығын көрсететін негізгі компоненттер, Білім және өмір сүру деңгейі. - DALY (disability-adjusted life years) – денсаулық жағдайын сандық интегралды бағалау арқылы аурудың жаһандық ауыртпалығын өлшеу үшін қолданылады (еңбекке жарамсыздықпен түзетілген өмір жылдарының саны). - QALY (quality of life outcome/endpoint) – сапалы өткен жылдарды көрсететін индекс. - DALE (disability adjusted life expectancy) - толық денсаулықта өмір сүрген күтілетін орташа өмір сүру ұзақтығы. - HALE (healthy life expectancy) –салауатты өмір сүру ұзақтығы. - ықтимал өмірдің жоғалған жылдары-мерзімінен бұрын қайтыс болу салдарынан жоғалған өмір жылдарының санын анықтауға мүмкіндік беретін көрсеткіш. - еңбекке қабілеттіліктің медициналық-әлеуметтік әлеуеті-жылдар санының пайыздық қатынасы халықтың алдағы еңбек қызметі, егер ол аурулар мен жарақаттармен шектелмесе, еңбек қызметі жылдарының ең жоғары ықтимал санына. -медициналық – демографиялық салауаттылық көрсеткіші-әдіспен есептелген индекс біртекті медициналық-демографиялық жағдайды салыстыруға мүмкіндік беретін рангтық бағалау көрсеткіштер. Денсаулықты интегралды бағалаудың әмбебап критерийлерін іздеуде зерттеушілер (дәрігерлер,психологтар, әлеуметтанушылар және т.б.) өмір сапасына көбірек бет бұруда. Сонымен қатар, қазіргі жағдайда өмір сүру сапасын бағалау және оған қол жеткізу саяси мәнге ие болады, ол әлеуметтік-экономикалық қайта құру динамизмімен өзектендіріледі. Өмір сапасының тұжырымдамалары әлеуметтік саясат саласындағы ұлттық мақсаттарды қалыптастыруға, яғни оларды мемлекеттік құрылымдарды басқару құралы ретінде пайдалануға тікелей әсер етеді. Оларды пайдалану әзірленіп жатқан бағдарламалар негізінде халықтың өмір сүру жағдайларын жетілдіру мақсатында қажет. Халықтың денсаулығы жай-күйінің параметрлері өмір сапасы көрсеткіштерінің жалпы құрылымына органикалық түрде қосылады. Өмір сапасының ұлттық стандарты-бұл адамның материалдық, рухани, зияткерлік, мәдени, эстетикалық және басқа да қажеттіліктерін қанағаттандыру дәрежесін көрсететін интеграцияланған көрсеткіш. Өмір сүру сапасын зерттеуде ескерілетін факторлардың үлкен жиынтығы қиындық тудырады әрбір фактор бойынша жеке-жеке қандай да бір стандарттарды (эталондарды) және осы факторлардың бүкіл кешені бойынша интегралдық көрсеткіштерді (индекстерді) белгілеу. Бұл мәселені шешудің бір тәсілі осы факторларды әртүрлі негіздер бойынша топтастыру болуы мүмкін.Мысалы, адамдардың қанағаттандырылатын қажеттіліктерінің сапалық деңгейі бойынша: бастапқы(азық-түлікке, тұрғын үйге, киімге, қозғалыс құралдарына қажеттілікті қамтамасыз ету, денсаулықты сақтау, текті және әлеуметтік байланыстарды жалғастыру) және екінші (рухани, адамгершілік, эстетикалық сұраныстарды қанағаттандырумен байланысты) болып бөлінеді.Егер бірқатар факторлар бойынша (тамақ, тұрғын үй, табыс деңгейі және т. б.) ғылыми әзірленген стандарттарды немесе дәстүрлі статистиканың орташа көрсеткіштерін пайдалануға болатын болса, онда өз өмірінің жекелеген тараптарының қанағаттану факторлары субъективті мәндердің орташа мәндерін анықтауға мүмкіндік беретін әлеуметтік зерттеулер жүргізуді қажет етеді.,респонденттердің белгілі бір топтары үшін бағалау сипаттамалары. Өмір сапасының ұлттық стандарты-бұл адамның материалдық, рухани, зияткерлік, мәдени, эстетикалық және басқа да қажеттіліктерін қанағаттандыру дәрежесін көрсететін интеграцияланған көрсеткіш. жүктеу/скачать 27,76 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|