ІV БӨЛІМ. Қазақ библиографиясының тарихы
қызметі зор және де ғылым мен
мәдениеттің барлық салаларын қам-
ти тын әдебиеттану ғылымының үлкен
бір саласы екендігін байқаймыз.
Қазақ библиографиясының түр-
лері және олардың жасалу принцип-
тері туралы айта кету жөн болады.
Библиография атаулының басқа са-
лалардай, уақыт жағынан әдебиет
библиографиясы да екі түрге бөлі-
неді: ағымдағы библиография жә не
ретроспективті библиография. Ағым-
дағы библиографияға күнде лікті
бас пасөз материалдарын летописке
түсіру жатса, ал ретроспективті би-
блиография дегеніміз өткен тарихи
кезеңнің материалдарынан библи-
ография жасау. Қазақ әдебиетінде
библиографияның бұл екі түрі де
бар. Қазақ ұлттық Мемлекеттік кі-
тап палатасы шығарып жүрген бас-
пасөз, кітап летопистері осы ағым-
дағы библиографияның қата рына
қосылады. Ал әдебиеттің өткен
тарихи кезеңін қамтитын библиог-
ра фиялардың барлығы да ретро-
спективті библиографиялар болып
есептеледі.
Ішіндегі мазмұны жағынан әде-
биет библиографиясы негізінен үш
түрге жіктеледі: жалпы библиогра-
фиялар, персоналды библиогра-
фиялар, тақырып бойынша жасал ған
библиографиялар. Жалпы библио-
графияның міндеті – баспа бетіндегі
материалдарды ешбір өзгертпей сол
документтік күйінде сақтау болса,
бұл өзгертпей беру – сол материал-
дарды іздеушінің тез де оңай тауып
алуына қиындық келтірмейді. Жалпы
библиографиялар әдебиеттің белгі лі
бір дәуірін, жанрын қамтиды. Пер-
соналды библиографиялар нақтылы
бір ақын, жазушының творчество-
сына арналады. Тақырып бойын-
ша құрастырылған библиография-
лар көркем әдебиеттің белгілі бір
тақырыптарының аумағын қамтумен
шектеледі. Ал әдебиеттің көкейкесті
тақырыптары бойынша жасалған
аса көрнекті библиографияны атай
қою қиын. Өйткені әдебиет библио-
графиясында бұл түр кең өріс алып,
қанағаттанарлық дәрежеде жолға қо-
йылған жоқ.
Алдына қойған мақсаты жағынан
әдебиет библиографиясы негізінен
екі бағытта дамиды. Біріншісі, көп-
шілікке ұсынылатын библиогра-
фиялар. Екінші түрі – ғылыми-зерт-
теу жұмыстарына көмектесетін
ғылыми библиографиялар. Қазақ әде-
биет библиографиясынан осы кезге
дейін жарық көріп жүрген библио-
гра фиялардың дені көпшілікке ұсы-
нылатын библиографиялар.
Көпшілікке ұсынылатын биб-
лиографияның толық болуы шарт
емес, материалдар іріктеліп, таң-
далып алынады. Ал ғылыми-зерт-
теу жұмыстарына жәрдемдесу мақ-
сатын көздеп жасалған ғылыми
библиографияның принциптері өзге-
шелеу екенін әрқашан да ескерген
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У