И. А. Зимняя педагогикалық психология екінші, толықтырылған, түзетілген және қайта өңделген басылым
жүктеу/скачать 2,46 Mb.
|
Зимная кітап Педагогикалық психология
| Қиындықтар функциясы
Қиындықтардың позитивті функциясы (А.К. Маркова бойынша) «... екі мәнге ие: а) индикаторлық (мұғалімнің назарын аудару; мысалы, зейінді мұғалім өзінің қиындықтарын оқушыларының қателіктерінен көреді); б) ынталандырушы, жұмылдырушы (мұғалімнің іс-әрекетін қиындықтарды талдау мен оларды жеңуде белсендендіру, тәжірибе жинақтау)» [129, 84 б.]. Осы тұрғыдан мұғалімнің күрделі педагогикалық немесе коммуникативтік міндеттерді сәйкес шешпеу салдарынан туатын қателіктерге қатысты мұғалім позициясының екіжақтылығы көрнекті. Біреулері мұндай іс-әрекетте қате жіберуге болмайды десе, басқалары оларды қажетті және міндетті түрде болатын элемент ретінде қарастырады. Сонымен бірге, А.К. Маркова қиындықтардың негативті функцияларын да бөледі, олар да екі мәнге ие: «а) тежеуші (қиындықтарды жеңу жағдайының болмауы кезінде немесе өз-өзіне қанағаттанбау болған жағдайда мысалы, өзін-өзі бағалаудың төмен болуы) және б) деструктивті, қиратушы (қиындықтар іс-әрекеттің тоқталуына, ыдырауына, мектептен немесе кәсіптен бас тартуға әкеледі)» [129, 84 б.]. Әдетте іс-әрекетте, қарым-қатынаста адам тек осы процестердің ары қарай қалыпты іске асуына кедергі келтіретін жағдайларды ғана белгілеп отырса, мұғалім үшін өз басынан өтетін қиындықтарды да, оларды үнемі қиындықтар ретінде саналы түсінбесе де білу маңызды. Іс-әрекет субъекттері оны қиындықтар, кедергілер ретінде түсінетін бірлескен іс-әрекетте, қарым-қатынаста кездесетін ауыртпалықтар мен кедергілер, зерттеу (Е.В. Цуканова) нәтижелерінің көрсетуінше, іс-әрекеттің сипаты мен қарым-қатынастың жағдайына сәйкес келмейтін мінез-құлықтан, контакт орнату мен оны сақтау ерекшеліктерінен, қарым-қатынасқа түскен адамдардың психологиялық жайлылығының деңгейінен, олардың эмоционалдық көңіл-күйлерінен байқалады. Қиындықтар осы жағдайлардың біреуінде байқалынуы мүмкін, алайда көп жағдайда олардың бірнешеуінде бір мезгілде байқалады.
жүктеу/скачать 2,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|