I бастауыш мектеп оқушыларының СӨйлеу дағдысын қалыптастырудың Ғылыми. Теориялық негiздерi
жүктеу/скачать 22,93 Kb.
|
|
Бастауышсыныпоқушыларыныңауызша сөйлеудағдысынқалыптастыру Жоспар Кіріспе Қолданылғанәдебиеттер Кіріспе I БАСТАУЫШ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ СӨЙЛЕУ ДАҒДЫСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ҒЫЛЫМИ. ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГIЗДЕРI. 1.1. Бастауышмектепоқушыларыныңсөйлеудағдысынқалыптастырумәселесiнiңзерттелуi. 1.2. Кішіжастағыоқушылардыңауызшасөйлеудағдыларынқалыптастырудыңлингвистикалықнегіздері. 1.3. Бастауышмектепоқушыларыныңсөйлеудағдысынаәсерететiнпсихологиялықфакторлар. I.4. Бастауышмектепоқушыларыныңсөйлеудағдысынқалыптастырудыңпедагогикалықнегiзi мен тәрбиелікмәні. II КІШІ ЖАСТАҒЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ АУЫЗША СӨЙЛЕУ ДАҒДЫСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ӘДIСТЕМЕСI ІІ.1 «Әліппе» оқулықтарыноқушылардыңауызшасөйлеудағдыларынқалыптастырутұрғысынанталдау II. 2 Кішіжастағыоқушылардыңауызшасөйлеудағдылары мен қалыптасудеңгейлері. 2.3 Бастауышмектепоқушыларыныңауызшасөйлеудағдысынқалыптастыруәдіс. тәсілдері ІI. 4 Бастауышмектепоқушыларыныңауызшасөйлеудағдысынқалыптастыруәдiстемесiнiңтиiмдiлiгiн эксперимент жүзiндедәлелдеу Қорытынды Пайдаланылғанәдебиеттертiзiмi Кiрiспе
Зерттеудіңөзектілігі: Қазіргікездеқоғамдатүрліэкономикалық- әлеуметтікреформаларжүріпжатыр. Мұндайөзгерістерден орта мектептерде сырт қалмады, себебібүгінгікүндебілім беру салаларынантәрбиелі, ұлттық мәдениеттімеңгерген, шығармашылойлайалатынжастардыдаярлауталап етілуде. Осығанорай,мемлекеттарапынанбілім беру салаларынареформалауға ерекшекөңілбөлінуде. ЕлбасыН.Назарбаев: Білім беру реформасы - Қазақстанныңбәсекеге нақтылықабілеттілігінқамтамасызетугемүмкіндікберетін аса маңызды құралдардыңбірі-,деп, білім беру жүйесіндежүргізіліпжатқанреформалар бүгінгікұнніңталабынантуындапотырғанынатапкөрсеткен. Сондықтан ...экономикалықжәнеқоғамдықжаңаруқажеттіліктеріне сай келетінжас өскелеңұрпақтытәрбиелепшығаруоқушылардыңанатіліндешешенсөйлеуі,өз пікірінжүйеліжеткізуінебайланысты [1]. Ал мұныңіргетасыбастауыш сыныптардақаланады. ҚазақстанРеспубликасының 2015 жылғадейiнгiбiлiмберудiдамыту Тұжырымдамасындабастауышмектептебiлiмберудiңмаңыздылығынатайкелiп, қазақтiлiноқытудыңбастыұстанымдарын: Бастауышмектептiңнегiзгi мiндетi – баланыңжекебасынбастапқықалыптастырудықамтамасызету, оның қабiлеттерiнанықтаужәнедамыту. Осы сатыдағыоқу мен тәрбиеоңуәждi қалыптастыруға, оқуқызметiнбiлуі, оқу, жазу, санаудыңберiкдағдыларын үйренуге, тiлдiңқарым-қатынастыққарапайымтәжiрибесiне, өзiн-өзi ш ығармашылықтұрғыдантанытабiлугебағдарланады, - депбелгiленген [2]. Бастауышмектептiңқазақтiлiсабағындажекетұлғанықалыптастыру оқушыныңөз ой-пiкiрiнанатiлiндееркiн, дұрыс, түсiнiктiжеткiзебiлуден басталады. Оқушыайтайындегенойын, бiрiншiден, жасқанбайжеткiзебiлуi; екiншiден, сөйлемдердiдұрыс та нақтықұрастыраалуы; үшiншiден, сөйлеу мәдениетiнiңалғашқықарапайымэлементтерiнмеңгеруi; төртiншiден, қоршағанортаға сай қарым-қатынасжасайбiлуітиiс. Сайыпкелгенде, осының бәрi, Тұжырымдамадакөрсетiлгендей, тiлдiкқатынастыңбастықағидалары мен ұстанымдарынменгерудiқажететедi. Сондықтанбастауышмектептеқазақ тiлiнҚазақстанРеспубликасыныңмемлекеттiксұранысынаорайоқытып, қатысым арқылыбалалардыңауызшасөйлеудағдысынқалыптастыруөзектiмәселеге айналыпотыр. Қазіргікезеңдебілім беру салаларындажаһандануүрдісіжүріп жатыр. Осы үрдісарқылыбастауышмектептеқазақтіліноқытуәдістемесіне жаңаинновациялықтехнологияларкөптепенуде. Әлемдікпедагогиканыңозық тәжірибелерінұлттықпедагогикадасапалықолдану - бүгінгікүннің аса маңыздымәселелерініңбіріболыпотыр. Ендеше, І сыныпоқушыларыныңауызша сөйлеудағдыларынинтерактивтіәдістер, диалогтіоқытут.б. технологиялары арқылықалыптастырумәселесіоқушылардыңжекетұлғалыққасиеттерін тәрбиелеумен, олардыңпәнгедегенқызығушылықтарынарттыруменсабақтасуда. БастауышмектепоқушыларыныңтіліндамытумәселесінеЫ.Алтынсарин, А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытовт.б. ұлыпедагогтарөзкезінде ерекшекөңілбөлгенболатын. Бірақ, қазақмектептеріндегітілдамыту мәселесіәсіресеегеменді ел болғаннанкейінғанағылымизерттеупәніне айналабастады. Бұлжөніндебастауышмектепоқушыларыныңтіліндамытуға арналғанС.Рахметова, Т.Әбдікерімова, Г.Уаисова, Ә.Жұмабаеват.б. сияқты ғалымдардыңзерттеулері мен еңбектерінтүрлікітапшалар, мақалалардыңжарық көргенінайтуғаболады. Дегенмен, кішіжастағыоқушылардыңауызшасөйлеу дағдыларынқалыптастыруәдістемесікүнібүгінгікүнгедейінғылымитұрғыда зерттелгенжоқ. Оқушылардыңанатіліндеөзсөзінтүсінікті, тартымды жеткізудағдыларынашарқалыптасқан. Мұнымектепбітіріпкелгеноқушылардың сөйлеудеңгейінен-ақбайқауғаболады. Соныменқатар, бөбектердіңмектепке алтыжастанқабылдануы да бұлпроблемеғаорасанзоркөңілбөлудіталапетіп отыр. Оқушылардыңсөйлеудағдысынкішіжастанбастапқалыптастыружөнінде ғылымизерттелгенәдістеменіңжоқтығымұғалімдергеқиындықтуғызуда. Оқушылардыңөзойындәл, сауаттыжеткізеалмауы осы жұмыстыңмектепте жүйесіз, мақсатсызжүргізілуінде. Мұныңбарлығызерттеутақырыбының өзектілігінкөрсетеді. Зерттеупәні: І сыныпоқушыларыныңауызшасөйлеудағдысынқалыптастыру үрдісі. Зерттеунысаны: І сыныпоқушыларыныңауызшасөйлеудағдысын қалыптастыруәдістемесі. Зерттеумақсаты: І сыныпоқушыларыныңауызшасөйлеудағдысын қалыптастыруәдістемесініңтеориялықнегіздерінзерделеу, соныңнегізінде кішімектепжасындағыоқушылардыңауызшасөйлеудағдысынқалыптастыру әдістемесінжасау. Зерттеудіңміндеттері: - Кішімектепжасындағыоқушылардыңауызшасөйлеудағдысын қалыптастыруғабайланыстылингвистикалық, психологиялық, педагогикалық әдебиеттердіоқып, талдайкеле, зерттеужұмысымыздыңтеориялықнегізін анықтауғапайдалану; - Оқушылардыңауызшасөйлеудағдысынқалыптастырудыңтәрбиелікмәнін ашыпкөрсету; - Оқушылардыңауызшасөйлеудағдысынжаңаинновациялықтехнологиялар негізіндеқалыптастыруәдістемесінжасау; - Кішіжастағыоқушылардыңқазақтілісабағындаауызшасөйлеу дағдыларынқалыптастырудыңұтымдыәдістерінайқындау; - Кішіжастағыоқушылардыңқазақтілісабағындаауызшасөйлеу дағдыларынқалыптастыруғабағытталғантапсырмалар мен мәтіндержүйесін жасау; - Ұсынылғанәдістеменіңтиімділігінтәжірибежүзіндедәлелдеу. Зерттеуболжамы: Бастауышмектепоқушыларыауызшасөйлеудағдыларына төселсе, біріншіден, оқушыларқазақтілініңзаңдылықтарынтілдікқатынас кезіндееркінқолданады, екiншiден, орындысөйлеугеүйренедiсоларқылы жекетұлғалыққасиеттерітәрбиеленедi, үшiншiден, өзойынорынды, дәл, жүйелепжеткiзугедағдыланады, төртіншіден, кішімектепжасындағы оқушылардыңбілімінкөтеругеәсерінтигізеді. Жетекші идея: Кішіжастағыоқушылардыңауызшасөйлеудағдысыбірінші сыныптанбастапқалыптастырылуыолардыңжекетұлғаретiндедамуына,оқу- танымдықәрекеттерініңжандануына, бiлiмдiжан-жақтымеңгеруiне, тiлдiк қатынастаөзойындұрысәрiтолықжеткiзуiнеигiықпалетедi. Зерттеудіңәдіснамалықжәнетеориялықнегіздері: Зерттеудің әдіснамалықжәнетеориялықнегіздерінепсихологиядағыәрекеттеориясы, жас жәнепедагогикалықпсихологияның, ұстазпсихологиясы мен оқыту психологиясыныңдеректері, педагогика ғылымыныңсоңғыжетістіктеріжәне ауызшасөйлеудағдыларынқалыптастыруғаарналғанеңбектернегізгеалынды. Зерттеуәдістері: Ғылымизерттеужұмысындаоқушыларәрекетінің нәтижесінқорыту, баяндау, талдау, салыстыру, жүйелеу, нақтылау,ассоциациялықәдістеріарқылысараланып, бастауышмектеп мұғалімдерініңозаттәжірибелерінталдау-жинақтау, қорыту, эксперимент нәтижелерінтексеріпжүйелеу, математикалық-статистикалықәдiстер қолданылды. Зерттеудіңғылымижаңалығы: - Алғашретқазақтілісабақтарындакішіжастағыоқушылардыңауызша сөйлеудағдысынқалыптастырудыңәдiстемесіұсынылды; - І сыныпоқушыларыныңауызшасөйлеудағдысынқалыптастырудатиiмдiжаңа инновациялықтехнологиялар: диалогтыоқытутехнологиясы, интерактивтi әдiстердiпайдаланутехнологиясы, кейс технологияларынегізіндеоқытудың өзiндiкбелгiлерiайқындалды; - Оқушылардыңауызшасөйлеудағдысынқалыптастыруғаарналғанжаттығулар мен мәтіндержүйесіұсынылды; - Диалогтыоқыту, топтық, ойынт.с.с. сабақтардыңоқушылардыңшығармашылық қабiлетiндамытудағыұтымдылығыайқындалды. Зерттеудіңтеориялықмаңызы: Қазақтiлiсабақтарындакішіжастағы оқушылардыңауызшасөйлеудағдысынқалыптастыруғабайланыстыалынған тұжырымдар мен қорытындыларқазақтiлiноқытуәдiстемесiнтеориялық тұрғыдантолықтырады, соныменқатарсабақтажаңаинновациялық технологиялардықолданумәселесінеүлесқосады. Ауызшасөйлеудағдыларын қалыптастырумәселесiндебелгiленгенұстанымдарбастауышмектептетiл дамытудыңқағидалары мен заңдылықтарындамытуғаигiәсеретедi. Зерттеудің теориялықнәтижелерінмектептежәнежоғарыоқуорындарындақазақтілін оқытуәдістемесі, тілмәдениетісалаларыноқытудаарнайы курс ретінде пайдалануғаболады. Зерттеудіңпрактикалықмаңызы: Зерттеужұмыстарыныңнәтижелері бастауышмектепоқушыларыныңауызшасөйлеудағдыларынқалыптастыруға арналғанәдістемелікқұралдакөріністапты: Кішімектепжасындағы оқушылардыңауызшасөйлеудағдыларынқалыптастыружолдары. Зерттеу жұмысыныңнәтижелерініңтиімділігіпедагогикалық эксперимент барысында дәлелденді. Сондықтан, зерттеужұмысындағынәтижелердiбастауышмектеп мұғалiмдерi мен әдiскерғалымдарқолданаалады. Жұмыстаұсынылған тапсырмалар мен жаттығуларды, сабақүлгiлерiнмектепмұғалiмдерiнiң күнделiктiоқытупроцесiндепайдалануынаболады. ПедагогикалықэксперименттіктірекретіндеОңтүстікҚазақстан облысы, Шымкент қаласындағы №38 Н. Оңдасыноватындағы, № 50 А.Байтұрсынов атындағы, Шардарақаласындағы М. ӘуезовжәнеШардараатындағы орта мектептеріалынды. Зерттеуүшкезеңдежүргiзiлдi: Бiрiншiкезеңде (2003-2004 ж.ж.) зерттеужұмысыныңтақырыбына байланыстыбиблиографиялықжұмысжүргiзiлдi. Тақырыпқабайланысты лингвистикалық, педагогикалық, психологиялық, әдiстемелiкеңбектер қарастырылып, бастауышмектепмұғалiмдерiнеанкеталарберiлдi. Осының негiзiндеғылымизерттеужұмысыныңмақсаты мен мiндеттерi, пәнi мен болжамы айқындалды. Бастауышмектептеқазақтiлiсабағындаоқушылардыңауызша сөйлеудағдысынқалыптастырудыңжетекшiидеясыбелгiлендi. Бастауыш мектептеоқушылардыңауызшасөйлеудағдыларынқалыптастыруғаарналған анықтау, оқытуэксперименттеріжүргізілді. Екiншiкезеңде (2004-2005 ж.ж.) ғылыми-әдiстемелiкәдебиеттер жүйелендi, озықтәжiрбиелiмұғалiмдер мен алдыңғықатарлыәдiскерлердiң жұмыстарынасүйенеотырып, оқушылардыңауызшасөйлеудағдысын қалыптастырудыңтиiмдiжолдарықарастырылды. Мектептердебастауышмектеп оқушыларыныңауызшасөйлеудағдыларынқалыптастыруғаарналғаноқыту эксперименттеріөткізілді. Шәкiрттердiңауызшасөйлеудағдысынқалыптастыру тапсырмалары, мәтіндержүйесібелгiленiп, жүйегекелтiрiлдi. Диалогтыжәне монологтысөйлеугеүйрететiнтапсырмалардың, жаттығулар мен мәтіндердің, ойын, топтықоқытут.с.с. сабақтардыңтиiмдiтүрлерiсұрыпталыпалынды. Үшiншiкезеңде (2005-2006 ж.ж.) Кішімектепжасындағыоқушылардың ауызшасөйлеудағдыларынқалыптастыруғаарналғаналдыңғыкезеңдерде анықталып, сараланғанәдістемеіскеасырылды. Бастауышмектептеқазақтiлi сабағындаоқушылардыңауызшасөйлеудағдыларынқалыптастырудыңтәжiрибе материалдарытексеруденөткiзiлiп, нәтижелерiжинақталып, Стьюдент критериясыбойыншатексеріліп, қорытындыланды. Қорғауғаұсынылатынтұжырымдар: - Кішіжастағыоқушылардыңауызшасөйлеудағдысынқалыптастыру әдістемесінтеориялықжағынаннегіздеп, оны практикадажүзегеасыру механизмдерінжан-жақтыталдаумектептабалдырығыналғашаттағаноқушығаөз анатілініңболмысынтәжірибежүзіндеаңғарып, оны меңгерудіңтиімді жолдарынкөрсетеді. - Кішіжастағыоқушылардыңауызшасөйлеудағдысынқалыптастыруғаарналған жаттығулар мен мәтіндердіңұтымдылығы, олардыңтіліндамытып, білімін арттыратындығы; - Кішіжастағыоқушылардыңауызшасөйлеудағдысынқалыптастыруда қолданылатынжаңаинновациялықтехнологиялардыңоқушылардың ой-өрісін кеңейтіп, жекетұлғалыққабілеттеріндамытатындығы; - Ұсынылғанәдiс-тәсiлдерарқылыоқушылардыңшығармашылыққабiлеттерiнiң артатындығы. Зерттеужұмысыныңталқылануыжәнежариялануы: Зерттеужұмысының мазмұнынқұрайтыннегізгітұжырымдар мен нәтижелерӘл Фараби атындағыҚазақ ұлттықмемлекеттікуниверситетінде, М. ӘуезоватындағыОңтүстікҚазақстан мемлекеттікуниверситетіндеөткізілгенреспубликалықжәнехалықаралық ғылыми-практикалықконференцияларда, республикалықәдiстемелiкжурналдарда жарықкөрді. Абай атындағыҚазақұлттықпедагогикалықуниверситетiнiң бастауышмектептеанатiлiноқытудыңтеориясы мен әдiстемесiжәнеқазiргi қазақтiлiтеориясы мен әдiстемесiкафедраларыныңмәжiлiстерiнде, әдiстемелiксеминарлардаталқыланды. Зерттеунәтижелерібарлығы 1 әдістемелікқұралда, 17 мақаладажарияланды. Зерттеужұмысыныңқұрылымы: Диссертациялықжұмыскiрiспеден, екi тараудан, қорытындыдан, әдебиеттертiзiмiненжәнеқосымшадантұрады. 1 жүктеу/скачать 22,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|