І бөлім Құрастырған Есілбай жалпы орта білім беру мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі А. С. Шарпекова


Синтаксистік байланыс туралы түсінік



бет34/53
Дата06.01.2022
өлшемі164,64 Kb.
#11375
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   53
Байланысты:
0001da17-8e08cdd0

Синтаксистік байланыс туралы түсінік. «Сөйлем – ойды білдіреді, сөзден құралады» деген тұжырыммен өткен сабақтан таныспыз. Сөйлемнің құрамындағы сөздер бір-бірімен өзара синтаксистік заңдар бойынша байланыспаса, сөйлем де қалыптаспайды, ой да берілмейді. Ендеше сөйлем құрамына енетін сөздер бір-бірімен синтаксистік байланыста болады.

Синтаксистік байланыс дегеніміз – синтаксистік компоненттердің бір-бірімен мағыналық және тұлғалық жақтарынан сәйкесіп, үйлесімге келуі.

Синтаксистік байланысқа түсетін сыңарларды синтаксистік компоненттер деп атаймыз. Байланыс әр түрлі деңгейдегі тілдік бірліктер арасында орын ала береді. Егер сөйлем құрамындағы сөздер (сөздердің түрленген тұлғалары) байланысып, компонент болса, құрмалас сөйлемдерде компонент болатындар – оның құрамына енген жай сөйлемдер.

Синтаксистік байланыс байланыстың сөздердің арасында орнау сипаты және компоненттерінің мағыналық, тұлғалық қарым-қатынасына қарай салалас және сабақтас байланыстар болып екіге бөлінеді.

Мағыналық жақтан өзара тең дәрежелі, тұлғалық жақтан бірі екіншісіне тәуелді болмайтын компоненттер арасындағы байланыстың түрін салалас байланыс дейміз.

Мағыналық жақтан бірі екіншісін сипаттай (анықтай, пысықтай, толықтай, баяндай, айқындай, т.б.) келген, тұлғалық жақтан бірі екіншісіне тәуелді компоненттер арасындағы байланысты сабақтас байланыс дейміз.

Сабақтас байланыс басыңқы және бағыныңқы компоненттерден тұрады.





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   53




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет