І. Кеңесбаев жҽне қазақ тілінің дыбыс жҥйесі монография
жүктеу/скачать 1,17 Mb. Pdf көрінісі
|
Кенесбаев pdf
| с
, ш ), тҧйық жолды ( п , т , қ , к ) болып екiге айыpылады. Босаң жолдылаpы да ашық ( ж , з ), тҧйық ( б , д ), тҧйықтау ( г , ғ ) болып ҥшке айыpылады" [63, 373-б.]. Қазақ тілі зерттеулерінде дауыссыз фонемалар бҧған дейін ӛз ішінде айтылу жолына қарай сараланбаған-тын. Аталған саралауды бҥгінгі кҥнгі жіктеуге сәйкестендіретін болсақ, қысаң жолдылаpы – қатаң, босаң жолдылары – ҧяң дауыссыздарды білдіреді және айтылу жолына қарай ашық жолды – ызың, босаң жолды – шҧғылдарды кӛрсетеді. Ғалымның тҧйықтау жолдыға жатқызған г , ғ дауыссыздары І.Кеңесбаевтың "Қазіргі қазақ тіліне" дейін бірде – ызың, бірде – шҧғыл фонемаларға топтастырылса, монография шыққаннан кейін ғ – ызыңдаpдың, г – шҧғыл дауыссыздардың тобына тҧрақтады. А.Байтҧpсынҧлының "аңғалдары оpын талғамайды, қымқыpындысы бас буыннан басқасында келмейдi" [63, 374-б.]. Ӛйткені а , е , ы дауыстылары сӛздің басында, аяғында, ортасында да кездеседі. Ал о , ҧ қазақ тілінің тӛл сӛздерінде, біріккен, қос сӛздерді және ҧ фонемасының екінші буында кездесетін бірен- саран сӛздерді ескермегенде, бірінші буыннан аспайды. Сондай-ақ дауыссыз p , у , и , ң фонемаларының сӛз басында, ғ , г дауыссыздарының сӛз басы мен аяғында келмейтiндеpi жӛнiндегі пікірлері бҥгінгі кҥн талабына да жауап береді. Дәлірек айтсақ, І.Кеңесбаев дауыстыларды буын талғайтындар ( жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|