I. Кіріспе II. Негізгі бөлім

Алкадиендердің алынуы
•
Диен көмірсутектерінің маңызды өкілдері бутадиен-1,3-ті ( дивинилді ) және 2-
метилбутадиен-1,3-ті ( изопренді ) алудың негізгі жолдарына тоқталайық. 
•
1. Өнеркәсіпте бутадиен-1,3 пен 2-метилбутадиен-1,3-ті С r 2 O 3 катализаторы
қатысында 600 — 650°С температурада cәйкес алкандарды дегидрлеп алады : 
H 3 C - CH 2 - CH 2 - CH 3 → H 2OCH - CH=CH 2 + 2 Н 2
•
2. Алғаш рет С. В. Лебедевтің тәсілімен 1932 жылы бутадиен катализатор 
ретінде алюминий оксиді мен мырыш оксидтерінің қатысында этил спиртін
дегидратациялап және дегидрогендеп алынды. Кейін бұл әдіс өнеркәсіпте
қолданылды: 
•
2С 2 Н 5 ОН → Н 2 С = СН — СН = СН 2 + 2Н 2 О + Н 2

•
Құрылымдық қаңқасының изамериясы
Қос байланыс орны бойынша изомерия
Цис - трансизомерия (кеңістіктік немесе геометриялық)
Алкадиендер алкиндер мен 
циклоалкендерге класаралық
изомер.

•
Химиялық қасиеттері. Молекулаларында қос байланыстары болғандықтан, диендердің
химиялық қасиеттері алкендерге ұқсас, бұлар да қосылу және полимерлену
реакцияларына оңай түседі. Қосылу реакциялары Алкадиендер галогендерді, сутекті, 
галогенсутекті қосып алады. Молекулаларындағы қос байланыстары дара байланыспен
бөлінген диендер қасиеттерінің ерекшеліктері бар. Бұл диендер реагенттерді бір немесе
екі қос байланыстары бойынша (1,2 және 3,4 қосылу ) да, молекуланың екі шетіне де (1,4 
қосылу ) қосып алады. Диендердің қосылу реакцияларында, негізінен, екі қос байланыс
үзіліп, галогендер мен галогенсутектерді молекуланың екі шетіне қосады
•
Физикалық қасиеттері Диендердің физикалық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтары
алкендердің қасиеттеріне ұқсас.Физикалық қасиеттері Пропадиен-1,2 және бутадиен-1,3 –
газдар 2-метилбутадиен-1,3 – ұшқыш сұйықтық Оқшауланған қос байланыстары бар 
алкадиендер – сұйықтықтар Жоғары диендер – қатты заттар

ҚОРЫТЫНДЫ
•
Қорытындылай келе 2-метил-1,3-бутадиен немес изопрен , сондай ақ каучук
суды,газды және электр тогын өткізбейді. XIX ғасырдың басынан бастап каучук аяқ
киім және су өткізбейтін киімдер өндірісінде колданыла бастады . Бұл бұйымдардың
пайдалылығымен қоса , айтарлықтай кемшіліктері де болады , олар салкын ауа
райында қатты және морт болып , ал ыстықта жұмсарып , жабысқақ касиетке ие
болады . Каучукке беріктік , тозбау , майысқақтық , температура өзгерісіне төзімділік
қасиеттерін беру үшін оны вулканизациялайды – күкірт қосып , қыздырып , резеңкеге
айналдырады . Вулканизациялау кезінде каучуктың сызық тізбекті молекулалары ірі
торлы молекулаларға « тiгiлiп >> резеңке алынады .

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1.
https://slide-share.ru/alkadiender-zhalpi-sipattamasi-izomeriyasi-nomenklaturasi-tabighi-kauchuk-
zhane-479112
2.
https://studarium.ru/article/184
3.
Патсаев Ә.Қ. Органикалық химия: оқулық –Алматы: Эверо, 2015-616 бет.
4.
Дәуренбеков Қ.Н. Органикалық химия: оқулық 1,2том, Ш: Әлем. 2016, 1т.- 500б., 2т.-432б.
5.
. Э.Т. Огонесян. Учебник. Органическая химия. Москва. Издательский центр «Академия», 
2011г.-432с.