22. Асқазанның секреторлық қызметі.
Асқазанның негізгі ас қорыту функциялары:
мотор - асқазанда химусты сақтауды, оны механикалық өңдеуді және асқазанның ішек ішіне эвакуациясын қамтамасыз етеді;
секреторлық - асқазан сөлі компоненттерінің синтезі мен секрециясын өндіріп, кейіннен тағамды химиялық өңдеуден өтуін қамтамасыз етеді.
Асқазанның ас қорытпайтын функциялары: қорғаныс, экскреторлық, эндокриндік және гомеостатикалық.
Ас қорытудың секреторлық қызметі - бұл ас қорыту сөлін шығару функциясы. Оны ас қорыту, сілекей, ішек-қарын бездері, ұйқы безі, бауыр атқарады. Сөл құрамында органикалық қоректік заттарды ыдыратын ферменттер болады. Олар 3 топтан тұрады. Атап айтсам: протеаза, липаза, карбогидролазадан тұрады.
Протеаза ферменті белоктарды пептид және амин қышқылдары сатыларына, липаза – әрбір май түрін май қышқылдары мен глицерид, ал карбогидралаза – полисахаридтерді (крахмал, гликоген) мономахаридтерге дейін ыдыратады.
Асқазандағы тағамның қорытылуы асқазан сөлінің ферменттерімен жүзеге асады, оны асқазанның шырышты қабығында орналасқан бездері шығарады. Асқазан бездерінің үш түрі бар: іргелі (меншікті), кардиальді және пилорлық.
Меншікті бездер түбі, денесі мен кіші қисықтық аймағында орналасқан. Олар жасушалардың үш түрінен тұрады:
пепсиногендер бөлетін негізгі пепсин;
тұз қышқылы мен Касла ішкі факторын бөлетін астар (париетальды);
шырыш бөлінетін қосымша (мукоидты)
Осы бөлімдерде эндокринді жасушалар, атап айтқанда, париетальды жасушалардың қызметін реттеуге қатысатын энтерохромафин тәрізді жасушалар, гистамин бөлетін және дельта жасушалары, соматостагин бөледі.
Кардиальді бездері кардиальді аймағында орналасқан (өңеш пен түбінің арасында) және асқазанның бетін зақымданудан қорғайтын және тамақтың өңештен асқазанға өтуін жеңілдететін тұтқыр шырышты секреция (шырыш) бөледі.
Пилорикалық бездер пилоруста орналасқан және тамақтан тыс уақытта мукоидты секреция шығарады. Тамақтану кезінде бұл бездердің секрециясы тежеледі. Сондай-ақ, гастрин гормонын шығаратын G-жасушалары бар, олар іргелі бездердің секреторлық белсенділігін реттеуші болып табылады. Сондықтан асқазанның антральды қабығын ойық жара ауруы кезінде алу оның қышқыл түзуші функциясының тежелуіне әкелуі мүмкін.
На всяких случаев, басқа да қызметтері:
Достарыңызбен бөлісу: |
