И. П. Павлов жасаған созылмалы зерттеу әдісінің мәні, оның артықшылықтары
жүктеу/скачать 1,28 Mb.
|
È. Ï. Ïàâëîâ æàñà?àí ñîçûëìàëû çåðòòåó ?ä³ñ³í³? ì?í³, îíû? àðòû?
- Бұл бет үшін навигация:
- Сілекей бөлінуінің реттелуі.
| Сілекейдің қызметі келесідей:
Тамақты ылғалдандыру, қатты заттарды еріту, шырышпен сіңдіру және тамақтың түйінін қалыптастыру. Сілекей жұтылу процесін жеңілдетеді және дәм сезудің пайда болуына ықпал етеді. Көмірсулардың а-амилаза мен мальтазаның болуына байланысты ферментативті ыдырауы. А-амилаза ферменті полисахаридтерді (крахмал, гликоген) олигосахаридтер мен дисахаридтерге (мальтоза) ыдыратады. Тамақ ішіндегі амилазаның әрекеті асқазанға енгенде, ол сәл сілтілі немесе бейтарап ортада болғанша жалғасады. Қорғаныс функциясы сілекейде бактерияға қарсы компоненттердің болуымен байланысты (лизоцим, әр түрлі кластардың иммуноглобулиндері, лактоферрин). Лизозима немесе мурамидаза - бұл бактериялардың жасушалық қабырғасын бұзатын фермент. Лактоферрин бактериялардың тіршілік әрекетіне қажетті темір иондарын байланыстырады, осылайша олардың өсуін тоқтатады. Муцин сонымен қатар қорғаныс қызметін атқарады, себебі ол ауыз қуысының шырышты қабығын тағамның зиянды әсерінен (ыстық немесе қышқыл сусындар, ыстық дәмдеуіштер) қорғайды. Тіс эмальының минералдануына қатысу - кальций сілекейден тіс эмальына түседі. Оның құрамында Са2 + иондарын байланыстыратын және тасымалдайтын ақуыздар бар. Сілекей тістерді кариестің пайда болуынан қорғайды. Сілекей бөлінуінің реттелуі. Сілекейдің бөлінуін сілекей бездерін иннервациялайтын вегетативті нервтер жүзеге асырады: парасимпатикалық және симпатикалық. Сілекей безінің парасимпатикалық нерві қозған кезде құрамында органикалық заттардың (ферменттер мен шырыштың) мөлшері аз сұйық сілекей көп мөлшерде түзіледі. Симпатикалық нерв қозған кезде аз мөлшерде тұтқыр сілекей пайда болады, оның құрамында муцин мен ферменттер көп. Тамақ қабылдау кезінде сілекей бөлінуінің активтенуі бірінші кезекте тағамды көргенде шартты рефлекс механизмі арқылы жүзеге асады, оны қабылдауға дайындық, тамақ хош иістерін ингаляциялау. Бұл кезде афферентті жүйке жолдары бойындағы көру, иіс сезу, есту рецепторларынан жүйке импульстары сопақша мидың сілекей ядроларына түседі (сілекей ағу орталығы), олар эфферентті жүйке импульстарын парасимпатикалық нерв талшықтары бойымен сілекей бездеріне жібереді. Тамақтың ауыз қуысына енуі шырышты қабықтың рецепторларын қоздырады және бұл шартсыз рефлекс механизмімен сілекей ағу процесінің активтенуін қамтамасыз етеді. Сілекей орталығының белсенділігінің тежелуі және сілекей бездерінің секрециясының төмендеуі ұйқы кезінде, шаршау, эмоционалды қозу, сондай -ақ дене қызуының жоғарылауымен, дененің сусыздануымен жүреді. Ауыз қуысында ас қорыту жұтылу актісімен және асқазанға тағамның түсуімен аяқталады. жүктеу/скачать 1,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|