Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары

2.9 Студент жастарды отбасылық өмірге даярлау мәселелері

1. 
   репродуктивті қызметте – іштен өсе отырып, өзін қайталап өндіру механизміне ие болады. Яғни, баланың дүниеге келуі арқылы отбасы қоғамның биологиялық үздіксіздігін қамтамасыз етеді;
   
2. 
   тәрбиелік қызметте – баланың өміріндегі ең жауапты кезеңде отбасы оны әлеуметтендіріп, орнықты дамуыны жағдай жасайды, қабілетін, талабын, қажеттіліктерін айқындайды. Ішкі адамгершілік, сезімдік, қамқорлық, сыйластық факторларын игеріп, бала өзінің жоғары «менін» қалыптастыратын мінез-құлық нормаларын меңгере бастайды;
   
3. 
   шаруашылық тұрмыстық қызмет – отбасы мүшелерінің сұраныстарын қамтамасыз ету, олардың денсаулықтарын қолдау, балаларға қамқор болуымен сипатталады;
   
4. 
   экономикалық қызмет – кәмелетке толмаған және еңбекке жарамсыз отбасы мүшелерін материалдық жағынан қамтамасыз ету, оларға қолдау көрсетуге негізделеді;
   
5. 
   алғашқы әлеуметтік бақылау - әлеуметтік өмірдің әртүрлі салаларында отбасы мүшелерінің тәртібін моральдық жағынан қалыптастыру, жұбайлар қарым-қатынастарындағы міндеттер мен жауапкершіліктерді, балалар мен ата-аналар арасындағы қарымқатынастарды ретттеу қызметін атқарады;
   
6. 
   рухани қатынасты дамыту қызметі – отбасы мүшелерінің тұлғасын қалыптастыруға, олардың рухани құндылықтарын байытуға, некелік одақтың достық негізін бекітуге негізделеді;
   
7. 
   әлеуметтік мәртебе беру қызметі – отбасы мүшелеріне белгілі бір әлеуметтік мәртебе беретін қоғам құрылымын ұдайы жетілдіріп отыруға арналады;
   
8. 
   әлеуметтік және сезімдік қорғау қызметі – адамға жақын туыстары тарапынан қолдау көрсетіп, адамның өзін отбасында қадірлі, сүйікті сезініп, өміріне араша түсетін жандардың барын ұғынуы оның қамқорлық,
   

9. 
   фелициотологиялық қызмет – отбасындағы сүйіспеншілік, махаббат пен бақытқа негізделеді.
   

• 
  патриархалды отбасы – ер адамның билігіне, үстемдігіне негізделеді;
  
• 
  матриархалды отбасы – керісінше, әйел адамның билігіне, үстемдігіне негізделеді;
  
• 
  эгалитарлы отбасы – еркек пен әйелдің құқығы мен міндеттерінің теңдігіне арналған;
  
• 
  нуклеарлық (қарапайым) отбасы – ерлі-зайыптылар мен балаларынан тұратын отбасы;
  
• 
  үлкен отбасы – бірнеше ұрпақ өкілдерінен тұратын отбасы;
  
• 
  баланың санына қарай: көп балалы, аз балалы, баласы жоқ отбасы;
  
• 
  отбасылық өмір тәжірибесіне қарай: жас жұбайлар, жастар, орта жастағылар, егде кісілер отбасылары;
  
• 
  географиялық нышандары бойынша: ауылдық және қалалық отбасы;
  
• 
  детоцентристік отбасы – отбасы мүшелерінің барлық күш-қуаты шаңырақ берекесіне арналады;
  
• 
  ерлі-зайыптылық отбасы – жұбайлар арасындағы өзара қарымқатынасқа негізделеді;
  
• 
  дистанттық отбасы – ерлі-зайыптылардың бірі жұмыс жағдайына байланысты отбасынан бөлек тұруы немесе отбасында көп болмауы;
  
• 
  полигамиялық отбасы – бірнеше топтардың арасындағы некелік қатынас;
  
• 
  моногамиялық отбасы – бір еркек пен бір әйелдің арасындағы некелік қатынас;
  
• 
  полигиния – біреркектің бірнеше әйелдермен некелесуі;
  
• 
  полиандрия – бірәйелдің бірнеше еркектермен некелесуі;
  

• 
  эндогамиялық неке – біррулық-отбасылық топтардың арасындағы
  

• 
  Патрилинеалды отбасы – тегін, мүлкін, әлеуметтік жағдайын иелену құқығы әке жағынан болады;
  
• 
  Матрилинеалды отбасы – тегін, мүлкін, әлеуметтік жағдайын иелену құқығы ана жағынан болады;
  
• 
  гомогенді отбасы – жұбайлар бір әлеуметтік страттардан шығады;
  
• 
  гетерогенді отбасы – жұбайлардың әртүрлі әлеуметтік страттардан, топ, таптардан шығуы;
  
• 
  патрилокалды отбасы – жас жұбайлардың ер адамның үйінде тұруы;
  
• 
  матрилокалды отбасы – жас жұбайлардың әйелдің үйінде тұруы;
  
• 
  эванклюлелокалды отбасы – жас жұбайлардың аға, апайлардың үйінде тұруы;
  
• 
  унилокалды отбасы – жас жұбайлардың кімнің әлеуметтік жағдайы қолайлы сонымен тұруы;
  
• 
  неолокалды отбасы – жас жұбайлардың ата-аналарынан бөлек, жекетұруы;
  
• 
  қайталанбалы отбасы – жас жұбайлармен қатар, бұрынғы некелік балалардың бірге өмір сүруі;
  
• 
  репродуктивті отбасы – ата-анасы мен кәмелетке толмаған балалардан тұрады;
  
• 
  линеалді отбасы – бір жыныстағы балалардың бәрі некеге тұрғаннан кейін өз ата-аналарының үйінде қалып, бірге тұруы;
  
• 
  стержнді отбасы – ата-аналармен бірге бір баланың қалып өмір сүруі;
  
• 
  толық үлкен отбасы – аға-інілердің әйелдері мен ата-аналарының үйінде бірге тұруы және олардың балаларының да осы дәстүрді жалғастыруы.