Ибраимова Жібек Тұңғышбайқызы
жүктеу/скачать 0,63 Mb. Pdf көрінісі
|
| Сұрау белгісі
Сұрау белгісі сұраулы сөйлемдерден кейін қойылады.
1. Кім? Не ? Қандай? Қашан? т.б. сұрау есімдіктері арқылы жасалған сұраулы сөйлемдерден кейін.
2. Ма, ме, ба, бе, па, пе, ша, ше сұраулық демеуліктері арқылы жасалған сөйлемдерден кейін.
3. Шығар, болар, қайтеді сөздерінің баяндауыш құрамында келуі арқылы жасалған сұраулы сөйлемдерден кейін.
4. Баяндауыш құрамында ғой, -ау демеулік шылаулары мен ə одағайы келген жағдайда сұрау белгісі қойылады.
5. Мағынасына қарай сұрау интонациясы арқылы жасалған сұраулы сөйлемдерден кейін.
6. Автор мəселенің талас я күдікті екендігін көрсетіп, оқушы назарын
аударғысы келгенде, немесе бір
пікірге келісе
алмайтындығын білдіргенде, дəйек- сөздің ішінде белгілі бір сөзден не сөйлемнен кейін жақша ішіне алып не сұрау белгісін, не леп белгісін, не екеуін қатар қояды, кейде бір белгінің өзін екі-үш қайталап Поэмадағы кейбір олақ құрылған сөз тізбектері мен əсерсіз шумақ- тарды да айтпай кетуге болмайды: Еңбек – кеме, матрос - мен кемеде Оны сүймек сыбаға пешенеме(?!) (Қ.Шаңғытбаев «Ақын жəне өмір шындығы»)
11
қояды.
Бұл, көбінесе, сын- библиографиялық шығармаларда кездеседі.
Сұрақ белгісі қойылмайтын жағдайлар: 1. Құрмаласқан жай сөйлемдер- дің алғашқылары сұраулы сөйлем болса, олардан кейін де, сөйлемнің ең соңына да сұрау белгісі қойылмайды, тұтас сөйлемнің типіне қарай не нүкте, не леп белгісі қойылады
ба, немене, ымырт жабылып қапты (М.Əуезов).
2. Сөйлем ішінде ма (ме,ба,бе, па,пе) жəне соған жалғас деп (деген) сөздерімен келген сұрау мағыналы тіркестерден (күрделі пысықтауыш- тан) кейін сұрау белгісі қойылмайды, сөйлемнің соңына тұтас сол сөйлемге тиісті тыныс белгісі қойылады.
3. Ішінде сұраулы сөйлем
жасайтын элементтері бар сə-
лемдескенде айтылатын сөйлем- дерден кейін сұрау белгісі қойылмай, леп белгісі қойылады. Олар тікелей жауап қайтаруды тілемейді, сол сияқты сөздермен қайыра сəлем- десуді ғана қажет етеді
- Есенсіз бе! - деді Асқар Айбалаға кеп, кім екенін танымай. (С.Мұқанов)
жүктеу/скачать 0,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|