Ii жинақ Алматы, 2017 1 ббк 74. 00

-Ұнады.
-Балалар біз кәзір жапсыру сабағынан
 аңдар мен бірге үйшікті жапсырамыз. 
-Өте жақсы жапсырдыңдар.
-Балалар бүгін қандай 
 ертегімен таныстық?
             «Сәулетті үйшік» ертегісімен
 таныстық.
-Балалар әрқашан да бір-бірімізге
 көмектесуміз керек, 
 сонда біз дос болады екенбіз.
-Сабақты қорытындылау.
-Балаларды мадақтау.
 Балалар өте көңілді күйде. 
Күтілетін нәтиже:
1.Білу керек: Ертегі туралы біледі
2.Меңгеруі: Кейіпкер болып ойнауды.
3.Білді: Жаңа ертегіні түсіне білді.
*****
 Қызылорда облысы, Қармақшы ауданы № 21 «Тоғжан » ясли –бақшасы 
«Еркетай» ортанғы тобы  Тәрбиеші  ІІ-санатты Тасбулатова Тұрар  Орынбекқызы
Тақырыбы:  «Қыс»
 Мақсаты: . 
Білімділік: Қыс мезгілінің табиғи ерекшеліктерін меңгерту  Балалардың қыс туралы түсінігін кеңейтіп, жыл мезгілдерінің 
ерекшелігін айтуға,сөздік қорын молайтып,байланыстыра сөйлеуге үйрету..Қыс мезгілі,қысқы ойындар,қысқы 
табиғат,қысқы еңбек жайлы түсінік беру. 
Дамытушылық:Танымдық, шығармашылық қасиеттерін,тілін,сөздік қорын дамыту.Сабаққа қызығушылығын арттыру 
Тәрбиелік : Табиғатқа, қоршаған ортаға деген сүйіспеншілігін арттыру.Шыдамдылыққа тәрбиелеу. 
Қолданылған әдіс-тәсіл:Сұрақ-жауап ,көрнекілік,ойын әңгіме құрау. ТРИЗ-тех-сы
Көрнекіліктері: Кыс көрінісі туралы тақырыптық сурет, слайд
Қостілділік компонент: Қыс –зима, қар –снег,ақ-белый,
Іс-әрекет кезеңі
Тәрбиешінің іс-әрекеті
Балалардың іс-әрекеті 
Мотивациялық-
қозғаушылық
Ұйымдастырушылы
қ ізденушілік 
Балалар мен бірге келген қонақтар мен амандасу 
     Шаттық шеңбері
–  Қымбатты балалар!  Барлығымыз бірге тұрып шаттық 
шеңберімізді орындайық 
 Қайырымды жандар айнала,
                   Шеңберге келсін жайлана.
                   Жалықпастан қайта бiз,
                   Достық  сөзін айтамыз.
                   Сүйеміз барлық әлемді,
                   Әлемдегі бар елді.
                   Бақыттымыз осы біз
                    Қасымызда досымыз!
Өткен оқу қызметін қайталау 
«Қолғап » ертегісін  еске түсіру 
Балалар енді бүгін біз  «Коммуникация» «,Көркем әдебиет»  оқу 
қызметі бойынша  «Қыс» тақырыбына  әңгіме құраймыз 
 Балалар 1 жылда неше мезгіл бар? - 4 мезгіл
Қазір жылдың қай мезгілі? - Қыс мезгілі.
Қыс мезгілінде неше ай бар? -3 ай 
Балалар осы ақпан айы қыстың соңғы айы болып есептеледі 
 Бір екі үш күннен кейін  бізге қандай мезгіл келеді ?
Балалар осы қыс мезгілінің басқа мезгілдерге қарағанда қандай 
ерекшеліктері бар ?
Қыс айлары жайлы біз не білеміз?. 
Желтоқсан айы - жыл аяғы қыстың басы ол,суық,ызғарлы 
болады. 
Қаңтар айы -жыл басы қыстың ортасы ол ең қарлы ай.Бұл айда 
қатты суық,үскірік аяз болады.
Ақпан айы -жел мен боранның айы.Бұл айда ең ауыр,әрі суық 
дүлей борандар болады 
Сурет бойынша балалар мен бірге әңгіме құрау 
Қыс мезгіліндегі  адамдардың еңбегі жайында әңгімелеу
Қыстап қалатын құстар жайында әңгімелеу. 
Құстар жайында тақпақ айту 
Балалар қонақтар мен 
амандасты 
Шаттық шеңберін құрды 
Өткен оқу қызметін еске 
түсірді 
4 мезгіл бар 
Қыс 
3 ай бар 
Желтоқсан ,қаңтар , ақпан .
Ақпан айы 
Көктем 
Балалар өз ойларын айтады
121

Тұрсын
 Қарға қарға қарғалар 
Қар үстінде жорғалар.
Боран соқса қар болар,
Бұтаға келіп қарғалар.
Сымбат 
Торғай ,торғай торғайсың
Бері келіп қонғайсың.
Жем шашайың теріп ал
Енді аязға тонбайсың.
Балалар мен бірге қос тілді компонентті қайталау 
Қостілділік компонент: Қыс –зима, ай –месяц, қар –снег,ақ-белый,
Ғажайып сәт : «Қар ханшайымының келуі »
1  Балалар мен бірге жұмбақ шешу
20)
Қыста ғана болады,
Ұстасаң қолың тонады. (қар)
2-Суда қалқиды,жылыда балқиды.               
 (Мұз) 
3 Көзіңе көрінбейді,
   Тоңдырып қызартады.
   Күні –түні ерінбейді,
   Өзенге мұз артады. (Аяз)
2«Қыс туралы мақал –мәтел»
     Қыс –қысыларсың,
    Жаз жазыларсың.
    Сықырлаған аязда,
     Сары қамысты панала.
    Қыстың қамын жаз ойла,қыс     азығын жаз жина.
21)
қыс жайында тақпақ айту 
  Аяулым
Далада қар борайды,
Ақ мамыққа орайды
Мұз болады, қатады
Жып жылтыр боп жатады
Арай
Балалар шықты далаға,
Ойнап, күліп жүр енді.
Шаналармен озады,
Аққаланы соғады.
     Сергіту сәті 
Ойын: «Сөйлейтін доп» Мақсаты: Доп арқылы қыс 
ерекшеліктерін айту.
Ойын : «Қайсысы артық?» Суреттер көрсетіледі олар суреттерге 
қарап артығын табады.
Бұл жерде артық-доп. Қыста далада шаңғы, шана, коньки тебеміз. 
Ал доппен ойнай алмаймыз.
ТРИЗ-тех-сы бойынша ойын
Тақырыбы :Айналма 
Шарты :3-4 бала айналманың шетіне түрып  айналып жүгіреді 
тәрбиеші тоқта деген белгі бергенде  балалар  тоқтап текшелердегі 
сурет бойынша  жауап береді .
Балалар сурет бойынша 
әңгіме құрайды 
Балалар қар 
ханшайымының 
тапсырмасын орындайды 
Жұмбақ шешеді 
Мақал-мәтел айтады 
Тақпақ айтады 
Балалар сергіту сәтін 
орындады 
Балалар ойын ойнады 
Балалар ойынға қатысады 
Рефлексивтік-
түзетушілік 
Балалар мен бірге өткен оқу қызметін қайталау ,еске түсіру  
Оқу қызметіне  белсен қатысқан балаларды мақтау –мадақтау 
Балалар өткен оқу қызметін
естеріне түсірді 
Күтілетін нәтиже:
Білу керек: Балалар қыс мезгілі туралы кеңінен ұғынып, ерекшеліктерін ажырата алады.Қысқы ойындарды айтып, сурет 
бойынша әңгімелейді.
Игереді: қар ериді, суға айналады,су мұзға айналады.
Меңгереді: мақал мәтел,жұмбақтарды шешіп,тілдерін жаттықтыруды меңгереді.
*****
122

«Спортқа дарынды баларға арналған мамандырылған
облыстық мектеп – интернаты» КММ – сі
Серікбай Айдана Бершінбайқызы 
Пән аты:   Информатика  Сыныбы: 8«а»       Күні:17.02.2017ж.      
Мұғалімі: Серікбай Айдана Бершінбайқызы 
Сабақтың тақырыбы: «Жас информатиктер» сайыс сабақ
    Сабақтың мақсаты: Word Pad редакторымен жұмыс істеуді үйрету. Сонымен қатар, графикалық редактор Paint-та 
жұмыс істеуді үйрету. Осы тақырыптар бойынша алған теориялық білімдерін тапсырмаларды орындау кезінде тиімді 
пайдалану, алдына қойған мақсаттарына жету. Өз бетімен жұмыс істеуге үйрету оқушылардың оқушылардың информатика 
пәніне  қызығушылығын, ойлау қабілеттерін арттыру.
Сабақты өткізу тәсілі: практикалық тапсырмалар, сұрақ – жауап, ойын
Сабақтың түрі: дәстүрлі емес сайыс сабақ 
Сабақтың типі: сабақты қайталау
Сабақтың әдісі: сұрақ – жауап, практикум, көрсете баяндау, жеке жұмыс.
Сабақтың көрнекілігі: Компьютер, интербелсенді тақта, қима қағаздар.
Cабақтың барысы: 
І. Ұйымдастыру кезеңі (1-2 минут)
- оқушылармен сәлемдесу;
       - компьютердің негізгі және қосымша құрылғылары жазылған қағаз қиындысын   тандап екі топқа бөлінеді
- сәттілік тілеу.
- Әділқазылар алқасын сайлау. 
Сәләматсыздарма құрметті ұстаздар, әділ-қазылар, оқушылар. Сіздермен бірлесе отырып «Жас информатиктер» атты 
сайысымызды бастауға рұксат етіңіздер.
Ойын толық, айналған қатты ағысқа 
Табылғандай танымда, жат дауыс та.
Біреу озып келеді қатарынан,
Біреу қалып жатады асығыста.
Ойын толық жатқандай асып, тасып,
Біреу мығым, біреулер шалыс басып.
Бұл ойыннан өтеді ғұлама ойлар,
Жеңсең де жеңілсең де қал ма жасып. – деп сайысқа қатысушы оқушыларға сәттілік тілейік.
Сайысымызды бастамас бұын оқушыларды мына киынды қағаздардан копьютердің негізгі және қосымша құрылғылары 
атты екі топқа бөліп алайык.
     Олай болса бүгінгі сабақ екі топ арасында сайыс түрінде өтеді. Әр топ кезеңдерден өтіп, онда тапсырмаларды орындап,
әрі қарай өтуі керек. 
    Сайыс барысы:
І. «Біз білемізбе?» сұрақ - жауап 
ІІ. «Ертегілер елінде» - есепті шешу
ІІІ. «Көркем сурет» - уақытқа сурет салу 
IV. «Сергіту сәті»
V. «Сиқырлы пернелер» - жасырын ұяшықтағы перненің атқаратын қызметін айту.
VI. «Ғажайып қалам» - тақырыпқа байланысты 4 жол өлен шығарып, теру
VІI. «Эврика» - жұмбақтың шешуін табу.
    Техника қауіпсіздік ережелерін қайталау.
     І. «Біз білемізбе?» 
    Мұнда әр топ берілген сұрақтарға жауап беріп, алға жылжып отырады.
1. Компьютерге мәтін енгізу құрылғысы.   (Пернетақта)
2. Информацияның өлшем бірлігі (бит, байт)
3. Сурет салуға арналған программа (paint) 
4. Деректерді сақтауға арналған құрылғы (жады)
5. 101 ондық жүйеде қандай сан? (5)
6. Ақпаратты өңдеу құрылғысы (процессор)
7. Қағаздағы кескінді түсіріп дисплей экранына шығаруға арналған құрылғы. (Сканер)
8. Компьютердің миы. (Процессор).
9. Іске қосу- батырмасын ата. (Пуск)
10. Жыпылықтап тұратын тік сызықша (курсор)
11. Компьютер іске қосылған кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы 
программа. (Операциялық жүйе)
12. Ақпаратты шығару құрылғысы (принтер)
13. Ақпаратты енгізу құрылғысы (пернетақта)
14. Мәтіндік құжаттар құруға арналған программа (мәтіндік редактор)
15. Баспа құралы. (Принтер)
16. Интернетке телефон арқылы шығу құрылғысы.   (Модем).
    ІІ.  «Ертегілер елінде» 
    Бір күні сиқыршы компьютерді сиқырлап тастады. Ол оны компьюктус деген кактусқа айналдырып, өзінің дүкенінің 
сөресіне қояды. Кактус бейнесінде болу компьютерге тіпті ұнамады, себебі мұндай әдеттен тыс келбетте ол ақпараттық 
процестерді орындайтын басты құрал бола алмайтын еді. Бақытына қарай дүкенде бір ақпейіл қыз жұмыс істейтін. Ол 
компьютусқа көмектескісі келді. Егер ол этикетке дұрыс жазулар жазып, кактустың тікенектеріне ілсе, онда компьютерді 
123

алғашқы қалпына келтіруге болатынын білетін. Өкінішке орай, бұл қыз бала информатика пәнін білмегендіктен, 
компьютердің неден тұратынын білмеді. Мүмкін сендер этикетке дұрыс жазу жазып, сиқыршыны бірге жеңіп 
шығарсыңдар? 
Тапсырма: Мен 1111 жастамын. Мектеп табалдырығын 111 жасымда аттадым. Мен... 10001 мектептің 1001 сыныбында 
оқимын. Біздің сыныпта  барлығы 11001 оқушы. Менің арманым келешекте атақты компьютер маманы болу.
Дұрыс жауабы: Мен 15 жастамын. Мектеп табалдырығын 7 жасымда аттадым. Мен..71 мектептің 9 сыныбында оқимын. 
Біздің сыныпта барлығы 25 оқушы. Менің арманым келешекте атақты компьютер маманы болу.
    ІІІ. «Коркем сурет» Бұл турда компьютерден Paint графикалық редакторында тапсырма орындайды.
    1 топ:  Теңіздегі арал. 2 топ: Теңіздегі желкенді салу керек 12 минут уақыт беріледі.
ІV. Сергіту сәті: «Көзге арналған жаттығулар» (3 минут)
    Сергіту сәтін ұйымдастыру қадағалау.
    Көздерді оңға – солға, солдан оңға қарай қозғалту;
    Көз қарашығын көкке одан төменге қарату;
    Сағат тілі бойымен көзді айналдыру;
    Тез арада көзді ашып – жұму;
    Көздерді солжақ астыңғы бұрыштан, оңжақ үстіңгі бұрышқа қарату. Дәл солай бірақ енді керісінше жасау.
        V. «Сиқырлы пернелер» . Бұл турда  оқушылар тақтадағы ұяшықтарды таңдап,  пернелер белгісі жазылған ұяшыұты 
алып, оның атқаратын қызметі туралы баяндап береді. Әр топтан барлық оқушы қатысады. Бұл аралда 5 минут тоқтаймыз.
    VI. «Ғажайып қалам».  Word Pad мәтіндік редакторында берілген тапсырманы тереді.  Бұл аралда оқушылар осы өтіп 
жатқан тақырыпта 4 жол өлең шығарып жазады. Әр топқа берілген тапсырма мынадай қаріппен терілуі керек.
     14 қаріп, kz Times New Roman.
    Бұл турда 6 минут уақыт беріледі.
    VII.  «Эврика»  Сөзжұмбақ шешу. 5 минут.
Жануарға ұқсас атым бар,
Бағдар көрсетер затым бар.
Кілемше үстінде тұрамын.
Ең қажетті құралмын.
Білсеңдер, қане айтыңдар! (Тышқан -  компьютердің енгізу құрылғысы)
Батырманы басасың,
Қажетіңді ашасың.  («Еnter» батырмасы)
Компьютермен енеді,
Қағазға басып береді. (Принтер)
Ақпаратты сақтап таратқан,
Жұртты өзіне қаратқан    (Тасымалдаушы дискілер)
Бір сарайда тұрады екен,
Бес атаның балалары.
Қыдырмашы біреуі
Бір бар да, бір күн жоқ.
Соны есепке алсақ,
Ұзын саны жүз жеті (Пернелік)
Экранның бетінде оның тұрағы,
Қашан болсын жыпылықтап тұрады (меңзер)
VІІІ. Бағалау. Ендігі кезекте әділқазылар алқасына сөз берейік. 
IХ. Қорытындылау.
Теректей тамырыңды жайып терең,
Жете бер жақсы күнге халықпенен.
Тулаған толқындардан тайсалмасын,
Ақпарат мұхитында алып кемең, - дей отырып бүгінгі сайыс сабағымызды аяқтаймыз. Уақыт бөліп келгендерінізге рахмет.
*****
Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданы , Шапырашты ауылы
№ «Қарасай батыр» шағын жинақты орта мектебінің технология  пәнінің мұғалімі  
Байқонысов Махамбет Тілеубердіұлы
Еңбек
Сабақтың атауы
Табиғи материалдардан тауыс құсын жасау
Сілтеме
Еңбек  оқулығының әдістемесі
Сабақтың 
жабдығы
Табиғи материал түрлері, дайын бұйымдар, тақта, т.б.
Жалпы мақсаттар
Оқыту  нәтижесі
Білімділік: Табиғи материалдардан әр түрлі бұйымдар, ойыншықтар, бейнелер жасап үйренудің 
әдіс-тәсілдерін үйрете отырып,табиғи материалдардың қасиетін меңгерту.
Дамытушылық: өз бетінше жұмыс жасауға,ізденуге, логикалық ойлау қабілетін дамыта отырып, 
жасаған бұйымның сапалы болуын қадағалау, еңбекке құштарлығын,қызығушылығын дамыту.
Тәрбиелілік: Табиғи материалдармен жұмыс істеу кезінде қолөнерімізді дәріптей келе, оларды 
әдемілікке, шеберлікке, ұқыптылыққа, үнемділікке, табиғатты аялауға, ұйымшылдықпен жұмыс 
жасай білуге тәрбиелеу.
Топқа бөлу
Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, қыс айында 
дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 4 - топ болып бөлінеді.
Ынтымақтастық 
Оқушылар шеңбер жасап тұрады. Мұғалім келесі оқушыға үлкен 
124

атмосферасы
жүректі ұсынып тұрып,бүгінгі күніне сәттілік тілейді. Оқушылар 
бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал 
қалыптастырады.
Оқушылар мұғаліммен 
қосылып тақпақты айтады
Үй тапсырмасын 
сұрау
«Құпия пошта» ойыны
Мағынаны тану
Өте ерте заманда адамдар тағам өнімдерін алу үшін дақылдар өсіріп, оның сабағын(сабанын) 
қолданған және шаруашылық қажетіне пайдаланған.Сабаннан жасалған төбе жабындысы, егер 
дұрыс және шеберлікпен реттеліп жабылса, ондаған жылдарға жарамды қызмет етеді.
Сабаннан жасалған қалпақ, төсеніш, себет, шаруашылық керек-жарағы, балалар ойыншықтары 
тұрмыста кеңінен пайдаланылады.
Көптеген шеберлер қазіргі кезде де сәндік-қолданбалы өнер бұйымдарын даярлау үшін сабанды 
арнайы өңдеуді үйренді. Өңдеуден өткізгеннен кейінгі сабан өте жақсы жылтырап, түсі 
құлпырып, реңі әр түрге енеді. Сабанның сапалысынан тоқу өнерінде әртүрлі заттарды тоқу, 
жапсыру, безендіру, әсемдеу жұмыстарын жасайды. Оны тігін бұйымдарында да әшекейлеуге, 
түстерді безендіруге қолданады.
Шеберлер сабанды маусымның соңы немесе шілдеден бастап, күз бойы, өсімдіктің масағы өсіп 
шыққан уақытқа дейін даярлайды.
Табиғи материалдарды қазіргі кезде 4 топқа бөледі.
Өсімдік материалдары (дәнді дақылдар, ағаш бүрлері, сүйекті ағаш, түрлі өсімдік ұрықтары)
Жануар материалдары (сүйек, жүн, тері)
Гоеграфиялық материалдар (тас, ұлутас, құм) 
Пластмасс материалдар (целофан, пластмасс)                   
Сергіту сәті
Еңбек етсең терлеп оның аты – еңбек,
Гүл өсірсең терлеп оның аты – еңбек,
Кесте тіксең зерлеп оның аты – еңбек,
Ағаш ексең терлеп оның аты – еңбек,
Қиындықтың бәрін еңбек қана жеңбек.
Оқушылар денелерін 
жатықтырады
Ой толғаныс
                                                  Сөзжұмбақ
Табиғат сөзіне құрастыру
22) Бұйым пішілетін зат? (мата)
23) Тігін құралы (Қайшы)
24) Белдемше бұйымының үстіңгі бөлігі (белдік)
25) Тігін құралы (ине)
26) Бұрғылау аспабы (бұрғы)
27) Ұлттық киім (камзол)
28) Үтіктеу құралы (үтік)
Үй тапсырмасы
Табиғи материалдар қайдан алынады?
Қандай түрлерін білеміз?
Қандай бұйымдар жасауға болады?
Бөліктер қалай бекітіледі?
«Вологода икебанасы» суретін құрастыру
Күнделіктеріне жазады
 Бағалау
Бағалау парақшаларын тарату
Парақшаларды толтырады
Кері байланыс
Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданы
№28 «Ақбай» жалпы орта мектебінің өзбек тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі 
Мухутдинова Манзура  Кахрамановна
Мавзу: Сифат – сўзтуркуми
Мақсад: 1. Ўтилганмавзуларнимустаҳкамлаш;
2. Имлосаводхонлигиникузатишватезкорфикрлашни, тўғрижумлалар
тузишгаўргатиш;
3. Она тилигамеҳр-муҳаббатуйғотиш,эстетикруҳидатарбиялаш,ижодий
изланувчанликқобилиятлариниошириш.
Дарснингуслуби: янгитехнологияларнингайримэлементлари, ижодкорлик, изланувчанлик.
Дарсусули: гуруҳлимусобақа
Дарснингжиҳози: Интерактив доска, таблица жадваллар.
Дарснингбориши:
Машғулотбошлашданолдиночиқдарснингшартларибилантаништириш.
Очиқдарсшарти:
•
Уйгаишниўқитиш
•
“Ақлингничархла” ўйини
•
Янги мавзу(оғзакиваёзмамашқларбажариш)
•
Сирлисандиқчасаволлари.
•
Хотирамашқи
•
Семантик жадвал
125

•
“Ким биринчи” ўйини
•
Кубизм стратегияси
•
Ижодийиш
•
Ўқувчиларнибаҳолашвауйгаишбериш.
Шартиэълонқилингач, ўқувчиларнииккигуруҳгабўлиболаман. “Ғунча” ва “Ниҳол” гуруҳлари.
Гуруҳларгабўлгачўқувчиларгауйгавазифаўқитилиб, иккигуруҳўқувчиларига “Ақлингничархла” ўйинибошланади. 
Ундаиккалагуруҳўқувчиларигасаволларайтилади.
“Ғунча” гуруҳисаволлари
•
Синонимлардебнимагаайтилади?
•
Иборадебнимагаайтилади?
•
Янги пайдобўлгансўзлардебнимагаайтилади?
•
Ўзакдебнимагаайтилади?
•
Сўзясовчиқўшимчадеганимизнима?
•
От дебнимагаайтилади?
•
Мавҳумотлардебнимагаайталиди?
•
Атоқлиотлардебнимагаайтилади?
•
“Ниҳол” гуруҳисаволлари
•
Омонимлардебнимагаайтилади?
•
Антоним сўзларқандайҳосилбўлади?
•
Шевагахоссўзлардебнимагаайталиди?
•
Жуфтсўзларқандайёзилади?
•
Сўзўзгартувчиқўшимчаларнечатурли?
•
Аниқотлардебнимагаайтилади?
•
Турдошотлардебнимгаайатилади?
•
Атоқлиотларқандайёзилади?
Янги мавзунибошлашданаввалўтганмавзуларнимустаҳкамловчисаволлар:
Мустақилсўзтуркумлариқайсилар?
Уларнингбошқасўзтуркумлариданфарқиқандай?
Сиз қайсимустақилсўзтуркумлариниўргандингиз? – кабисаволларгажавоболинади.
Янги мавзу: “Сифат – сўзтуркуми”
Сифатнарса – буюмнинг ранги (оқ,кўк,сариқ), ҳажми(катта-кичик), шакли(юмалоқ, узунчоқ), мазаси(ширин, аччиқ), 
хусусияти(яхши, қўпол), ҳислати(чаққон, моҳир), ўринёкипайтгамуносабати(ёзги, кишки) кабиларниифодалайди.
Шахсванарсабуюмларнингбелгисини, хусусиятини, рангини, хажмини, мазасини, 
туринибилдирадигансўзлартуркумисифатдебаталади. Қандай? Қанақа? Қайси? кабисўроқларгажавоббўлади.
Сифатлармаъносиваайрим грамматик белгисигакўрааслийванисбийсифатларгаажралади.
Белгинибевоситаанглатиб, унидаражалабкўрсатаоладигансифатлараслийсифатҳисобланади. Масалан: баланд, яхши.
Нарса-буюмбелгисиниўринёкипайттушунчасиганисбатлаш, мўлжаллаш, 
бошқанарсагаўхшатишкабимаъноларорқалиифодаланадигансифатларнисбийсифатлардейилади. 
Нисбийсифатбелгинидаражалабкўрсатмайди. Масалан: боғдаги (мева), ташкилий(масала) каби
Нисбийсифатлар-ий, -вий, -симон, -лик, -чи, -ки, -қи, -дагиқўшимчаларивоситасидаясалади. Гапдааниқловчи, кесим, 
ҳолвазифаларидакелади.
Шахс, нарса-буюмваҳодисаларгахосбелгиларнимиқдорижиҳатидансолиштириб, бир-
бириданфарқланишсифатдаражаларидейилади. Сифатларюқоридагихусусиятигакўраоддий, 
қиёсийваорттирмадаражаларгабўлинади.
“Ғунча” гуруҳи

Предметнингучшахснинг
эгасинибилдирар,
Бирлик-кўплик, учшахсда
От сўзларгакўшилар?

Нарсаларникичрайтар,
Айримларниэркалар
Улар қайқўшимчалар,
Кимларномларинайтар?
•
Аташ бор маъносида,
Бешҳарф бор маъносида?
13. –нинг,-дан,-да,-гани
Ким дегани?
“Ниҳол” гуруҳи
2.
Московборади Ахмад,
ТошкентборарМуҳаммад.
Москов, Тошкент, Муҳаммад.
ВаАҳмадқандайсўзлар
3.
Маъносиданарсаноми,
Ҳам ким? нима? сўроғи
16. Бош ҳарфдандўпписи бор,
Қўштирноқдантўни бор?
126

Кейингишартимиз “Семантик жадвал” дебномланади, бунда от васифатнианиқлашкерак.
Семантик жадвал
Сўзлар                     От                              Сифат
Анвар   +        Кўк      +    Баланд    +    Қалам    +      Ўқувчи    +   Аччи   +
Ширин   +    Бола    +     Китоб   +   Мовий    +    Карам   +   Олма т    +
Унданкейингишартимиз “Ким биринчи” дебномланади. Бунда берилганҳарфларгакимларкўпроқсўзлар(сифат) 
ёзишмусобақаси
Ким биринчи
с, т, а, б, к, қ, и, о, у
ш, а, к, у, н, д, я,
с, м, ч, п
Сариқ, тўқ, анқов, баланд, кўк, қаттиқ, ифлос, аччиқ, кичик, узун, нордон, доира, яхши, салқин, мўрт, чиройли, пишиқ.
Унданкейингишартимиз “Кубизм стратегияси” дебномланади. Ундаўқувчиларкубикнитанлайди. 
Ундачиққансонларсаволиайтилади, саволгажавоблариайтилади.
8.
Сифатдебнимагаайтилади?
9.
От қандайсўроққажавоббўлади?
10.
Аслийсифатдебнимагаайтилади,
11.
Сифатдаражаларинечатурли?
12.
Нечтакелишик бор?
13.
Сифатгапдақандайвазифадакелади?
Бушартгаҳариккалагуруҳўқувчиларижавобберишади. Унданкейинўқувчиларижодийишбиланшуғулланади. 
Берилгансифатларниқатнаштирибгаплартузиш.
Берилгансўзлар: сариқ, катта, баланд, чиройли, ширин, узун, қизил, юмшоқ, тоза, кенг
“Ғунча” гуруҳи
Бизнингмактабимиздагисинфлартозавакенг.
Боғдагисариқ, қизилгулларочилди.
Салиманинг сочи жудаузун.
Дўкондаюмшоқва ширин нонларсотилмоқда.
“Ниҳол” гуруҳи
Бизнингмактабимиз баланд экан.
Баҳоркелишибиланмактаббоғичиройликўринарэкан.
Мактабимиз спорт заликаттавачиройлиэкан.
Ўқувчиларкенгваёруғсинфлардаўқийди.
Дарснингякунидаўқувчиларбилиминиизоҳлашвағолибгуруҳнианиқлаш. Бунда “Ниҳол” гуруҳи I ўрин, “Ғунча” гуруҳи II 
ўринниолишди. Ғолибгуруҳаниқлангач, ўқувчиларнибаҳолаш.
Уйгаиш 300-машқ.
*****

жүктеу/скачать 6,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: