8 сур. Белгілер Жалған униполярлы, сезуші нейроцит.
Биполярлы, ассоциативті нейроцит.
Мультиполярлы, қозғалушы нейроцит.
1 – перикарион (нейроциттердің денесі); 2 – нейроциттердің нейриттері; 3 – рецептор (сезуші ұштық); 4 – нейроциттердің нейриттері; 5 – нейроциттердің аралығындағы байланыстар (сипапстар); 6 – эффектор (қозғаушы ұштық); 7 – бұлшық ет талшығы.
8 сур. Нейроциттердің морфологиялық және функциялық жіктелуі. Нейроциттердің өзара байланыстары.
9 сур. Глиоциттердің негіз-гі түрлері және олардың нерв жүйесінде орнала-суы. I – ОНЖ сұр заты.
ІІ – ОНЖ ақ заты.
ІІІ – нерв жүйесінің шеткі бөлігі.
1 – ОНЖ қуыстарын астарлайтын эпенди-моциттер; 2 – қан мен ней-роциттердің аралығында-ғы бөгеу құратын қысқа өсінді (протоплазмалық) астроциттер; 3 – қан тамы-ры; 4 – нейроциттердің денелері; 5 – макроглия (ОНЖ макрофагтары); 6 – ОНЖ нерв талшықтары-ның леммоциттері; 7 - ОНЖ ақ затының ұзын өсінді (талшықты) астроциттері; 8-шеткі нерв жүйесінің нерв талшықтарының леммоцит-тері; 9 – нерв түйіндерінің сателлиттері.
Тапсырмалар картасы және іс – әрекеттің негізгі бағыттары
Тапсырма
Объекті
Іс-әрекет бағдарламасы
Іс-әрекеттің бағыттары
1
2
3
4
1.Нейроциттердің дене-сін және өсінділерін айыру. Морфологиялық жіктелуіне қарай түрін белгілеу.
1 – қара-көк түске боялған, 2 – көпте-ген дендриттер тарамды болып келе-ді, 3 – аксон тарамданбайды. Атлас, 169 сур. қараң.
1 – нейроциттің денесі ірі, сыртқы пі-шіні дөңгелек болып келген, 2 – нерв клеткасның жалғыз өсіндісі нейро-циттің денесінен шыға берісінде бел-гіленеді, 3 – нейроциттің айналасын-да сателлит клеткалардың (гиоцит-тердің) ұсақ ядролары көрінеді.
2. Нейроциттердің не-гізгі түрлерінің (уни-полярлы, биполярлы, мультиполярлы) құры-лым схемасын суреттеу.
1) Нейроциттердің денесін, 2)нейритті, 3) дендриттерді белгілеңіздер, сонымен қа-тар, 4) импульстің қозғалуы бағытын көрсеткішпен белгі-леңіздер.
8 сур. қараң.
3.Базофильді заттың микро және ультрамик-роскопиялық құрылым-ын зерттеу.
А) Препарат. Жұлын нейроциттеріндегі базо-фильді зат. Ниссль әдісі бойынша боялған.
Б) Электронды микро-фотосурет. Нейроцит-тердегі базофильді зат. Атлас, 174 сур.
Кішкене ұлғайту арқылы нейроциттерді табу.
Үлкен ұлғайту арқылы: 1) нейроциттің ядросын, 2) яд-рошкосын, 3) цитоплазмада-ғы базофильді заттың түйір-лерін анықтау.
Гранулярлы эндоплазмалық тордың мембраналарын жә-не рибосомаларын табу.
Көк түске боялған базофильді зат цитоплазмада үйіндер тәрізді болып көрінеді, тек қана нейриттің шыға берісінде болмайды.
№ 3 жұмыс (цитология) – ядрошкода-ғы және цитоплазмадағы базофильді зат туралы қараң.
№2 жұмыс (цитология) – эндоплаз-малық тор туралы қараң.
4. Перикарионның базо-фильді затының химия-лық құрамын зерттеу.
Демонстрациялық пре-парат. Нейроциттердің цитоплазмасындағы РНҚ.Браше әдісі бой-ынша боялған.
Үлкен ұлғайту арқылы: 1) нейроциттің ядросын, 2) ядрошкодын, 3) цитоплазма-дағы базофильді заттың үй-індерін табу.
Базофильді зат Браше әдісі бойынша қызғылт түске боялады.
№3 жұмыс (цитология) – Браше әдісі туралы қараң. Сонымен қатар. Атлас, 171, 172, 173 сур.қараң.
5. Нейроциттердің ар-наулы органоидтерінің микроскопиялық және ультрамикроскопиялық құрылымын зерттеу.
А) Препарат. Жұлын нейроциттеріндегі ней-рофибриллалар. Азотты қышқыл күміспен импреграция.
Б) Нейротүтікшелердің және нейрофиламент-тердің электронды мик-рофото суреті. Атлас, 336 сур.
Кішкене ұлғайту арқылы препаратта: 1) нейроцитті, 2) оның денесін және 3) өсінділерін табу.
Үлкен ұлғайту арқылы: 4) нейроциттердің денесіндегі және өсінділеріндегі нейро-фибрилларды табу.
Нейрофибриллар күміспен импегна-циялағанда қара түсті жіпше тәрізді болып көрінеді.
Суреттің астына жазылған сөздерге назар аударыңыздар.
6. Макро- және микро-глияларды айыру.
А) Демонстрациялық препарат. Мидың сұр затындағы астроциттер. Азотты қышқыл күміс-пен импрегнация.
Б) Демонстрациялық препарат. Мидың сұр затындағы микроглия. Азотты қышыл күміс-пен импрегнация.
Үлкен ұлғайту арқылы: 1) астроциттердің денесін, 2) оның өсінділерін табу.
Үлкен ұлғайту арқылы глио-цитті табу.
Шамалы перикарион аймағы бар көп-өсінділі клеткалар. Атлас, 182,185 сур. Сонымен қатар 9, 56 сур. қараң.
Атласта 182 сур. сонымен қатар №7 жұмыс (дәнекер тіндер) – макрофаг-тар туралы қараң.
1
2
3
4
7. Миелендік нерв тал-шықтарының микро-және ультрамикроскоп-иялық құрылымын зерттеу.
1 – нервтің бөлігін құрады. Әр тал-шықта нейроциттің бір өсіндісі (бел-ағашты цилиндр (2) болады.
Ол талшықтың ортасында орналаса-ды. 3 – қара түске боялған, әр жерде воронка тәрізді жарықтанулары (4) бар, миелин қабығы.
Буын (5) аймағында «невриелемма» көрінеді (леммоциттің цитоплазма»). Атлас, 189, 212 сур.
Суреттің астына жазылған сөздерге назар аударыңыздар.
Суреттің астына жазылған сөздерге назар аударыңыздар.
8. Миеленсіз нерв тал-шықтарының микро жә-не ультрамикроскопия-лық құрылымын зерт-теу.
Б) Электронды микро-фотосурет. Миеленсіз нерв талшықтарының көлденең қимасы. Ат-лас, 211 сур.
Кішкене ұлғайту арқылы:
1) нерв талшықарын. Үлкен ұлғайту арқылы: 2) леммо-циттедің ядроларын табу.
1) Белағашты цилинрлерді,
2) леммоциттердің ядролары мен цитоплазмасн, 3) мезак-сондарды табу.
Препарат миеленсіз талшықтардан тұрған нервтің бөлігі болып келеді. Атлас, 196 сур.
Миеленсіз талшықтардың құрылысы кабель тәрізді. Леммоциттерден құ-рылған жалпы қабық бірнеше бел-ағашты цилиндрлерді бірақ жауып тұрады.
9. Миелендік және ми-еленсіз нерв талшық-тарының құрылысының салыстырма анализ таб-лицасын толтырыңыз-дар.
