Секция 2. Моделирование профконцепта в контексте теории

Секция 2. Моделирование профконцепта в контексте теории 
компетентностного образования
Секция 2. Құзыретті білім беру теориясының 
мәнмәтіндегі кәсіби концептісін үлгілеу
– 159 –
Соотнесение совести с муками культурно обусловлено, поскольку данное слово-
сочетание в русской культуре и русском языковом сознании традиционно связывают 
с образом червя, который гложет, грызет, снедает, терзает, мучает [5]. 
Сравните у Даля: беззуба, а с костьми сгложет; погубишь душу, не обретешь 
бессмертия, сожрут тебя в бренной земле мерзкие черви [6]. Очевидно, что червь 
в  представлении  русских  живет  в  душе  человека  и  является  карающим  орудием 
совести. 
В русском языковом сознании феномен совесть является базовой нравственно-
этической  ценностью,  характерной  для  русской  языковой  картины,  как  впрочем  и 
для киргизской. 
Долг  и  обязанность  представляют  собой  осознание  личностью  безусловной 
необходимости исполнения того, что заповедуется моральными идеалами. А мораль 
понимается  как  система  обязанностей,  существующая  между  людьми,  которая 
прививается  культурой  и  социальным  обществом  и  которую  люди  принимают  на 
себя и осознают как определенные жизненные задачи, исполняемые в конкретных 
обстоятельствах. Совесть как моральная категория отражает способность человека 
критически  оценивать  поступки,  мысли,  желания,  осознавать  свое  несоответствие 
должному – неисполненность долга (делай по совести; брать на совесть; это у меня 
лежит на совести [6]. 
Слово совесть соотносится со словом стыд – внутренним контрольным механиз-
мом  сознания.  В  стыде,  как  и  в  совести,  отражено  осознание  человеком  своего 
несоответствия принятым нормам и ожиданиям окружающих. Древний мыслитель 
и  философ  Демокрит  отмечал:  «Не  говори  и  не  делай  ничего  дурного,  даже  если 
ты  наедине  с  собой.  Учись  гораздо  более  стыдиться  самого  себя,  чем  других…
Должно стыдиться самого себя столько же, сколько других, и одинаково не делать 
дурного, останется ли оно никому неизвестным или о нем узнают все» [Цит. по 7, 
с. 158]. Это нашло отражение в русских и киргизских пословицах и поговорках: ни 
стыда, ни совести нет; мне совестно беспокоить тебя; что того и совестить, у кого 
нет совести; он совестится на глаза показаться: и больную старуху-то не пощадили 
[6]. Эти иллюстративные примеры могут свидетельствовать о сохранении культур-
ных доминант, которые при принятии того или иного решения заставляют человека 
апеллировать к совести как высшей ценности.
В  кыргызском  языковом  сознании  абийир  –  это  совесть  человека,  его  личный 
моральный кодекс, внутреннее мерило, с которым человек подходит к людям, жизни, 
к своим обязанностям, к проявлениям добра и зла, к своим родным и близким.
В  советские  времена  в  фильме  по  одноименной  драме  киргизского  писателя  и 
драматурга Т. Абдымомунова «Совесть не прощает» («Абийир кечирбейт», 1964 г. 
Режиссер  Л.Пчелкин)  главный  герой  –  Нурдин  –  человек,  не  сумевший  защитить 
дружбу  и  любовь,  отступивший  перед  коварством  и  лицемерием,  рассказывает  о 
своей  жизни.  Вот  его  заключительные  слова:  «Я  все  рассказал…Вот  так  три  года 
назад я был осужден…Три года назад я сел в тюрьму, оговорив себя из-за несчаст-
ной любви… Я не поверил моей счастливой судьбе, поверил посторонним подлым 
людям, узнав об этой подлости только лишь три минуты назад… Если другие мои 
друзья,  любимая  простили,  то  моя  совесть  не  прощает».  Совесть  не  прощает, 
потому  что  он  сделал  несчастной  свою  возлюбленную,  своего  друга,  которого  он 
обвинял в измене со своей невестой, он поставил крест на своей профессии-хирурга, 
и, что хуже всего, посеял неверие в людей и друзей между собой. Печальная история. 

Секция 2. Моделирование профконцепта в контексте теории 
компетентностного образования
Секция 2. Құзыретті білім беру теориясының 
мәнмәтіндегі кәсіби концептісін үлгілеу
– 160 –
Ценностные представления народа исследуются на фольклорных текстах, посколь-
ку они являются результатом человеческого миропонимания и самоощущения, в них 
переданы народные традиции, чаяния, будущность, а также здесь сфокусировано и 
представлено мифологическое сознание. Наиболее «застывшими» жанрами фолькло-
ра, в которых отражается вся система ценностей, являются пословицы и поговорки. 
Паремии  в  конденсированной  форме  отражают  фактическое  знание  человека 
дописьменного общества о мире. Анализ пословиц и поговорок русского и кыргыз-
ского языков показывает, что нравственно-моральные ценности ориентированы на 
психологическую  защищенность  и  адаптацию  к  поведению  окружающих  друг  к 
другу. В паремиях содержатся нравы и установки, ориентиры и рекомендации. 
Этнокультурная  специфика  концептов  в  паремиологических  единицах  разноси-
стемных  языков  дает  бесценный  материал  для  сопоставительно-типологических 
обобщений,  позволяет  выделить  общее  и  специфическое  в  мировидении  народов. 
Например, в киргизском языке встречается много пословиц о совести – абийир.
Абийир  –  акчадан  артык  –  Совесть  дороже  денег.  Абийир  үчүн  ак  жүр,  алыш-
беришке  так  жүр  –  Ради  чести  будь  чист,  при  взаимообмене  будь  точен.  Абийир 
тапса баласы, атасына бак конот – Если сын будет честен, то отец будет счастлив. 
Абийирдин малайы, эрктин кожоюну бол– буквально: будь рабом совести, но хозяи-
ном храбрости, геройства. Абийирдүү азап тартса, акмак кубанат – если совестли-
вый страдает, этому радуется недруг. Абийирдүү жигитке, ажалдуу кийик жолугат – 
на ловца и зверь бежит (буквально: совестливому парню попадается дичь, которой 
суждено умереть). Абийириңди жашыңдан сакта – береги честь смолоду.
Необходимо заметить, что в киргизском языковом сознании христианские мотивы 
отсутствуют и это объективно закономерно. 
Список литературы
1. Маслова В.А. Введение в когнитивную лингвистику: Учебное пособие. – М.: Флинта: 
Наука, 2004. – 296 с.
2. Лихачев Д.С. Русская культура.– М.: Искусство, 2000.– 440 с.
3. Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. – СПб.: Азбука; Терра, 1996. – 
Т. 1. – 576 с.
4. Кант И. Соч. в 6-и томах / И. Кант. – М.: Мысль, 1965. – Т. 4. – Ч. 2. 
5.  Голованивская  М.К.  Ментальность  в  зеркале  языка.  Некоторые  базовые  концепты  в 
представлении французов и русских / М.К. Голованивская – М: Языки славянской культуры, 
2009. – 376 с.
6. Даль В.И. Толковый словарь живого великорусского языка. Т. 1-6. – М.: Цитадель, 1998. 
7. Дынник М.А. Материалисты Древней Греции. – М.: Государственное издательство по-
литической литературы, 1955. – 240 с.
Abstract: Proceeding from understanding of a concept as mental national – specific education 
which plan of the contents is all set of knowledge of this object in article the moral concept conscience 
in the Russian and Kyrgyz language consciousness is considered. It is noted that in the Kyrgyz 
language picture the world in comparison with the Russian a concept conscience has ethnocultural 
distinctions due to the lack of Christian motives. The revealed specifics of moral concepts on the 
example of paremiologiсal material in the Russian and Kyrgyz language consciousness allowed to 
see single and general ethnocultural features of a language picture of the world.

Секция 2. Моделирование профконцепта в контексте теории 
компетентностного образования
Секция 2. Құзыретті білім беру теориясының 
мәнмәтіндегі кәсіби концептісін үлгілеу
– 161 –
УДК 811.411.21 04
Исмаилова Ф.Е.
ф.ғ.д., профессор
 Токшылыкова Г.Б. 
аға оқытушы
Ходжакаева Г.
 «Шетел филологиясы» мамандығының 
2 курс магистранты,
Абылай хан атындағы ҚазХҚжӘТУ, 
Алматы, Қазақстан,
gulmirka@mail.ru
ҚАЗІРГІ МӘДЕНИЕТАРАЛЫҚ КЕңІСТІКТЕГІ 
ШЕТЕЛ ТІЛІНДЕ ӘДЕБИ БІЛІМ БЕРУ
Түйін: Мақалада шет тілінде әдеби білім берудің өзектілігі айқындалады. Қазіргі уақыттың 
басты императиві бөтен мәдениетті танып білу қағидасының аясында Батыс, Шығыс әдебиеті 
өкілдерінің туындылары мен көтерген проблемалары талданады. 
Тірек сөздер: әдеби білім, көркем әдебиет, көркем шығарманы, ағылшын әдебиеті, діни-
реалистік ойлау
Қазіргі таңдағы мәдениетаралық кеңістікте шет тілінде әдеби білім беру өзекті 
мәселе болып табылады. Өйткені индустрияның заманауи технологиясы, теледидар, 
интернет,  бұқаралық  ақпарат  құралдары  оқырман  көңілін  алаңдатады.  Күн  санап 
кітап оқушылардың азайып бара жатқандығы да шындық. Сондықтан әдеби білім 
алу да қысқарып келеді. Тіпті мектеп, жоғары оқу орындарының өзінде әдебиетке 
сағат аз бөлінеді. Сауатты ұрпақ дайындау прагматикасында күннен-күнге білім беру 
бағдарламаларындағы руханилықтың маңызы да жойылып бара жатыр. 
Қазіргі  императивтердің  бірі  бөтен  мәдениетті  түсіну  және  қабылдау  болып 
табылады.  Бахтиннің  айтуынша,  мәдениет  шекараларда  жатыр.  Оны  біз  мәдениет 
оқшау тұрып ешуақытта өзін-өзі толық тани да, таныта да алмайды деп түсінуіміз 
керек.  Өзара  байланыстар,  кездесулер  мен  мәдениеттер  диалогы  этникалық 
мәдениеттің өзіндік идентификациясын тудырады. Оған қоса, мәдениеттер диалогы 
– бұл тек өзіндік мәдени позицияның манифестациясы мен артикуляциясы ғана емес, 
сондай-ақ, басқа да мәдени құндылықтарға жағдайдың, территорияның, орындардың 
босауы  болып  табылады.  Мұндай  мәдениеттердің  интеграциясынсыз  этнос,  тіпті 
индивидуум санасындағы мәдени тұлға туралы сөйлеудің өзі артық. 
Ең қолжетімді әрі тиімді, қажетті мәдени мұра ретінде көркем әдебиетті атауға 
болады.  Әдебиет  –  сөз  өнері,  ал  сөз  –  қатынас  құралы.  Оған  қоса,  әдебиет  өзінің 
ерекшелігіне сәйкес өнердің ең гуманды түрі. 
Көркем  әдебиет  –  оқырманға  басқа  оқырманның  характеристикасын  түсіндіру 
құралы.  «Әлеуметтанушы,  психолог,  кітаптанушыларды  ең  бірінші  қолына  кітап 
ұстаған адамның қызығушылығы мен сұрақтары, мәселелері толғандырса; филолог-
ты адамның қолындағы кітап, яғни шығарма ішіндегі оқырманға әсер ететін дүние 
қызықтырады» [1].
Көркем шығарма, суреткердің аяқтаған туындысы, оның қызметі сан алуан, онда 
туындының өзі нүкте немесе мәңгілік маңызды дүниенің, өзгеріс немесе бетбұрыс 

Секция 2. Моделирование профконцепта в контексте теории 
компетентностного образования
Секция 2. Құзыретті білім беру теориясының 
мәнмәтіндегі кәсіби концептісін үлгілеу
– 162 –
сәтінің көрінісіндей дамудың ұзақ линиясы бар. Көркем шығарма өмір, адамның көңіл-
күйі, сұрақтары, талаптары мен ойларының жиынтығы. Көркем шығарманы түсіну 
дегеніміздің өзі оған өз ойын қосу, сонда әрбір жаңа көркем туындының тарихы оған 
үнемі жаңа көзқарастар мен жаңа пайымдау, түсініктердің келіп, қосылып отыруы 
болмақ. Туынды пайдаланылған, оқылған сайын өз күшін жоғалтпайды, керісінше, 
жаңара  береді;  ал  ашу  ферменті  болудан  қалған  кезде,  яғни  қоғамды  сілкінтуден, 
әсер етуден қалған кезде, өзі ешқандай әсер ете алмайтын ортаға түскен кезде өледі. 
Әлем әдебиеті қазіргі заман проблемаларына үн қоса алуы қажет. Өз кезегінде ол 
мещандық құндылықтарға жалпы мәдениеттің жоғарғы рухани туындыларын, яғни 
өмір шындығын, эстетикалық құндылықтарды қарсы қоя отырып толық жауап береді.
Жекелеген ұлттық әдебиеттерді монографиялық сарында оқыту әлем әдебиетіне 
тек  біржақты  баға  беріп,  шығарманың  көркемдік-эстетикалық  сапасын  дұрыс 
бағаламауға  әкеп  соқтырады.  Сондықтан  шет  тілінде  әдеби  білім  беруде  өскелең 
ұрпаққа әдеп, эстетикалық тәрбие беруге бағытталған әлем әдебиетінің шедеврлерін 
білмей білім беру, оқыту мүлде мүмкін емес.
Бүгінде  байқап  отырғанымыздай,  мейірімсіздіктің,  қатігездіктің  тамыры 
тереңде,  сонау  балалық  шақта  жатыр.  Қазіргі  заманғы  мықты  жазушылар  осы 
мәселеге, нақтылай айтқанда балалар тақырыбына үлкен жауапкершілікпен, терең 
толғаныспен келуде. Соның ішінде Рей Бредберидің «Вельд» әңгімесін атауға болады. 
Шығарманың  кейіпкері  қыз  бен  бала  кішкентайынан  интерактивті  3Д  теледидар-
ды  көруге  әуестенеді.  Одан  вельд  пен  арыстанның  отбасылық  жұбын  көреді.  Ал 
ата-анасы болса әрине өз кезегінде балаларына теледидарды бей-берекет, ұзақ уақыт 
көруге тыйым салады. Сонда балалар теледидардың интерактивті режимін қосады да, 
өздері тығылып қалады. Әке-шешесі балаларын іздеп вельдқа кіреді. Шығарманың 
соңында құтқарушылар теледидардың алдында отырған балалар мен вельд ішінде 
адам  сүйегін  кеміріп  отырған  арыстандарды  көреді.  Мұнда  баяндалған  адамдық 
моралдың толықтай деградациялануы мәселесі оқырманды бей-жай қалдырмайды, 
жанын түршіктіреді.
Д.Лессингтің  «Бесінші  бала»  романын  оқу  барысында  да  осындай  сезімге 
бөленесің. Гарриет пен Дэвидтің арманы барлық жаңа үйленген жастардың арманын-
дай. Олардың үлкен үйі, тұрақты табыс көзі, сүйкімді төрт бірдей баласы және көптеген 
өздері жақсы көретін туысқандары бар. Төрт жүктілік, төрт бала... ал бесіншісі мүлде 
басқаша болады. Бесінші жүктіліктің өзі басқалармен салыстырғанда ерекше ауыр 
болады. Сәбидің атын Бен деп қояды. Бен туралы оқудың өзі қорқынышты. Туа сала 
ол басқаларға зұлымдық пен мейірімсіздіктің уын шашатын қатігез монстр болады. 
Бұл қорқынышты безбүйрек қорқынышты ертегілердегі тролль секілді отбасындағы 
барлық баланың зәре-құтын қашырып, бақытты отбасының шырқын бұзады.
Кезінде  бақыт  орнаған  үйдің  жанға  бататын  ауыр  атмосферасы  романның  әр 
бетінен  сезіледі,  адам  жанын  ауыр  мұңға  батырады.  Әрине,  Беннің  моральдық 
азғындығы  генетикалық  тұрғыдан,  бірақ,  мұндай  құбыжықтың  дүниеге  келуінің 
әлеуметтік себептері де бар екенін жазушы жоққа шығармайды.
Алек  Голдинг  –  тек  ағылшын  әдебиеті  ғана  емес,  әлем  әдебиетінде  өзіндік 
орны  бар  суреткер.  Оның  есімі  философиялық  астарлап  сөйлеу  жанрындағы 
үздік  жетістіктерімен  тығыз  байланысты.  Бұл  жанрдағы  автордың  үздік  туынды-
сы  «Шыбындар  әміршісі»  деп  аталады.  Роман  мазмұны  нақты  екі  жоспарға:  таза 
оқиға, фабулаға құрылған және аллегориялық сипатта жазылған. Тәрбиелі, белгілі 
отбасынан  шыққан  ағылшын  балаларының  елсіз  айдалада  қалып,  тағыға  айналуы 

Секция 2. Моделирование профконцепта в контексте теории 
компетентностного образования
Секция 2. Құзыретті білім беру теориясының 
мәнмәтіндегі кәсіби концептісін үлгілеу
– 163 –
баяндалады.  Мәдениетті,  тәрбиелі  ортадан  шыққан  балалардың  желігіп,  қанқұмар 
нақұрысқа  айналуын  автор  фашистік  варварлықпен  тығыз  байланыстыра  отырып, 
қазіргі  замандық  цивилизацияның  тұрақсыздығын,  әлсіздігін  меңзейді.  Екінші 
дүниежүзілік соғыс, оның салған жазылмас зардаптары шын мәнінде көп адамның 
ішкі  жан-дүниесінің  астаң-кестеңін  шығарды.  Оны  «соғыстан  кейінгі  британ 
әдебиетінің ең жарқын құбылысы» (А.А.Чамеев) саналатын Голдинг шығармалары 
арқылы еркін түсіндіруге болады. Фашизмге қарсы соғысқа қатысып, соғыстан алған 
әсерімен жазушы бүкіл саналы ғұмырын бір ғана мәселені – адам өмірінің мәнін, адам 
табиғатын зерттеуге арнады. А.Голдингтің көзқарасына екінші дүниежүзілік соғыс 
сұмдықтары, фашизмнің қатігездігі қатты әсер етті. Жазушының түсінігінше, адамдар 
жауыздықты оп-оңай, тез әрі үйреншікті әрекетіндей жасайды. «Соғыс даласын көріп, 
мен адамдардың неге қабілетті екендігін жақсы түсіндім. Адамдардың жауыздықты 
оп-оңай,  араның  бал  жинағанындай  жасайтындығын  түсінбеген  адамның  көкірек 
көзі жабық немесе есі дұрыс емес деп ойлаймын» – деп жазады Голдинг. Адамның 
шынайы табиғатынан шошынған жазушы оның бойында жақсылықтың бар екеніне 
үміттену,  ғылыми-техникалық  прогрестің  салтанат  құратынына  көзсіз  сенушілік, 
қоғамның моральдық-адамгершілік жағдайы мен жеке тұлғаның уақыт өткен сайын 
жөнделіп,  жақсаратындығына  сену  –  мұның  бәрі  адасушылық,  өркениет  желінің 
адам санасын торлаған, жапқан шаңы деп ұғындырады. Ол адамзат трагедиясының 
негізгі себебі мен салдары, тіпті бүкіл адамзат баласының адасуы – ол оның жараты-
лысына, табиғатына байланысты деп таниды. Автор «Шыбындар әміршісі» романы 
арқылы адам бойындағы жабайы инстинкттің егер ол қиындыққа душар болса, оның 
ерік-күшіне бағынбайтынын, оның кез-келген уақытта, кез-келген адамның бойында, 
оның рухына, тіпті зиялы ортадан шыққан тегіне де, тәрбиесіне де қарамастан оянуға 
дайын екендігін айқын көрсетіп берді. Соғыс жазушының адам табиғаты жөніндегі 
түсінігін,  жалпы  дүниетанымын  тұтастай  өзгертіп,  түрлі  иллюзиялардан  арылтты. 
Оның ойынша, 30-шы жылдары Германияда болған оқиға Англияда да болуы мүмкін; 
жауыздықтың  себебін  алыстан  емес,  ел  ішінен,  ағылшындықтардың  өзінен  іздеу 
керектігін ескертеді. Жалпы, «Шыбындар әміршісі» – «трагедиялық сабақ», ескерту 
роман түрінде жазылған автордың өз қоғамына деген қарсылығынан туған шығарма. 
Романда антиутопияның элементтері бар. Автор кейіпкерлерін тар шеңберге тығып, 
таңдаусыз қалдырады, қиындықтан шығудың жолын көрсетпейді де. Өз ар-ұятының 
шырмауында  қалдырып,  өзінің  шын  табиғатын  түсіндіруге  тырысады.  Сюжетінде 
елсіз  аралға  тап  болған  орта  топтан  шыққан  жеткіншектердің  біртіндеп  жабайы 
аңға  айналғанын;  олардың  өнегелі,  демократиялық  және  рационалдық  қарым-
қатынастарының  бұзылған,  қанқұмар  тиранға  айналғанын  көрсетеді.  Тіпті  жағдай 
ушығып, алғашқы қауымдық кездегі салттар жасалып, бірін-бірі жеуге дейін барады.
Голдингтің  сөзіне  сүйенсек,  екінші  дүниежүзілік  соғыс  даласында  көрген 
сұмдықтары  оны  осы  шығарманы  жазуға  итермелеген.  «Бұрын  мен  адамның 
әлеуметтік  тұлға  екендігіне,  дұрыс  құрылған  қоғамда  өмір  сүріп  дағдыланғанда 
оның  бойында  жақсы  қасиеттер  қалыптасады,  әлеуметтік  зұлымдықты  қоғамды 
қайта құру арқылы түбірімен өзгертуге болады дегенге сенетінмін», – дейді автор [2].  
Соғыс  оған  адамзат  баласын  «барлық  жануарлардың  ішіндегі  ең  қауіптісі»  –  деп 
танытты. Болып жатқан жауыздықтың бәрі адамзат тарихымен тығыз байланысты 
екенін,  адамзаттың  айықпас  дертке  шалдыққанын  түсінді.  Әртүрлі  вариациядағы 
Голдинг шығармашылығы арқылы адамға төнген «түнек» сарынын байқаймыз: түнек 
адамды  шыр  айналдырып,  оны  торлап,  тіпті  жан-дүниесінің  тереңіне  орналасқан. 

Секция 2. Моделирование профконцепта в контексте теории 
компетентностного образования
Секция 2. Құзыретті білім беру теориясының 
мәнмәтіндегі кәсіби концептісін үлгілеу
– 164 –
«Шыбындар әміршісі» романының қаһарманы Ральф «адам жүрегінің қараңғылығы» 
жөнінде  ой  толғайды.  Голдинг  туындыларындағы  әлем  –  бақытқа,  махаббатқа, 
адамның  қарапайым  ғана  қуанышына  ешқандай  орын  жоқ  түнерген,  берекесіздік 
жайлаған, драмалық шайқалған әлем. Шығарма кейіпкері бұл «қайғы шеңберінде» 
өзін мүлде жалғыз, жайсыз сезінеді. Қазіргі әдебиетке тән тұлғаның жалғызсырап 
қалуы  автордың  барлық  романдарында  кездеседі.  Голдинг  романдарының  әлемі  – 
адам аз қоныстанған, шектелген әлем; оның адамдарының саны да, олар өмір сүрген 
орта, кеңістігі де шектеулі («Шыбындар әміршісінде» бұл – елсіз арал). Кеңістіктің 
шектеулі болуы авторға бірқатар мүмкіндіктер береді. Әртүрлі экстремальды ситуа-
цияларды модельдеуге (үлгілеуге) жол ашады. 
Ғасырдың  екінші  жартысында  әлемдік  сөз  өнерінің  сахнасына  жапон  және 
латынамерикандық  әдебиет  тобының  өкілдері  шықты.  Жапон  жазушыларына  тән 
мифопоэтикалық  шығармашылық  пен  діни-реалистік  ойлаудың  және  гуманистік 
ізденістер,  мистикалық,  психологиялық  ашылулардың  жаңа  мүмкіндіктері 
поэтикалық шексіздікке жол ашты; әлемге тарих, психология, этномәдениет, эстети-
када бұрын белгісіз болып келген аспектілер таныла бастады. Жапон әдебиетіндегі 
жаңа  туындылардың  сапасы  мен  эстетикалық  ерекшелігі  полифониялық  баяндау 
құрылымы, сөйлеу стихиясының жеңілдігі, кез-келген өзгерістерді сипаттай алатын 
бояулар, адам жанының нюанстары, психикасы, мәнерлі баяндау тәсілі жаңа заман 
тілімен әсерлі суреттелді.
1963 жылы жас әдебиетші Киндзабуро Оэнің отбасында Хикари атты кішкентай 
сәби дүниеге келді. Хикари сөзі «Жарық» деген мағынаны береді. бірақ Хикаридің 
дүниеге  келуімен  Оэнің  отбасында  бақытсыздық  орнады.  Себебі,  бала  сөйлеу 
қабілетінен айрылған мүгедек болып туады. Оэнің мұнан кейінгі ұл-қыздары дені 
сау болып туғанымен ол Хикаридің жағдайына байланысты жанына түскен сызат-
тан еңсесін көтере алмай, бар ғұмырын ауру баласына арнады. 1994 жылы әдебиет 
саласы бойынша Киндзабуро Оэ Нобель сыйлығын иемденді.
Киндзабуро Оэ шығармаларының тақырыбы қоғамда болып жатқан шындықты 
қамтыды.  Оның  ресми  атауы  –  гротеск.  Оэ  кейіпкерлерінің  жолы  (жазушының  да 
жолы)  –  шындықты  қабылдай  алмаған,  шындықпен  бетпе-бет  келуден  қашқан 
жандардың жолы. Жапон еліне төнген катастрофаның замандасы бола отырып, Оэ 
әдебиетте  қалыптасқан  дәстүршілдікке  қарсы  болды.  Оның  Сартрдың  көркемдік 
жетістіктері  мен  Юнгтың  аналитикалық  психологиясын  сіңдіруі  де  тегін  емес. 
«Жүрегімнің  түкпіріне  дейін  жайлаған  су»  атты  романында  қоғамның  әлеуметтік 
құрылымына деген сенім азайған, адам сырттай ғана емес, іштей жегідей желініп, 
түңілген, ортақ бір көзқарасқа тоқтау жоқ, сынған. Басты кейіпкер Дзин атты ауру 
баласын баққан – Ооки Исан. Исан ауру баласымен бірге бомбадан жасырынатын 
бетоннан  жасалған  конструкцияда  тұрып  жүріп,  маңайдағы  ескі  киностудияның 
орнында,  қоқыстың  арасында  жүрген  жеткіншектерді  аңдып,  бақылаумен  болады. 
Олар да өз кезегінде Исанды аңдып, ақыры қауіпті куәгер ретінде оны өлтірмекші 
болады. Өйткені осы қоқыстың арасында олардың құпия қоймасы орналасқан еді. 
Бірақ сөйлесе, өзара түсінісе келе Исан ол топқа қосылады. Қосылып қана қоймай, 
өздерін  Еркін  жүзушілер  Одағы  деп  атағандардың  көзқарасын  бөлісіп,  атқаратын 
шаруаларын  құптап,  ортақтасады.  Бұл  әкелер  салған  сара  жолдан  ауытқып, 
романтикалық  жастарға  қосылған  Исанның  әрекеті  идеологияның  әлсірегенін 
көрсетеді.  Жастар  әлеуметтік  құлшылықтан  арылып,  өзіндік  жекеменшік  кеме 
жасағысы келеді, яғни бостандықты қалайды. Автор мәні өтіп жатқан өмірге жүрегі 

жүктеу/скачать 1,92 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: