Проекция әдісі. Центрлік және параллель проекциялау.
№1 дәріс
1 академиялық сағат
Инженерлік және компьютерлік графика пәні
Дәріс жоспары
Проекция әдісі. Центрлік және параллель проекциялау.
Проекциялар қасиеттері.
Сызбаның қайтымдылығы.
Қайтымды сызбалардың түрлері.
Инженерлік графика пәні сызба геометрия мен техникалық сызудан құралған.
Сызба геометрия заттарды жазықтықта кескіндеудің әдістерін және сызбада кеңістіктік есептерді графикалық түрде шешудің әдістерін зерттейтін геометрияның маңызды бөлімі болып табылады.
Сызба геометрияның негізгі әдісі проекциялау әдісі болып табылады.
i – проекциялар жазықтығы
Аi – А нүктесінің iжазықтығындағы проекциясы
i
A
Ai
1-сурет
1.1 - сурет
Центрлік проекциялау қасиеттері
Нүктенің проекциясы нүкте болады: ААi;
Түзу түзуге проекцияланады: mmi (проекциялаушы түзу нүктеге проекцияланады);
Тиістілік сақталады: С m Ci mi.
2-сурет
Центральное проецирование
1.2 - сурет
Кеңістіктің меншіксіз (өзіндік емес) элементтері
3-сурет
Параллель проекциялау
Параллель проекциялау центрлік проекциялаудың жеке түрі болып табылады, ол кезде S проекциялау центрі өзіндік емес болады (4-сурет). Сондықтан, әдетте өзіндік емес проекциялау центрі – S орнына, s проекциялау бағыты туралы айтады. Центрлік проекцияда айтылған алғашқы үш қасиеті параллель проекциялауға да әділ болады.
4-сурет
i
s
A i
A
E
B
E i
B i
S∞
1.3 – су5ет
4) аb ai bi.
5)
5-сурет
i
s
A i
C i
A
E
B
D
C
E i
B i
D i
1.4 - сурет
6-сурет
6)
Проекциялау бағытына байланысты параллель проекциялау қиғашбұрышты (7-сурет) немесе тікбұрышты (8-сурет) болады.
Егер параллель проекцияның s бағыты і проекциялар жазықтықтығына перпендикуляр болса, онда проекциялау тікбұрышты (ортогональ) деп аталады.
7-сурет
i
s
A i
A
8-сурет
i
s
B i
B
Тікбұрышты проекциялау
9-сурет
Параллель проекциялаудың барлық қасиеттері тік бұрыштап проекциялау әдісіне әділ болады.
Тікбұрышты проекцияның қосымша қасиеті:
Тікбұрыштап проекциялауда кесiндi проекциясының ұзындығы сол кесiндi ұзындығын оның проекциялар жазықтығына көлбеулiк бұрышының косинусына көбейткенге тең:
АВ кесіндісінің ұзындығы тікбұрышты үшбұрыштың гипотенузасына тең, оның бір катеті кесіндінің тікбұрышты проекциясына тең, ал екінші катеті – кесінді ұштарының проекциялар жазықтығына дейінгі арақашықтықтарының айырымына тең.
Тікбұрышты үшбұрыш ережесі.
10 - сурет
z A -z B
A0
z A -z B
11-сурет
Теорема.
Егер тікбұрыштың бір қабырғасы проекциялар жазықтығына параллель болса, ал екінші қабырғасы перпендикуляр болмаса, онда тікбұрыш осы проекциялар жазықтығына натурал шамасымен проекцияланады.