Институты ежелгі дәуір әдебиетінің антологиясы бес томдық ислдмғд дейімгі әдеби жәдігерлер I том ежелгі д ә у ір ә д е б и е т ін ің а н т о л о г и я с ы
жүктеу/скачать 24,62 Mb. Pdf көрінісі
|
ezhelgi duir debietinin antologiiasy tom 1
| 4 5 9
f Һ Г Т Н һ Е Ж Е Л П Д Ә У І Р Ә Д Е Б И Е Т ІН ІҢ А Н Т О Л О Г И Я С Ы Д эл осы кезде, сұлтаны м , Қ азан -С алор мен Қ ара Қ ойш ы д а ш ауып келіп ж ет кен еді. Қ ара Қ ойш ы н ы ң қан ж ы ғасы н д а тас ататы н нар сақпаны бар еді. О ны ң бүйені тау б ұқан ы ң терісін ен , әдібі үш еш кінің, қайсы бірі серкенің терісінен істелген еді. С ақп ан н ан аты лған тасты ң салм ағы он екі батпан болуш ы еді. А спанға атқан тасы ж ерге тез арада түспеуш і еді. Түскен ж ерін ош ақтай етіп ойы п, ш аңдаты п, көкке қайта көтерілетін. Тас түскен ж ерге үш ж ы лға дейін шөп ш ы қпауш ы еді. С ол ж ерді кой, ары қ қозы лар ж айлап қалы п сем ірсе, оларға қасқы р д а тим еуш і еді. Қ ара Қ ойш ы тастары н ата бастады . С үлтан ы м , бүдан гәуірлердің зәресі ұш ы п , тал түсте көздері түк көрмеді. С он д а Қ азан: «Қ ара Қ ойш ы , сен түра тұр, мен Ш өклиге бары п, кэрі анам ды сүрап алай ы н, ол ат түяғы асты н д а қалм асы н », - деді. Ат аяғы сүрінеді, жы рау тілі сүрінбейді. Қ азан гэуірге бары п, дауы стап сөйлей бастады . Ты ңдаңы з, хан ием, ол не айтқан екен: «О , Ш өкли патш а, сен м енің алты н үйлерім ді алы п кеттің. Ол б асы ң а колең ке болсы н. С ен м енің алты н қазы н ам ды алы п кеттің, оны да ж арата бер. С ен м енің әйелім - Бөрлі сүлуды, оны ң қы ры қ нөкерін алы п кеттің, о д а сенің түтқы н ы ң болсы н. С ен м енің балам - О разды қы ры к ж ігітім ен алы п кеттің, ол д а сенің түтқы н ы ң болсы н. С ен м енің үй ір-үйір ж ы лқы м ды алдың. М ініп -түсе бер. С ен м енің келе-келе н арлары м ды алды ң. О ған ж үгіңді арта бер. С оны ң бәрінен бүры н маған бататы ны , сен м енің кэрі анам ды алы п кеттің. Тіл ал саң сол анам ды қайтар, гэуір, мен күрессіз, соғы ссы з елім е қайтайы н, осы ны ұғы н», - деді. Г эуір бүған көнбейді: «О, бей бақ Қ азан, ты ңдап ал. Біз сенің ал ты н ш аты ры ңды алсақ, ол біздікі. С үңғақ бойлы Бөрлі сұлуды, оны ң сүлу қы ры қ қы зы м ен алған болсақ, о да біздікі. Қ асы ндағы қы ры к ж ігітім ен балаң О разды алған болсақ, о д а біздікі. Ж үй рік ж ы лкы лары ңд ы , қы зы л бұйра нарлары ңды алсақ, о да біздікі. Бізде кэрі анаң кетсе, о д а біздікі. Біз оны саған бере алмай- мыз. К эрі анаңды біз ж айханн ы ң б аласы н а берем із, содан үл ту са оны біз сенің ам анаты ң етеміз». Бүл сөздерге Қ ара Қ ойш ы қатты ш ам даны п, еріні кезеріп, сөйлей бастады : «О, ақы лсы з, дін сіз гэуір, есі енбейтін гэуір, төбесі аспанға ж еткен қарлы таулар қартайса, оған ш өп ш ы қпайды . Ө зендер қанға толса, арна- сы нан су акпас. Бие қартай са құлы н берм ейді, қы зы л бұйра нар қартайса, бота бермейді. О, ессіз гэуір, түсін, Қ азанны ң анасы қартайған, ол бала тумайды . Ш окли патш а, онан д а кара коз кы зы ң болса соны Қ азанға бер, одан бала туады , соны сен бауы рьщ а басы п ам анат етерсің», - деді. О сы кезде оғы з елінің бектері де келіп ж еткен еді. К өрелік, хан ием, кімдер келген екен. Ж ау д есе ж аны ты нбаған, еш кім нен қорқы п қы ңбаған, Қ азан бектің інісі Қ ара К оне келіп ж етті. О ны ң бесігін анасы тау аң ғары на қойы п, қара өгіздің терісім ен жауып өсірген еді. Қ аһары келсе, кара тасты илеген балш ы қтай етуш і еді. Ұ зы н мұрты н ж елкесіне ж еті ж ерден байлап қоятын. «Қ ы лы ш ы ңды қолға алы п серм ей бер, Қ азан аға, мен келдім», - деді ол. Одан соң кім кел ген екен, оны да көрелік. Қ иян С ей ілханн ы ң баласы ер ж үрек Д ондаз келді. |