Институты

Балабақш ада жөне көшеде мөдени дағдының қарапайым 
ережелерін орындауға үйрету. Тамақты ішіп болмай үстелден 
түруға болмайтынын, астан кейін ”рахмет" айтуға үйрету. 
Т ам ақ үстінде, ойын кезінде басқаларға кедергі ж асам ау, 
жолдастарына көңіл бөлуге үйретіледі.
А у ы з ә д е б и е т і ү л г іл е р ін е н . С өлем десу, қ о ш т ас у , 
ү л к ен д ер м ен қ а р ы м -қ а т ы н а с т а із г іл ік к е б аулу. "Қ ү тты
болсын", "Үлкен ж ігіт бол”, "Ас болсын" (ізгі ниетті бата- 
тілектер).
Ертегі, ә ң гім е л ер д і к ей іп тен д ір у. ”Әже мен немере",
І.Жансүтіров "Бал, бал бөбек, бал бөбек”, М. Төрежанов ”Кім 
ақылды?", С. Мәуленов "Ақылды аға".
Ойын-ермек, ж атты ғулары . "Қуы рш ақ Үлжан қоиаққа 
келді", А. Сәрсеков "Инабат”, Ә. Әбиев "Ж алақор".
Әдептілік — әдемілік. Әдет-ғүрып, өдемілік дағдыларьш 
меңгерту. Тамақтану мөдениетін (тамак ішер алдьшда қол жуу, 
қасықты дүрыс үстау, асты төкпей, дүрыс ішу, тамақтан соң 
қол жуу, орындықта дүрыс отыру) үйрету.
Сәбилердің екішиі тобы
Б а л а л а р д ы ң т ө р б и е ш іл е р д і, к ү т у ш ін і, 
м у з ы к а
ж етекш ісін аты -ж өнім ен атауға, сөлемдесуге, кош тасуға, 
үл кен д ер ге, қ ү р б ы л а р ы н а көрсеткен көм егі үш ін ал ғы с 
айтуға, көңіл бөлуге үйрету. Ойын арқылы өзіне-өзі қызмет 
көрсету жөне мөдени мінез-қүлық дағдыларьш қалыптастыру. 
Өтінішін сөзбен аны қ жеткізе білуге "рүқсат етіңіз”, "рақым 
етіңіз" деген сөздерді пайдалана білуге үйрету. Өзін-өзі үстай 
б іл у д ің қ а р а п а й ы м е р е ж е л е р ін с а қ т а й б іл у ге ү й р е ту . 
Ж о л д а с т а р ы н а к е д е р гі ж а с а м а у , а й ғ а л а м а у к е р е к т іг ін
түсіндіру.
Ж а қ ы н
а д ам д ар ы н ы ң , 
қ ү р б ы л а р ы н ы ң , 
б а л а л а р
ертегілерінің кейіпкерлерінің көщл-күйлеріне ортақтаса білуге 
баулу (аяу, уату, жүбату). Ертегілерді сахналау барысында 
кейіпкерлердің мінез-қүлқын жеткізе білуге үйрету.
А у ы з ө д е б и е т і ү л г іл е р ін е н . С өлем десу, қ о ш тасу , 
үлкендермен қарым-қатьшаста ізгілікке баулуды жалғастыру. 
"Қарның тоқ, қайғы ң ж оқ болсын”, "Д астарқаныңа береке 
берсін”, "Өркенің өссін" (ізгі ниетті бата-тілектер). Тиым сөздер: 
"Үлкеннің алдьш кеспе", "Бүйіріңді таянба", "Бас киімді теппе".
Ертегі, әңгім елерді кейіптендіру. С. Көбеев "Ш ал мен 
б ал ал ар ”, Ж . Өмірбеков "Әкесін үялтқан ы ", Ж . Бүғыбаев 
"Алғаш қы көмек”.
Ойын-ермек жаттығулары. Ө. Түрманжанов "Мен төртіпті
218

баламын", Ә. Табылдиев "Ізетті бала", Ә. Асылбеков "Өдептілік 
өліппесі" (үзінді).
Әдептілік — өдемілік. Әдет-ғүрьш дағдыларьша арналған 
жүмыстарды өрі қарай ж үргізу. Киіну, киімді таза үстау, 
жинау, іліл қою дағдыларын ойын-ж атты ғулар орындату 
а р қ ы л ы қ а л ы п тас ты р у . Сабақ, т а м а қ кезінде дауы стап 
сөйлеспеу, тыныштық сақтау. Қажет нөрсе жөнінде рүксат 
сүрау, бір-бірімен сыпайы сөйлесу, келісу.
Естиярлар то бы
Балаларды топта, көшеде, қоғамдық орындарда мөдени 
өдет-дағдыларды айтпай-ақ өз еркімен орындауға төрбиелеу. 
(сәлемдесу, қош тасу, өз өтінішін білдіру). Ж олдастары на, 
қ ү рб ы л ар ы н а ад ам герш іл ік қары м -каты н ас түсініктерін 
қалыптастыру. (қамқорлық, адалдық, шыншылдық). Ізгілік 
се зім д е р ін төрб и ел еу (қай ы р ы м д ы л ы қ, ш ы н ш ы лды қ, 
сезімталдық). Күнделікті өмірде балаларды халыктың салт- 
д ө стү р ін п ай д ал а н а оты ры п, ү л кен д ер д і қ ү р м е тте у ге , 
қүрбы лары н сыйлауға баулу. Үлкендермен, қүрбылармен 
сөлемдесудің түрлері: "Сөлеметсіз бе?", "Қайы рлы кеш", 
"Ж олың болсынГ.
Е р т е г і, ә ң г ім е л е р д і с а х н а л а у . Б а л а л а р д ы ж ең іл
сюжеттерді дамытуға, рольдерді орындауға, қажетті заттар мен 
атрибуттарды таңдап ала білуге үйрету.
Ауыз өдебиеті үлгілерінен сөлемдесу түрлері. "Сөлеметсіз 
бе?", "А ссалаум ағалейкүм ”. Үлкендермен, жолдастарымен 
қарым-қатынаста ізгілікке баулу. "Қадамың қүтты болсын”, 
"Ж ол болсын", "Ақ мол болсьш", "Сапарьщ оң болсын" (ізгі 
ниетті бата-тілектер”.
Т и ы м сө зд ер: "Ү лкеннің алды нда бейпіл сөйлем е", 
"Ж ағьщды таянба", "Таякка сүйенбе", "Ж аяу қампп»іланба", 
"Үлкенмен сөз таластьфма".
Ертегі, әңгімелерді кейіптендіру, сахналау. М. Төрежанов 
"Адал дос", ертеңгілік: "Ініден - ізет”.
О й ы н -е р м е к ж а т т ы ғ у л а р ы . "Б із өдепті б алам ы з", 
"Ш айхана”, Ә. Дүйсенбиев "Не деу керек?".
Әдептілік — өдемілік. Күнделікті өмірде адамдардың мінез 
өрекетіндегі сыпайылықты, үлттық өнер мен салт-дөстүрге 
қ аты сты ө д ем ілікті салы сты ра үй рету, к а ж е тін е қар ай
колдануға ж атты қты ру. Ойын-жаттығу кезінде қүрбылас- 
тар ы м ен сы пайы сөйлесу, үл кен д і сы йлау дағды лары н
калыптастыру.
219

жүктеу/скачать 7,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: