11. Қазақстан ғалымдары қандай ғылыми жаңалық ашты? A) Арқардың тіршілік ету ортасын айқындады
B) Арқардың мүйізіне қарап жасын анықтады
C) Арқардың төлдеу ерекшелігін көрсетті
D) Қазақтың асыл тұқымды арқар-меринос қойын шығарды
12. Арқар қандай жерлерді мекендейді? A) Құмдауыт ойпаттарды
B) Өзен жағасын
C) Шөлейт жерлерді
D) Тау бөктерлерін
6-мәтін Күн – көңіл күйді көтеріп, күйзелістің алдын алады. Өз кезегінде, көңіл
күйге жауап беретін заттар иммундық жүйені күшейтеді. Ультракүлгін
сәулелер ағзада жүріп жатқан көптеген процестерді – тыныс алу, зат
алмасу, қан айналу мен эндокриндік жүйенің жұмысын күшейтеді. Бұдан
өзге, күн сәулесінің әсерінен ағзамыз D дәруменін өндіреді.
Қызық дерек: Күн сәулесінің әсерінен синтезделетін D дәруменінің
мөлшері мына факторларға байланысты: сәуле толқынының ұзындығы
мен терінің әуелгі пигменттігінде. Күн астында таңертең және күн батарда
жүрген пайдалы, сонымен қатар, тері неғұрлым қара торы болса, күн
сәулесі әсерінен D дәрумені соғұрлым аз өндіріледі.
D дәрумені кальций мен фосфор минералдарын сіңіруді реттейді. А
дәрумені, кальций және фосформен бірігіп, ағзаны суық тиюден, көз және
тері ауруларынан қорғайды. Тіс кариесі мен қызыл иек патологиясының
алдын алады, сүйектердің, омыртқаның беріктігіне жауап береді,
остеопороздан қорғайды. Алайда бұл ағзаны осы дәрумендермен қамдау
үшін шыжыған күннің астында жата беру керек дегенді білдірмейді. Ағзада
D дәруменінің қажетті деңгейін қалыпта ұстап тұру үшін жаз айларында
аптасына 2-3 рет 5-15 минут қол мен бетті күнге қыздырып алса жеткілікті.
13. Жаз мезгілінде қай уақытта күн көзіне шыққан пайдалы? A) 8 сағаттық жұмыс уақытынан ортасында
B) Жұмыс уақытының ортасында
C) Мәтінде айтылмаған
D) Түскі үзіліс кезінде
14. Жаз айларында қанша уақыт күнге қыздырыну керек? A) Аптаның төрттен бір бөлігін, бір сағаттың екіден бір бөлігін
B) Апта бойы, бір сағат толық
C) Аптаның екіден бір бөлігін, бір сағаттың үштен бір бөлігін
D) Аптаның үштен бір бөлігін, бір сағаттың төрттен бір бөлігін
