Ж. Ж. Аканова А. М. Касенова стандарттау
Ill тарау. Метрология негидері 247
жүктеу/скачать 10,03 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ill тарау. Метрология негидері 247
Қазақстан ОСХБ-ның қатысушысы ретінде уақыт шкаласын халықаралық атомдық уақыт шкаласы TAL салыстыра бастады, бұны белгілеуде АҚШ, Германия, Канаданың үлттық эталонда- ры, арнайы спутник байланысы, батыс еуропалық мемлекеттер- дің жұмыстық эталондар жэне өнеркәсіптік атомдық стандарттың жиілігі қолданылуда. Бүл Қазақстан үшін мемлекеттік уақыттың және жиілік эталондарының берілген дәлдігін жэне оларды аз шығынмен берудің жүйесін қолдау мүмкіндігін берді. Метрдің 1983 жылы жаңа анықтамасына өтуді онжылдық дайындық уақыты кетті, осы жылдары көптеген елдердің маман- дары ондаған миллион долларларға жұмыс атқарды. Бірақ жеке елдерге шаққанда, ол елдер үшін жалпы шығынның 30 пайыздайы ғана болды. ОСХБ-ның жұмысына қатысудың маңызды нәтижесі қатысушы елдерді өлшемнің жаңа бірліктеріне немесе негізгі бірліктердің жаңа эталондарына дер кезінде көшіру. Бүл өлшем мен сынаудың нәтижелерін өзара мойындаудың негізін қүруға жағдай туғызады. Заңдық метрологияның халықаралық үйымдары (ЗМХ¥) 1956 жылы қол қойылған мемлекетаралық конвенцияның негізінде қүрылған. ЗМХ¥-ның қүрамына 80-нен астам мемлекет кірді. ЗМХҮ-ның мақсаты: - өлшем қүралдарының дәлдігінің класын белгілеу; өлшеуіш приборлардың үлгілерін, типін жэне жүйесін анықтаудың біркелкілігін қамтамасыз ету; метрологиялық сипаттаманы сэйкестендіру үшін сынау жөнінде үсынымдар беру; ■ өлшем қүралдарын салыстырып тексеру және калибрлеудің тэртібін белгілеу; ■ салыстырып тексеру аппараттарын, салыстыру эдістерін, салыстырып тексеруді жэне эталондық, үлгілік жэне жүмыстық өлшем приборларын аттестаттауды үйлестіру; метрологиялық қызметті ұйымдастырудың, мемлекет- тік үйғарымдардың бірлігін қамтамасыз етудің оңтайлы түрлерін әзірлеу; 248 Стандарттау, сертификаттау жэне метрология негіздері дамып келе жатқан елдерге метрологиялық қызмет жүйесін құруға ғылыми-техникалық қолдау көрсету және жабдықтау; метрология саласының қызметкерлерін дайындау принцип- терін белгілеу. 1972 жылғы ЗМХ¥-ның халықаралық 4-конференциясында оның негізгі мақсаттары толықтырылған: шикізаттың, жартылай өңделген өнімдердің жэне өнеркәсіп өнімдерінің әрбір елде өтетін техникалық сипаттамаларын өлшеу нэтижелеріне өзара сенімділ ік- ті арттыру; заңдық метрологияның жалпы принциптерін белгілеу; өлшеу құралдары сай келетін талаптар мен сипаттамаларды басқа елдерге ұсыну үшін анықтау. Келесі конференцияда бүл мақсаттар сертификаттау мен стандарттаудың дамуына сай толықтырылып отырады. Мысалы, ЗМХҮ-ның 1988 жылғы 8-конференциясында өлшем құралдарын әзірлеушілерді салыстырып, тексеру әдістеріне зерттеу жүргізу мэселесі көтерілді. ЗМХ¥-ның жоғарғы басқарушы органы - Заңды метрологияның халықаралық конференциясы, ол төрт жылда бір рет шақырылады. ЗМХҮ-ның шешімдері орындалуға міндетті емес, тек үсыным ретінде беріледі. ЗМХҮ-ның атқарушы органы - Заңдық метрологияның халықаралық комитеті, ол ЗМХҮ-ның мүше-елдерінің өкілдерінен тұрады. Ондай өкілдер өз мемлекеттерінен шешім қабылдауға қүқық алмайды. Комитетке кеңестік орган - президент кеңесі бар. Оның қүрамына екі вице-президент, ЗМХҮ бюросының директо ры жэне ЗМХ комитетінің белсенді бес мүшесі кіреді. Шешім комитеттің сессиясында қабылданады. Қабылданған қарар барлық мүшелері қолдаса ғана күшіне енеді. Комитеттің жэне конференцияның жүмыстарын ЗМХҮ бюросы үйлестіреді (Париж қаласы). Бюро ақпараттық материалдар шыгарады, қүжаттамалардың қорын жүргізеді, метрология саласындағы жетістіктерді таратады. Мүше-елдерге түрақты түрде ақпараттық материалдар жіберіп отырады, квартал сайын «ЗМХҮ бюллетені» шығарады. Техникалық комитеттер (ТК) және төменгі комитеттер жүмыс органдары болып есептеледі. |