spirrri
уйреткенде де сейлемнщ
6ipiHuii
c e 3 i
бас эрштен басталады,
Kici
атгары, зауыт, мекеме, мемлекет,
жер-судьщ Менатеп атаулары сейлемнщ кай жершде туре а да, бас эршпен
жазылады деп тусшйс беру кажет. Сездердщ бас эршпен жазылуы 4-
сыныпта морфология бел1мшде «Жалпы
eciM
мен жалкы
eciM »
такырыбында
3pi
карай терецдетшед1 де, 5-сыныпта «Кыскарган сездер»
такырыбында соган сэйкес устемеленедк
«Буын оныц турлерш, «Тасымал» тацырыптарып оцыту. Сейлеу
кезшде сездер дауыс ыргагы аркылы магыналык топка белшш айтылады.
Мысалы, БЬ ауылдан келген жастарды взШ з болган барлыц уйымдардан
да
KeedecmipdiK
деген сейлемдеп сездер былайша белшедь
Bi3
(ауылдан
келген жастарды) e3iMi3 болган барлык уйымдардан да (кездеспрдш). Бул
- дурыс сейлеудщ талабына сэйкес айтылуы. А л сейлемдеп
ap6ip
ce3fli
жеке-жеке де айтуга болады. Мысалы: «Ауыл, келген, жастарды».
BipaK
бул свздер «6i3», немесе «да» деген сездерд
1
айтудан курдел1рек. Ce6e6i
оларда
6ipHeme
дыбыс катыскан жэне дауысты мен дауыссыз дыбыстар
араласып келген. Кейде мундай сездерд! окушьшарга жаздыру ушш,
белгш
6ip
белшекке белш айтамыз: А-уыл-дан, кел-ген, жас-тар-ды. Эр
белшектеп
дауыссыз
дыбыстар
дауысты
дыбыстын
айналасына
шогырланады. Соган сэйкес эр белшектщ аралыгында жш (бунак) пайда
болады. Дауысты дыбыс к у ц т айтылган дыбыс болады да, дауыссыз
дыбыс элЫз айтылады. Сонда куши дыбыс пен элЫз дыбыстын
6ip
топка
6ipirin
айтылуын буын дещц де, эр топтыц
6ip-6ipme
жалгаскан жерш
буын жш дейдь 4- сынып окулыгында буынга аныктама бершмеген,
ейткеш буынныц аныкгамасы олардыц туешйгше киын. Окушыларга
буынга белш айткызып, жазгызып уйреткенде, оган дагдыландырганда,
мына ережеш ескеру керек:
l.BipiHiiii
буын дауысты я дауыссызга
аякталуына карамастан еюнии не одан кешнп буындар эркдшан
дауыссыздан басталып отырады. 2. Дауыссыздардыц арасында
6ip
дауыссыз турса, дауыссыз дыбыс екшни буын курамында айтылады. А-ла,
ца-ра, же-щс. Олардыц арасында ею дауыссыз болса, соцгысы екшпц
буын курамына енедь Бал-та, шац-пац. 3. Yiu дауыссыз болса, соцгы
дауыссыз буынга косылады, тарт-па, цант-ца. 4. Крю, бояу, сия, ащы,
тущы сикты сездерд
1
буынга белгенде, цо-ю айтылуы (цо-йу), ащы
(ашшы), тущы (туш-шы) туршде болады. Жазуда ащы, тущы буын ж т н
ащы, ту-щы туршде белуге болады,
6ipaK
ол непзп ережеге кайшы.
Сондыктан окушыларга мэн-жайды туешдорш, ауызша аш-шы, туш-шы
деп белу керек.
«Тасымал» такьфыбы буынмен тшелей катысты, сауаггы жазуга
дагдыландыратын такырып болып табылады. Сондыктан жазуда дурыс
тасымалдату
Достарыңызбен бөлісу: |
