Жалпы ішкі өнім-мемлекет территориясындағы барлық өндірушілердің белгілі бір кезең ішінде өндірген түпкі тауарлары мен көрсеткен қызметтерінің нарықтық құнын білдіретін жиынтық көрсеткіш.
Негізгі міндеттері: 1)ЖІӨ елдің мөлшері мен өсу қарқынын бағалау үшін қолданылатын елдің экономикалық суретін ұсынады. 2)ЖІӨ-де шығыстарды, өндірісті немесе кірістерді пайдалана отырып үш әдіспен есептеуге болады. Нақты түсініктер беру үшін оны инфляция мен халық санына қарай реттеуге болады. 3)ЖІӨ шектеулері болса да, саясаткерлерді, инвесторларды және бизнесті стратегиялық шешімдер қабылдауда бағыттайтын негізгі құрал болып табылады.
ЖІӨ есептеу жолдары:
Қосылған құн бойынша;
Шығыстар бойынша;
Кірістер бойынша;
Қосымша құн әдіс:
Түпкі өнім
Аралық өнім
Қосымша құн
Тұтыну шығындары
Инвестиция
Мемлекеттік сатып алулар
Таза экспорт
ЖІӨ шығын бойынша
ЖІӨ табыс бойынша = Еңбек ақы + жалға төлемдер + проценттік төлемдер + жеке табыс+ компания пайдасы + жанама салықтар + амортизация
Қазақстандағы статистикаға сәйкес ЖІӨ:
ЖІӨ түрлері:
Номиналды ЖІӨ-бұл есептеуге ағымдағы бағаларды қосатын экономикадағы экономикалық өндірісті бағалау. Номиналды ЖІӨ-мен есептелетін барлық тауарлар мен қызметтер сол жылы нақты сатылған бағалар бойынша бағаланады. Номиналды ЖІӨ жергілікті валютада немесе валюта нарығындағы бағамдар бойынша АҚШ долларында бағаланады.
Нақты ЖІӨ-бұл инфляцияға әсер етуді өндірістің өсу тенденциясынан бөліп көрсету үшін жыл сайын баға тұрақты болып, белгілі бір жылы экономикада өндірілген тауарлар мен қызметтердің санын көрсететін инфляцияға негізделген шара. ЖІӨ тауарлар мен қызметтердің ақшалай құнына негізделгендіктен, ол инфляцияға ұшырайды. Бағаның өсуі елдің ЖІӨ өсуіне ықпал етеді.
Жалпы ішкі өнім қай елде жоғары?
ЖІӨ-нің әлемдегі ең жоғары екі елі – АҚШ пен Қытай.Алайда олардың рейтингі ЖІӨ-ді қалай өлшейтіндігіңізге байланысты ерекшеленеді.Номиналды ЖІӨ-ні қолдана отырып, Америка Құрама Штаттары 2019 жылы ЖІӨ 21,37 трлн доллармен бірінші орында тұр, ал Қытай үшін бұл 14,3 трлн долларды құрайды.