Жалпы медицина мамандығының 2 курс студенттеріне арналған «гомеостаз және экскреция» модулі бойынша

жүктеу/скачать 186,34 Kb.

Дата	27.09.2023
өлшемі	186,34 Kb.
	#110430
түрі	Сабақ

Байланысты:
Карудио боож 7

ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА МАМАНДЫҒЫНЫҢ 2 КУРС СТУДЕНТТЕРІНЕ АРНАЛҒАН
«ГОМЕОСТАЗ ЖӘНЕ ЭКСКРЕЦИЯ» МОДУЛІ БОЙЫНША
№4 ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚ, БОӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ
ХАТТАМАЛАРДЫ ТОЛТЫРУ:

№ 1 Тапсырма. Берілген суреттен нефронның бөлімдерін номерлеп көрсетіп, нефрон құрлымының бөлімдері атауын кестеге толтыру.

	№	Нефрон бөлімдерінің аталуы
	1	Шумлянский-Боумен капсуласы
	2	Проксимальды түтікше
	3	Генле ілмегі
	4	Дистальды ьүтікше
	5	Жинағыш түтікше

№ 2 тапсырма. Кестені толтыру: Несеп түзілуінің негізгі кезеңдеріне анықтама беріп, үрдістер жүретін нефрон бөлімдерін көрсету.

№	Несеп түзілуінің негізгі кезеңдері	Нефрон бөлімдері
1.	Гломерулалық сүзіліс	Қанның геморенальдық тосқауыл арқылы Шумлянский-Боумен капсуласындағы Мальпиги шүмағында қан қысымы әсерінен, үлкен молекулалық заттардан басқасының сүзгіден өтуі. Бүйрек арқылы тәулігіне 1400-1500 л қан сүзіледі.
2	Түтікшелердегі қайта сіңу	Осмостық градиент күшіне қарама-қарсы, белсенді үрдіс. Алғашқы несеп құрамындағы заттардың нефрон түтікшелері саңылауынан жасушааралық сұйықтыққа ферменттік жүйе қатысымен қайта сіңуі. Екі тасымал болады. Активті тасымалдау. Біріншілік.Натрий иондары өтеді,гипертониялық.Генле ілмегінің жоғарқы жағында өтеді. Екіншілік.Глюкоза,амин қышқылдары өтеді,гипотониялық.Несептің біріншілік қоюлануы жүреді.Генле ілмегінің төменгі жағында. Пассивті тасымалдау.Су,хлор анионы,мочевина өтеді.Екіншілік қоюлану. Облигатты Факультативті.
3	Түтікшелердегі сөлініс	Алғашқы несепте болмайтын, ал соңғы несепте болатын заттардың қаннан түтікшелер саңылауына өтуі және заттардың түтікшелер эпителийінде синтезделуі.

№ 3 тапсырма. «Қан плазмасының, алғашқы және соңғы несептің құрамы» кестесін толтыру (заттардың болуын: «бар» немесе «+»; заттардың болмауы: «жоқ» немесе «-» деп белгілеу)

№	Заттар	Қан құрамы	Алғашқы несеп	Соңғы несеп
1.	Су	+	+	+
2	Ақуыз, май, гликогендер	+	-	-
3.	Глюкоза	+	+	-
4.	Натрий ионы	+	+	+
5.	Мочевина	+	+	+
6.	Несеп қышқылы	+	+	+
7.	Креатинин	+	-	+

№4 тапсырма. «Несеп түзілуінің реттелуі. Қанның иондық құрамының гормональдық реттелуі» тақырыптары бойынша кесте толтыру.

№	Гормон мен оны бөлінетін бездің аталуы	Қанның иондық құрамының гормональдық реттелуіндегі гормон қызметінің маңызы
1.	АДГ	Судың қайта түзілуін күшейтеді.
2.	Альдестерон	Na+ иондарының қайта сіңуін күшейтеді.
3.	Натрийуретрлік гормон	Na+ иондарының шығуын күшейтеді.
4	Паратгармон	Са+ иондарының қайта сіңуін күшейтеді.
	Пиреокальцийтонин	Сa+ иондарының шығарылуын күшейтеді.
6	Адреналин	Аз мөлшерде сүзілуді төмендетеді, көп бөлінсе түзілуді күшейтеді.
7	Тироксон	Диурезді арттырады
8	Соматотропты гормон	Диурезді арттырады
9	Инсулин	К+ иондарының шығарылуын азайтады.

№ 5 тапсырма. Ситуациялық есепттерді шешу.

1. Зерттелушінің бүйрек қызметін зерттеу барысында төмендегідей урограмма нәтижесі анықталды:

Урограмма
Тәуліктік диурез Салыстырмалы тығыздығы Түсі Тұнықтығы Реакциясы Белок Глюкоза Кетонды дене	5500мл 1,040 Ашық-сары Тұнық емес, көмескілеу нейтральды жоқ 4% Оң реакция
Қосымша көрсеткіштері: қандағы глюкоза 18 ммоль/л. Дене салмағы қалыптыдан 50% жоғары.

Сұрақтар:

1. Несептің түзілуі үдерістерін атаңыз.
2. Соңғы несеп деген не? Соңғы несептің алғашқы несептен басты айырмашылығы қандай?
3. Зерттелуші урограммасына талдау жасап, бүйректің қызметтік жағдайы жайлы қорытынды жасаңыз.
Жауаптар:
1.Несептің түзілуі 3 сатыдан өтеді: *Гломерулалық сүзіліс-фильтрация
*Түтікшелердегі қайта сіңу-реабсорбция
*Түтікшелердегі сөлініс
2. Соңғы несеп қүрамында қант, амин қышқылы, альбуминдер бол-
майды, бірақ мочевинаның, несеп қышқылының және тағы басқа бе-
лок алмасуы барысында пайда болған заттардың мөлшері бірнеше есе
көп, кейбір түздар (хлорид, сульфат, фосфат), концентрациясы да
басым.
Соңғы несеп құрамында, қанда және алғашқы несепте жоқ кейбір
заттар, атап айтқанда гиппур қышқылы, аммоний түздары бар. Фар-
камологиялық заттар алғашқы несепте де болмайды. Түтікшелерде несеп
түзілуі барысында алғашқы несептен су, кейбір заттар қайта сіңеді
(оның ішінде аса көп сіңетін су). 150-180 л алғашқы несептегі судың орнына 1,5 литрге таяуы (1%) сыртқа шығады, ал 99%-ы қайта сіңеді.
3.Пациентте қантты диабет байқалады,себебі несепте глюкоза бар.Сонымен қатар салмақтың шамадан жоғары болуы-семіздік-диабеттің белгісі.

2. Зерттелушінің бүйрек қызметін зерттеу барысында анықталды: шумақ капиллярларындағы қан қысымы (КҚҚ) – 75 мм.с.б.; қанның онкотикалық қысымы (ҚОҚ) – 35 мм.с.б; бүйрек қысымы (капсула қысымы БҚ – 20 мм.с.б. тең болды.

Сұрақтар:
1. Шумақтық сүзілу үдерісі қалай жүреді? Ол нефронның қай құрылым бөлігінде жүретін үдеріс?
2. Сүзілу қысымы дегеніміз не? Сүзілу қысымының өзгерістері несеп түзуіне әсер ете ма?
3. Зерттелушінің сүзілу қысымы (фильтрациялық қысым, СҚ) қаншаға тең болатынын есептеп анықтап, бүйректің қызметтік жағдайы жайлы қорытынды жасау.
Жауаптар:
1. Қанның геморенальдық тосқауыл арқылы Шумлянский-Боумен капсуласындағы Мальпиги шүмағында қан қысымы әсерінен, үлкен молекулалық заттардан басқасының сүзгіден өтуі. Бүйрек арқылы тәулігіне 1400-1500 л қан сүзіледі
2.Сүзілу қысымы- Сүзілген заттардың шумақтық капиллярлардың қанынан нефрон капсуласы люменіне өтуін қамтамасыз ететін негізгі күш
С.қ = К.қ – (О.қ + Б.қ)
С.қ – сүзілу қысымы (20 мм.с.б.)
Қ..қ – шумақ капиллярларындағы қан қысымы (70 мм. с.б.)
О.д – қан плазмасының онкотикалық қысымы (30 мм. с.б.)
Б.қ – капсула қуысындағы сұйықтық қысымы (20 мм. с.б.)
3.СК=75-(35+20)=20

3. Емделушіге Зимницкий әдісі бойынша зерттеу жүргізіп, нәтижелеріне талдау жасағанда келесі (төменде кестеде берілген) көрсеткіштер алынды.

Банка №	Уақыты	Несеп мөлшері, мл	Меншікті салмағы	Диурез
1	06.00-09.00	100	1.030	Күндізгі диурез КД =
2	09.00-12.00	150	1.020
3	12.00-15.00	200	1.016
4	15.00-18.00	250	1.020
5	18.00-21.00	150	1.018	Түнгі диурез ТД =
6	21.00-00.00	100	1.016
7	00.00-03.00	70	1.020
8	03.00-06.00	180	1.028
Зимницкий үлгісі бойынша №1 нәтижелер					Тәуліктік диурез ТД =

Сұрақтар:
1. Диурез деген не? Қалыпты жағдайдағы ересек адамның диурез мөлшері қаншаға тең болады?
2. Күндізгі диурезден түнгі диурездің айырмашылығы болады ма? Не себепті?
3. Зимницский бойынша емделушінің зәр талдауына қарап, бүйрегінің қызметтік жағдайы жайлы қорытынды жасаңыз.
Жауаптар:
1.Диурез-зәр шығару үрдісі,қалыпты мөлшері 1500-1800 мл
2.Күндізгі диурез түндегіден әлдеқайда жоғары болады. тәуліктік диурез (зәр мөлшері таңғы 6-дан кешкі 6-ға дейін (1-4 порция)); түнгі диурез (зәр көлемі 18:00-ден таңғы 6-ға дейін (5-8 порция))
4. Бүйрек қызметін тексергенде анықталды: 1 минут ішінде 4 мл зәр бөлінді. Несептегі инулин концентрациясы 60 мг / мл, қан плазмасындағы инулин концентрациясы 2 мг / мл құрайды.
Сұрақтар:
1. Инулин клиренсі деген не?
2. Инулинннің клиренсі бойынша шумақтық сүзілу жылдамдығын (ШСЖ) қалай анықтайды?
3. Шумақтық сүзілу жылдамдығын (ШСЖ) есептеп табыңыз.
Жауаптар:
1. Ол уақыт бірлігінде белгілі бір заттан тазартылатын қан плазмасының көлемі ретінде анықталады. Инулиннің клиренсі, Μ ≈ 6 кДа полифруктазан, жақсы сүзіледі, бірақ белсенді реабсорбцияланбайды және бөлінбейді, шумақтық фильтрация жылдамдығының көрсеткіші ретінде қызмет етеді.
2. Экзогенді заттарды енгізгеннен кейін GFR өлшеу CRF ауырлығын анықтаудың және оның прогрессия жылдамдығын бағалаудың ең жақсы әдісі болып табылады.
Су шумақтағы фильтрация арқылы нефронның люменіне түседі. Сүзілген сұйықтықтың мөлшерін есептеу үшін плазманың ақуызсыз бөлігімен шумақтық мембранаға еркін енетін физиологиялық инертті зат қолданылады. Бұл жағдайда оның гломерулярлық сұйықтықтағы концентрациясы қан плазмасындағыдай болады.
C=(U×V)/P,

C - клиренс вещества (мл/мин), U - концентрация исследуемого вещества в моче (ммоль/л), Р - концентрация того же вещества в крови (ммоль/л), V - количество мочи, выделенное в 1 минуту (мл/мин).

3.С=60*2/4=30

5. Бүйрек қызметін зерттеу кезінде несептің минуттық бөлінуі 0,65 мл / мин, несептегі креатинин концентрациясы - 0,52 мг / мл, креатининнің қан плазмасындағы концентрациясы - 0,006 мг / мл екендігі анықталды.

1. Креатинин клиренсі дегеніміз не?
2. СКФ креатинин клиренсі негізінде қалай есептеледі
3. 1 минут ішінде креатинин клиренсін есептеңіз
Жауаптар:
1. Эндогендік креатинин клиренсі - бүйректің тазарту қабілетін бағалайтын геморенальды сынақ. Әдіс креатининнен плазмалық клиренс жылдамдығы бойынша шумақтық фильтрацияны есептеуге негізделген, ол әдетте несепке тек фильтрация арқылы түседі және шумақтардан өткеннен кейін өзекшелерде қайта сіңірілмейді.
2. СКФ=0,413 x (бой/сарысу креатинині), егер биіктік сантиметрмен көрсетілсе, креатинин мг/дл. СКФ= 36,5 x (бой/сарысу креатинині), егер биіктік сантиметрмен көрсетілсе, креатинин мкмоль/л (
3.СКФ=0,52/0,006*0,65/1440=0,003
№6 тапсырма. Кестені толтыру: «Балалардағы несеп түзілу үдерістерінің ерекшеліктері»

№	Несеп түзілу үдерістері	Несеп түзілу үдерістерінің ерекшеліктері	Ересек адамдікіндей қалыпты деңгейге жету жасы
1	Сүзілу	шумақтық сүзілу жылдамдығы 1 жаста жылдам жоғарылайды да, ары қарай біртіндеп арта түседі	4 жас
2	Қайта сіңу (реабсорбция)	жас өскен сайын түтікшелердің ұзындығы, олардың таңдамалы өткізгіштігі мен ферменттерінің белсенділігі жоғарылайды; Na⁺ қайта сіңуі ерте постнатальді кезеңде ересек адамдармен салыстырғанда 5 есе жоғары болады, нәтижесінде шығарылатын Na⁺мөлшері азайып, ісіну дамиды;	6 ай
3	Сөлініс	 несептің қоюлану қабілеттілігі жылдам артады және ересек адамның деңгейіне 1 жаста жетеді;  осмостық қоюлануы негізінен тұздардың есебінен іске асады (мочевинаның үлесі оң азоттық тепе-теңдікке байланысты 15%-дан аспайды	1 жас

№7 тапсырма. Емшектегі балалардағы несеп шығару рефлексінің ерекшеліктері:

№	Емшектегі балалардағы несеп шығару рефлексінің ерекшеліктері	Ересек адамдікіндей қалыпты деңгейге жету жасы
1	• Емшектегі балалардағы несеп шығару жиілігі жоғары болады (тәулігіне 20 – 25 рет); Ересек адамның деңгейіне 10 – 15 жаста жетеді;	10-15 жас
2	• Несеп шығарудың шартты рефлекстік реттелуі 1 жасқа толғанда қалыптаса бастайды, 2 жаста толық қалыптасып бітеді	2 жас
3	• қуықтағы несептің шектік мөлшері (1 жастан асқан балаларда) артады;
4	• Түнгі диурез күндізгіге қарағанда басым болады

№8 тапсырма. Физиологиялық терминдердің орыс, ағылшын тілдерінде аудармасын жазып, анықтама беру.

№	Түсініктердің 3 тілде аталуы				Түсінікке білім алатын тілде анықтама беріңіз
№	Қазақша	Орысша	Ағылшынша		Түсінікке білім алатын тілде анықтама беріңіз
1	Диурез	Диурез	Diuresis	Нәжіс шығару үрдісі
2	Анурия	Анурия	Anuria	Несеп шығарылуының болмауы
3	Гематурия	Гематурия	Hematuria	Қанды зәр
2	Гиперстенурия	Гиперстенурия	Hyperstenuria	Несептің салыстырмалы тығыздығының жоғарылауы
3	Гликемия	Гликемия	Glycemia	Қанда қанттың болуы
4	Глюкозурия	Глюкозурия	Glucosuria	Зәрдегі глюкоза мөлшерінің көбеюі
5	Никтурия	Никтурия	nocturia	Түнде зәрдің жартысы немесе тәулік зәрінің түнде бөлінуі
6	Олигурия	Олигурия	Oliguria	несептің бүйректе жеткіліксіз мөлшерде өндірілуі
7	Пиурия	Пиурия	Piuria	Бұл зәрдегі ақ қан клеткаларының шығарылуымен сипатталатын зәр шығару жағдайы
8	Полиурия	Полиурия	Polyuria	зәр шығару жүйесінің бұзылуы, ол күнделікті несеп түзілу жылдамдығының екі есе артуы нәтижесінде пайда болады
9	Протеинурия	Протеинурия	Proteinuria	Несептен қалыпты мөлшерден артық ақуыздың бөлінуі
10	Анурия	Анурия	Anuria	Несептің болмауы

Орындаған студент КЕРІМБЕК АРУЖАН факультеті ПЕДИАТРИЯ тобы 21-001

Тақырып қабылданды, уақыты

Оқытушы қолы ___________

жүктеу/скачать 186,34 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: