Жалпы психология
жүктеу/скачать 11,67 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы психология
| '
Пиаженің негізгі міндеті адам интелектісінің қүрылымын зерттеу болып табылады. Пиаженің алғашқы кітаптары 20- жылдары жарық көрді: “Баланың сөйлеуі мен ойлауы” (1923), “Түсінуіжәне ой қорытындысы” (1924), “Баланың дүние туралы түсінігі”(1926). /30-жылдары Пиаженің психиканың даму проблемаларына көзқарасы түбірлі өзгерістерге ү ш ы р ад ы ^ П иаже интеллектінің даму кезеңін, оның мазмүны мен мәнін басқаша анықтады. Оның айтуынша, басқа адамдармен қарым - қатынас емес, ал операция (логикалық-математикалык қүры лы м) баланы ң таны м ды қ дамуын себепке байланыстырды. Пиаже интеллекгіні зерттеуде кескіндеу әдісін қолданды. Әртүрлі жастағы балаларға бірдей тапсырма беріп, оның нәтижелерін салыстырып корді. Бірақ бүл әдіс балада жаңа интеллектуалдық тәсілдерді, үғымдарды, білімдерді психологиялық қалыптастыруды қамтамасыз ете алмады. Жан Пиаженің концепциясының негізгі кемшілігі баланың жеке басын түтас дамытуды жоққа шығарды, интеллекті дамуының ең басты қозғаушы күші сол интеллектінің өзі деп білді. Пиаженің зерттеулерінде интеллектіні дамытудың жағдайлары ішінде іс-әрекет жағдайының болмауы — негізгі кещцлікгерінің бірі. |Пиаже интеллектінің дамуының бір деңгейінен екінші деңгейіне өтуде негізгі жағдай ретінде оқытудың рөлін жеткіліксіз бағалады. Отандық психологтардың орындаған көптеген зерттеулері балалардың ойлауын дамыту дүрыс үіщмдасқан оқыту жүйесіне байланысты екендігін долелдеді. j ^50-жылдардың аяғы мен 60-жылдардың бас кезінде ашық тоқырау жылдарында қалыптасқан (бихевиоризм, фрейдизм, гештальтпсихология), кейіннен өзгерістерге үшыраған бағыттар өзінің маңызын бірте-бірте жоя бастады. Эксперименталдық зерттеулер мен теория саласында жаңа бағыттар пайда бола бастадыіЧ' 70 ' Тмоделдеу қүралдары арқылы танымдық іс-әрекетгі зертгеу 7 саласында — когнитивтік психология, гуманистік психология, ми туралы ғылымдардың шеңберінде адам санасын зерт теу — нейрофизиология, нейроморфология жэне нейропсихология гылымдары қалыптасты. Адам туралы псдхогенетика ғылымы кеңінен тарай бастадыГ^ үҚазіргі кезде кең таралган гылыми багыт — когнитивтік психологияЛБүл багыт 60-жылдары АҚШ-та пайда болды. Ол негізійен бихевиоризмге, танымдық үрдістер мен танымдық дамуды жоққа шыгаруға қарсы багытталды. Когнитивтік психологияның белгілі өкілдеріне Дж. Брунер, Д.Норман, Л.Фестингер, Ф.Хайдер, У.Найсер, П.Лиднсей, Г.Орімон жатады. ) \К,азіргі кезде бүл бағыттың бірнеше нүсқалары қалыптасты. Кеңінен тараган багыттарының бірі — есептеу нүсқасьЦ/Онда ішкі когнитивтік үлгі мен тану үрдісінің белсендшгінің рөлі ерекше атап өтіледі. Бүл багытгың шыгуы ақпаратгық қатынастардың ықпалымен байланысты. Когнитивтік психологияньщ негізгі зерттеу саласы таным үрдістері — ес, тіл мен сөйлеудің психологиялық негіздері, қабылдау, есептерді шешу, ойлау, зейін, қиял және кощитивтік даму. ^ЦСогнитивтік психология сияқты келесі ірі багыттардың бірі — гуманистік психология. Ол бихевиоризмге және психоталдау теорияларьша қарсы багытгалған еді. Гуманистік психологияның негізін салушылардың басты мақсаты адам проблемасын түсіндіруде бихевиоризм мен фрейдизмнің кемшіліктерін түзеу және бірден>бір дүрыс, өмірлік психологияны тандау болып табылады^ Гуманистік бағыттың бедсілі өкілдерінің бірі Абрахим Маслоу болды. |А.Маслоу адам іс-өрекетінщ, мінез-қүлқының қайнар көзі адамның үздіксіз өзін-озі танытуга, езін-өзі анықтауға үмтылуы деп түсіндірді7|озін-озі айқындауға қажеттілік өртүрлі қызметті қамтидьҒ бүл гуманистік қажетгілік, демек, адамға жақсылық істеуге үмтылу (адам өз мөні жагынан жақсылық істеуге жаны қүмар). Маслоу Ч.Дарвин теориясын өзінше түсіндірді. Ол Дарвиннің агрессивті және күшті жануарлар өмір сүре алады, омірге бейімделеді, икемделеді деген көзқарасымен келіспейтіндігін дөлелдейді. Маслоу антропологиялық көзқараста бола түрып, қажеттіліктің әлеуметтік жагын аша элмәды. XX г. екінші жартысында психологияға бірден-бір күшті эсер еткен гы лы м и-техникалы қ револю ция. Қазір 71 психологияда ж ан-ж ақты м атем атикалы қ, ақпарат теориясыньщ өдістері қолданыла бастады, сонымен қатар электрондық есептеу техникасы, компьютерлендіру жүйесі кең өріс алды. Психология биология және медицина саладарынан сощы жаңалықтарды белсенді қабыдцап отырды. Л Қазір психологияның пракгикаға бағытталған салалары Нңгы шепке шыға бастады. Психолог ғалымдармен бірге практикалық психологтар пайда болды. Олар білім беру, өндіріс пен мекемелер, армия мен медицина салаларында жүмыс істейді. Онда өздерінің психологиялық қызметін керсетудё^ жүктеу/скачать 11,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|